Schizofrenia u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Schizofrenia u dzieci to choroba spowodowana zaburzeniem postrzegania świata, rzeczywistości, siebie i zaburzeń zachowania, myślenia, reakcji emocjonalnych i motorycznych. Schizofrenia u dzieci rozwija się niezwykle rzadko, ale jest to cięższa postać choroby niż w wieku późniejszym. Dzieje się tak, dlatego, że psychika dziecka jest nieodwracalnie zmieniona podczas przechodzenia tej choroby psychicznej. Schizofrenia u dzieci poniżej 12 roku życia występuje 100 razy rzadziej niż u dorosłych. Wśród chłopców pojawia się dwa razy częściej niż u dziewcząt.

Schizofrenia u dzieci – przyczyny

Z powodu fizjologicznej niedojrzałości organizmu dziecka, zwłaszcza w obszarze centralnego układu nerwowego, precyzyjna diagnostyka różnicowa schizofrenii, jak również jej typy, jest niezwykle trudna. Proces badania genezy choroby jest dodatkowo komplikowany przez brak możliwości dostarczenia przez rodziców szczegółowych badań nad rozwojem choroby. Wizyta u psychiatry następuje zbyt późno, ponieważ rodzice starają się nie łączyć odchyleń w zachowaniu dziecka z możliwością wystąpienia u niego poważnych stanów psychopatologicznych.

Podobnie jak wśród dorosłej populacji, nie ma udowodnionego związku przyczynowego w występowaniu schizofrenii w dzieciństwie, więc uważa się, że nie ma szczególnych przejawów tej choroby ale podawane są:

• Predyspozycje genetyczne. Badania historii rodziny przedstawicieli drzewa genealogicznego pozwalają stwierdzić, czy istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzenia u dziecka, którego przodkowie pierwszego i drugiego stopnia mieli objawy podobnych zaburzeń o różnym nasileniu.
• Zwiększone ryzyko schizofrenii u dzieci, urodzonych przez matki po skończeniu przez nie 35 lat.
• Ciężka sytuacja psychologiczna w rodzinie – rodzice pijący, problemy finansowe, rozwód i inne elementy składowe rodziny dysfunkcyjnej.
• Skomplikowane choroby zakaźne matki podczas ciąży.
• Przewlekłe choroby matki podczas poczęcia i ciąży.
• Wczesne stosowanie przez dziecko nielegalnych narkotyków, takich jak LSD, ekstazy, i inne.

Cechy diagnozy schizofrenii u dzieci

W połowie XX wieku objawy schizofreniczne u dzieci klasyfikowano, jako osobne choroby o podobnych objawach klinicznych: autyzm, zaburzenia rozwojowe i tak dalej. W rzeczywistości termin schizofrenia dziecięca nie nazywał osobnej choroby, ale charakteryzował się tylko pewnym zestawem objawów, podobnych do objawów schizoidalnych.

Współczesna psychiatria całkowicie oddziela różnicowanie choroby schizofrenia dziecięca od podobnych zaburzeń. Schizofrenia u dzieci charakteryzuje się:

• Objawy występują często w późniejszym wieku w okresie przedszkolnym lub szkolnym.
• W przypadku dzieci schizofrenia często charakteryzuje się prostym typem nawrotowym, który wyróżnia się słabym, nieznacznym wpływem na poziom myślenia i rozwoju inteligencji dziecka.
• Na przykład nie ma wystarczających zaburzeń interakcji społecznych i problemów z mową w porównaniu z autyzmem.
• Halucynacje i urojenia słuchowe pojawiają się znacznie później i charakteryzują się rzadkimi epizodami.
• Częste, regularne okresy zaostrzeń i remisji są charakterystyczne dla prostej nawracającej schizofrenii dziecięcej.

W połowie lat 90 XX wieku na podstawie szeregu badań podjęto próby oddzielenia schizofrenii u dzieci od przebiegu tej choroby u dorosłych. Fakt ten pozwala ocenić, że przebieg choroby u dzieci jest odpowiednio cięższą. Cieczą skomplikowaną postacią schizofrenii, a nie chorobą niezależną, mającą w swoim składzie pewne różnice w obrazie klinicznym.

Schizofrenia dziecięca – objawy

We wczesnych i przedszkolnych latach objawy schizofrenii u dzieci mają pewne cechy. Cechy które odzwierciedlają fizjologiczny niedorozwój układu nerwowego, przejawiający się przede wszystkim w zaburzeniach takich jak:

• Nagłe ataki pobudzenia, którym towarzyszy bezprzyczynowy śmiech lub łzy
• Bezcelowe chodzenie w koło lub na boki
• Bieganie w niepewnym kierunku.

