Odleżyny to miejscowe martwice tkanek przeważnie uciskanych poprzez sterczące części układu kostnego. Gdybyśmy pacjenta położyli na szklanej przestrzeni oraz spojrzeli od spodu to właśnie w tychże miejscach gdzie jego skóra dochodzi do szyby mogą poszerzyć się rany oraz to niezależnie, czy chory leży na plecach, na boku, lub także na brzuchu.
Odleżyna występuje w efekcie miejscowego niedokrwienia, wywołanego zbyt długim naciskiem na naczynia krwionośne. Przy powstaniu odleżyn ogromną funkcję grają siły ścierania oraz siły oddziałujące ścinająco (stycznie do przestrzeni skóry) np. źle ułożone prześcieradło, lub także wsparcie pacjenta, wywołuje to przekładanie się konkretnych powierzchni tkanek po sobie oraz może doprowadzać do pękania naczyń krwionośnych zazwyczaj tychże najmniejszych. Na przestrzeni skóry powstaje wtedy zasinienie – nie było urazu, natomiast pojawił się siniak! Stan samej skóry także jest ważny np. czy nie jest mokra, zaciemniona maściami etc. Zwłaszcza na występowanie odleżyn narażeni są chorzy ze schorzeniami odczuwania, czy głęboko nieprzytomni. Niedokrwienie z ucisku danych obszarów skóry wywołuje ogromny ból, jaki wymusza chociażby automatyczną zmianę położenia. W wypadku, kiedy chory ucisku nie czuje, bądź nie może się poruszyć, mechanizm może postępować, aż do pełnego obumarcia komórek oraz powstawania rany.
Jak powstają odleżyny?
Powstawanie odleżyn jest przede wszystkim rezultatem złego ukrwienia tkanek miękkich, w efekcie ścisku wywieranego na nie, zwłaszcza poprzez wyraźne części kości. W efekcie naczynia krwionośne nie zaopatrują tychże tkanek w elementy niezbędne do odpowiedniego działania, m.in. tlen. Równocześnie w tkankach tychże zatrzymują się trucizny. Niedobór tlenu oraz skupienie trucizn doprowadzają natomiast do obumierania komórek skóry. Rozwój odleżyn aktywuje zła pielęgnacja, np. narażanie skóry na podrażnienie oraz pocieranie, występujące w efekcie jej kontaktu z mokrą pościelą, moczem, lub także przesuwania oraz poprawiania chorego w łóżku. Postępowi odleżyn służą dodatkowo również pozostałe elementy, jakie często ciężko wykluczyć chociażby lekarzowi.
Przeciwdziałanie odleżynom
Niezbędna jest praca ruchowa pacjenta, zatem pozycję trzeb zmieniać przynajmniej raz na 2-4 godziny, co jest zależne od każdego chorego indywidualnie. Ważne są: stan chorego, rozciągnięcie mięśni, możliwość indywidualnego poruszania się w łóżku. Chorego trzeba masować oraz oklepywać nienaruszone miejsca. Dodatkowo trzeba w miejsca zmienione chorobowo bądź zwłaszcza narażone na tworzenie odleżyn wsmarowywać specjalistyczne kremy oraz maści, jakie spowolnią oraz zapobiegną ich powstawaniu. Pacjenta trzeba ułożyć na specjalistycznym materacu zmiennociśnieniowym, efektywne także są materace gąbkowe, więc tzw. jeże. Dodatkowo należy bezwzględnie przestrzegać reguł czystości, dbać o skórę. Z pewnością należałoby unikać zabrudzeń kałem oraz moczem, dbać o zwilżanie skóry kremami oraz emulsjami o oddziaływaniu oczyszczającym. Żeby zapobiec odleżynom, należy unikać uciskania obszarów podatnych na rany. Pomocne jest używanie podkładów, poduszek, materaców przeciwodleżynowych.
Zmiany pozycji ciała
Ważnym elementem w prewencji przeciwodleżynowej jest sama pozycja ciała pacjenta. Zagrożenie wystąpienia martwicy tkanek jest największe u osób długotrwale chorych, mających niewielką możliwość zmiany pozycji ciała, osób z dużymi urazami centralnego systemu nerwowego i osób nieprzytomnych. Żeby uniknąć wystąpieniu odleżyn poleca się zmianę pozycji ciała pacjenta co dwie-trzy godziny. Należy też zachęcać chorego o ile jest to realnie do robienia indywidualnych ruchów. W wypadku osób zupełnie unieruchomionych do zmiany pozycji wykorzystuje się technikę „hamaka” bądź narzędzia posiłkowe.
Jak leczyć odleżyny?
Leczenie ran odleżynowych winno być przede wszystkim ustalone z lekarzem. Istotne jest także, żeby pamiętać, iż w wielu wypadkach odleżynom można zapobiec. Niezwykle istotna jest choćby odpowiednia pielęgnacja skóry, jaka winna bazować na specjalistycznych preparatach.
Wykorzystanie opatrunków na odleżyny gwarantuje odpowiednie środowisko leczenia się ran, gdyż powoduje, iż opatrunek doskonale przylega do chorego miejsca. Ponadto odpowiednie bandaże dobrze zarządzają wysiękiem z rany. Jednym ze efektywnych środków miejscowego leczenia odleżyn jest zapewnienie konkretnym miejscom mokrego środowiska. Dzięki temu odleżyny będą miały szansę się zmniejszyć. Niezwykle istotne jest także, żeby przeciwdziałać dalszemu postępowi odleżyn, co także kwalifikuje się jako oddziaływanie leczące odleżyny. W tymże celu potrzebne jest przeciwdziałanie przewlekłej styczności miejsc narażonych na odleżyny z twardym podłożem.
Co trzeba robić po ukończeniu leczenia odleżyny?
W wypadku zaleczonych odleżyn niezbędne jest zastosowanie elementów profilaktyczno-terapeutycznych przeciwdziałających wystąpieniu następnych owrzodzeń. Wykorzystanie właściwych materaców przeciwodleżynowych, liczna zmiana pozycji ciała, właściwa pielęgnacja skóry, i przede wszystkim leczenie dolegliwości przyczynowych oraz natychmiastowe uruchamianie chorych stanowią ważny czynnik przeciwdziałający postępowi odleżyn.
