Fobia społeczna jest wykrywana u osób w różnym wieku i wśród różnych kategorii społecznych. Jednak najczęściej fobia społeczna dotyczy ludzi zaangażowanych w pracę twórczą: pisarzy, artystów, programistów komputerowych. Wśród zapalonych graczy jest wiele osób cierpiących na to zaburzenie, przez wiele dni spędzają oni czas na wirtualnych placach zabaw.
Czym jest fobia społeczna?
Fobia społeczna znacząco zatruwa życie człowieka i nie pozwala na rozwiązywanie codziennych problemów. Osoby cierpiące na to zaburzenie mają trudności z zaprzyjaźnianiem się i ułożeniem sobie życia osobistego.Trudno im znaleźć pracę, ponieważ biorą pod uwagę tylko stanowiska pracy, których funkcje nie oznaczają kontaktu z innymi ludźmi. Osobom cierpiąca na fobię społeczną, trudno jest szukać pomocy medycznej i powiedzieć lekarzowi o swoich dolegliwościach. Taka osoba nie uczestniczy w imprezach rozrywkowych, nie chodzi do restauracji, nie jeździ do kurortów. Kredo fobii społecznej to samotne życie i unikanie wszelkich sytuacji związanych z kontaktami w społeczności ludzkiej.
Fobia społeczna często sąsiaduje z innymi zaburzeniami psychotycznymi. Ponad 65% przypadków ma pewne problemy psychiczne. Bardzo często fobii społecznej towarzyszą duże zaburzenia depresyjne. Wielu chorych próbuje ograniczyć swój strach przy pomocy napojów alkoholowych, w końcu wpadając w głęboki alkoholizm. Około 50% osób cierpiących na fobię społeczną jest ofiarami uzależnienia od benzodiazepin. Fobia społeczna może być zaostrzona przez natrętne nielogiczne myśli i czynności rytualne, wraz z nerwicą obsesyjno-kompulsywną.Ten problem jest często związany z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej.
Fobia społeczna – przyczyny
U większości chorych fobia społeczna zakorzenia się w dzieciństwie, kiedy niedojrzała osoba doświadczyła pewnego rodzaju silnych negatywnych emocji, które później zostały usunięte ze sfery świadomości. Bardzo często sprawcą obsesyjnego strachu jest wstyd doświadczany w jakiejś nieprzyjemnej lub niemoralnej sytuacji. Kiedy dziecko napotyka takie traumatyczne wydarzenie i nie może, z powodu wieku, poprawnie zinterpretować okoliczności, niewłaściwie ocenione doświadczenie zostaje zastąpione w jego podświadomym umyśle.
Ta stłumiona emocja nie ujawnia się, dopóki taka sytuacja nie powstanie. Istnienie nieświadomych negatywnych doświadczeń początkowo informuje wegetatywny układ nerwowy. Człowiek jest obficie pokryty potem, drży, czuje przyspieszone bicie serca. Potem pojawia się afektywne uczucie wstydu, które nie pozwala oddychać. Osoba rozumie, że nie ma powodów do takich doświadczeń, ale po prostu traci kontrolę nad swoim ciałem.
Dlaczego taki nieprawidłowy mechanizm działa?
Wynika to z faktu, że doświadczony i nieprawidłowo zinterpretowany szok został odnotowany, jako najlepszy sposób ochrony, przed kolejnymi doświadczeniami. Rzeczywiście, w tym momencie dzieciństwa, kiedy dziecko zostało pochłonięte wstydem, ta emocja w rezultacie stała się liną ratunkową. Instynkt samozachowawczy na swój sposób interpretował to doświadczenie, określając je, jako jedyną możliwą opcję zachowania w przypadku niestandardowych sytuacji.
Od tego czasu, gdy tylko pojawi się, choć trochę podobna sytuacja, troskliwa podświadomość będzie pilnie i wytrwale wykorzystywać tę tarczę. Osoba jest pokryta potem, czerwienieje, zaczyna się trząść, zaczyna płakać. Dlatego, aby pozbyć się strachu przed społeczeństwem, konieczne jest zastąpienie nieodpowiedniej odpowiedzi wyuczonej przez podświadomy umysł. W tym celu konieczne jest, aby dana osoba ponownie doświadczyła traumatycznej sytuacji, ale aby ocenić ją prawidłowo i konstruktywnie, bez żadnych zniekształceń.
Przewrotne stereotypowe przekonania odgrywają ogromną rolę w kształtowaniu fobii społecznej, na przykład: „jestem osobą bezwartościową”, „jeśli się zadeklaruję, będę krytykowany i odrzucany”. Takie postawy powstają na podstawie konkretnego portretu osobistego, niewłaściwej strategii edukacji rodzicielskiej i niekorzystnego doświadczenia osobistego.
Liczne badania dostarczyły dowodów, że fobia społeczna jest bezpośrednio związana z deficytem i brakiem równowagi niektórych neuroprzekaźników. Również fizjologiczne przyczyny fobii społecznej obejmują nadmierne pobudzenie w pewnych obszarach mózgu. Ze względu na liczne przypadki fobii społecznej w praktyce medycznej ustalono związek między fobią społeczną a chorobą Parkinsona, schizofrenią.