Później, kiedy dziecko formuje mowę i myśli, pojawiają się frustracje w postaci nierealnych fantazji, pełnych fantastycznych, nierealnych pomysłów, których temat niemal całkowicie wypełnia cały czas konwersacji dziecka, tzw. fantazja urojeniowa. Istnieją przejawy halucynacji. Mały pacjent może narzekać na obce głosy w jego głowie, które zwykle go obrażają, omawiają jego działania.

Często dzieci mówią o strasznych codziennych rzeczach lub sytuacji z prawdziwą powagą i silną manifestacją strachu. W takiej sytuacji czasami bardzo trudno jest oddzielić wczesne oznaki schizofrenii od zwykłej fantazji z dzieciństwa, która również może być obarczona niezamierzonym ignorowaniem objawów poważnego stanu psychopatologicznego.

Schizofrenia u dzieci

Niektóre podręczniki psychiatryczne podają szereg objawów klinicznych schizofrenii u dzieci z określonych powodów, pozwalając rodzicom podejrzewać zaburzenia psychiczne u dziecka:

• Objawy paranoiczne – dziecko skarży się i nieustannie wykazuje stałą świadomość tajnego działania przeciwko niemu. Każde mówione słowo rodziców, wbrew jego woli, jest interpretowane, jako próba obrażania i poniżania, której towarzyszy aktywna agresywna reakcja.
• Objawy halucynacyjne, zarówno werbalne, jak i wizualne.
• Zmniejszenie, jakości higieny osobistej, która przejawia się w zaniedbaniu. Dzieci odmawiają mycia, poranne przebudzenie zamienia się dla nich w mękę.
• Stała manifestacja strachu przed nieuzasadnioną naturą. Dzieci mówią o fantastycznych stworzeniach, które często przychodzą do nich o każdej porze dnia, rozmawiają z nimi, starają się zostać ich przyjaciółmi. Często dziecko pokazuje dokładnie miejsce, w którym w danej chwili ktoś jest obecny, próbując się z nim skontaktować.
• Dziecko coraz bardziej zapomina o swoich ulubionych zajęciach i grach, którym wcześniej poświęcił większość czasu, a później całkowicie je porzuca. Nie okazuje zainteresowania swoim przyjaciołom, stara się spędzać coraz więcej czasu sam, rozmawiając z nieistniejącymi osobami.
• Ekstremalna emocjonalność. Nie ma swobodnego przejścia między emocjami pozytywnymi i negatywnymi. Ponadto łzy i śmiech mogą występować jednocześnie na tle stwierdzeń urojeniowych i nadmiernego pobudzenia.
• Zaburzenia mowy charakteryzują się brakiem koncentracji na temacie rozmowy. Gdy dziecko nagle, bez wyraźnego powodu, może stracić zainteresowanie rozmową, zostać wyciszone. Często, gdy dzieci przerywają rozmowę, milczą i zaczynają uważnie słuchać nieistniejących dźwięków.
• Myślenie w chaosie. W momencie zwiększonej gadatliwości dziecko zaczyna wykazywać całkowity brak określonego kierunku tematycznego. Z boku wydaje się, że czyta tekst ze strony książki, wyrażając tylko pierwsze dwa słowa każdego akapitu.
• Pragnienie krzywdzenia siebie lub innych. Dziecko ma skłonność do niszczenia zabawek w ataku agresji, rozrzucania ich w mieszkaniu.

Schizofrenia u dzieci – leczenie

Do tej pory sytuacja w leczeniu schizofrenii dziecięcej znacznie się poprawiła w porównaniu z ostatnimi dziesięcioleciami. Nowoczesne leki, zintegrowane podejście specjalistów, pomoc rodziców, specjalne kursy programów psychoaktywnych znacznie zwiększają szanse dziecka na pełne wyzdrowienie i prawidłowe funkcjonowanie centralnego układu nerwowego.

Grupa leków pierwszego rzutu to neuroleptyki najnowszej generacji, stosowane specjalnie do leczenia schizoidalnych zaburzeń u małych dzieci. Schemat leczenia jest zbudowany wyłącznie przez psychiatrę dziecięcego lub psychoterapeutę wraz ze szkolnymi psychologami i programami edukacyjnymi.

W trakcie leczenia wymagany jest pełny kontakt między rodzicami dziecka a lekarzem. Rodzicami którzy muszą stale informować o zmianach zachodzących w dziecku podczas terapii. Jest to szczególnie ważne w przypadku schizofrenii w najtrudniejszym, pod względem leczenia, okresie dojrzewania. Z reguły we wczesnych etapach leczenia może być konieczna krótkoterminowa hospitalizacja dziecka w celu stłumienia najbardziej ostrych objawów klinicznych. Następnie indywidualnego doboru leku oraz jego prawidłowej dawki.