Fobia społeczna – objawy
Fobia społeczna jest słusznie nazywana „chorobą utraconych szans”, ponieważ osoba opanowana całkowitym strachem podejmuje fatalne decyzje, dostosowując wybór do istniejącego problemu. To zaburzenie jest zróżnicowane w swoich przejawach. Wiodącym kryterium rozpoznania lęku społecznego jest nielogiczny obsesyjny uporczywy strach przed byciem w centrum uwagi społeczeństwa lub wykonywanie pewnych działań na ludziach, które osoba uważa za niemoralne, nieprzyzwoite, wstydliwe. Głównym objawem fobii społecznej jest unikanie zachowań: chory po prostu zaczyna unikać wszelkich okoliczności, które wywołują w nim niepokój.
Behawioralne przejawy fobii społecznej:
- Odruchowe napięcie, odrętwienie
- Pragnienie ucieczki, ukrywanie się
- Ekstremalna niezręczność podczas komunikacji
- Niemożność spojrzenia w oczy rozmówcy
- Unikanie kontaktu z ludźmi.
Poznawcze objawy fobii społecznej:
- Zaburzenia koncentracji
- Niemożność kontrolowania ciągów myśli
- Uczucie pustki w głowie
- Skupianie się na sobie, na swoim zachowaniu
- Nadmierne wymagania wobec siebie.
Fizjologiczne przejawy fobii społecznej:
- Drżące kolana
- Drżenie kończyn
- Brak koordynacji ruchów
- Nadmierne pocenie się
- Nudności
- Trudności w oddychaniu
- Przyspieszenie tętna.
Emocjonalne przejawy fobii społecznej:
- Nerwowość i drażliwość
- Częste wahania nastroju
- Bezprzyczynowa płaczliwość.
Osoba cierpiąca na fobię społeczną jest bardzo krytyczna i wymagająca wobec swojej osoby. Próbuje sprawiać wrażenie osoby wykształconej. Jest jednak przekonana, że na pewno poniesie fiasko, a ci, którzy ją otaczają, będą o niej źle myśleć. Często, w oczekiwaniu na stresującą sytuację, fantazjuje o tym, jak zniszczyć wszystkie swoje plany. Myśli o tym, co robić w tej sprawie i zastanawia się nad sposobami odwrotu. Nawet w rozmowach na tematy codzienne czuje w tonie rozmówcy nutę zaniedbania i złej woli. Na końcu niepokojącej sytuacji człowiek chwyta się refleksji, że jego działania były absurdalne i śmieszne. Ten rodzaj samoanalizy fobii społecznej jest przeprowadzany codziennie, a te myśli nie opuszczają go nawet w nocy, co utrudnia zasypianie.
Osoba cierpiąca na fobię społeczną obawia się krytyki i potępienia. Jest podekscytowana i pełna lęku w obecności kolegów, partnerów i menedżerów. Uczucie socjofobiczne jest bardzo niewygodne podczas standardowego badania lekarskiego. Patologiczny strach zmusza osobę do absurdalnego i nienaturalnego zachowania, mówienia nonsensów i absurdów. Kiedy nieznajomy pojawia się w kręgu przyjaciół, osoba taka stara się zachować dystans.
Chory na fobią społeczną może opuścić daną grupę ludzi bez wyjaśnienia. Często osoby takie próbując nie stracić twarzy przed publicznością, zaczynają kłamać i opowiadać mityczne historie. Istnienie strachu zdradzają ręce skrzyżowane na piersi, puste spojrzenie, oczy wpatrujące się w podłogę, jasnoczerwony rumieniec na twarzy.
Fobia społeczna – leczenie
Dzięki leczeniu farmakologicznemu możliwe jest jedynie wyeliminowanie czubka góry lodowej, minimalizując wegetatywne przejawy fobii społecznej. Jednak żaden z najpotężniejszych leków farmakologicznych nie może wpływać na przyczynę patologicznego strachu.
Najczęstszą i najskuteczniejszą metodą leczenia fobii społecznej jest terapia poznawczo-behawioralna, prowadzona równolegle z leczeniem farmakologicznym. Ta technika może być stosowana zarówno w terapii grupowej, jak i indywidualnie. Wszystkie elementy mają na celu zmianę sposobu myślenia o fobii społecznej i osiągnięcie odpowiednich reakcji fizjologicznych, gdy początek okoliczności powoduje strach.
Do leczenia chorych z fobią społeczną stosuje się leki takie jak:
- Leki przeciwdepresyjne: selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
- Leki przeciwdepresyjne: inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny
- Trójpierścieniowe i heterocykliczne leki przeciwdepresyjne
- Benzodiazepiny.
Najlepszą opcją przezwyciężenia fobii społecznej jest hipnoterapia. Z pomocą hipnozy można zorganizować podróż do osobistej historii danej osoby, która jest niezbędna do ustalenia niefortunnego incydentu w przeszłości, który spowodował lawinę destrukcyjnych emocji. Powrót do przeszłości jest możliwy dzięki temu, że chory zostaje wprowadzony w zmieniony stan świadomości, który pozwala wyodrębnić z pamięci wszystkie fragmenty życia, które są niedostępne w stanie przebudzenia.
Dzięki hipnotycznemu transowi osoba na nowo przeżywa traumatyczną sytuację, ale interpretuje wydarzenie w inny sposób i nie doświadcza destrukcyjnych uczuć. W rezultacie przestaje uważać stan lęku za wygodny i korzystny, raz na zawsze pozbywając się fobii społecznej. W praktyce terapeutycznej chory jest zwykle wprowadzany w stan łagodnej hipnozy. Jednak ten stopień wymaga pewnego wysiłku z jego strony, ponieważ konieczne będzie przezwyciężenie istniejących uprzedzeń dotyczących hipnozy. Chory musi całkowicie zaufać lekarzowi i być gotowym do pełnego kontaktu.
