Atak paniki – przyczyny, objawy, leczenie, pierwsza pomoc

Atak paniki niekontrolowany i nieuzasadniony to bardzo powszechny kompleks objawów. Jednak wiele osób cierpiących na te zaburzenia nie podejrzewa, że ataki paniki mogą być kontrolowane i uleczalne. Często osoby, które doświadczają znacznych trudności z powodu tych zaburzeń, nawet nie próbują szukać pomocy specjalisty.

Przyczyn jest wiele, a jednym z nich jest brak wystarczających informacji o tej chorobie. Niektórzy ludzie błędnie uważają ataki paniki za nieuleczalne zaburzenia psychiczne i obawiają się, że leczenie przez psychiatrę może niekorzystnie wpłynąć na status społeczny, inni nie doceniają powagi tej choroby, próbując się z nią pogodzić lub leczą się środkami ludowymi. Jednak bardzo niewielu rozumie prawdziwą naturę ataków paniki.

Atak paniki: co to jest?

Zespół ataku paniki jest bardziej powszechny niż się uważa, dotkniętych jest około 5% ludzi, a przeważnie młodzi ludzie mają od 20 do 30 lat. W tym przypadku kobiety cierpią na ataki paniki częściej niż mężczyźni. Panika, jako naturalna reakcja na stres jest znana wielu ludziom, ale dlaczego czasami zdarza się, że znika bez wyraźnego powodu.

Atak paniki wywołuje gwałtowne uwolnienie adrenaliny tj. hormonu, który przygotowuje organizm do reakcji na potencjalnie niebezpieczną sytuację, uruchamia mechanizm ucieczki lub walki. Bicie serca jest przyspieszone, oddech staje się bardziej intensywny, co prowadzi do hiperwentylacji i niższego poziomu tlenku węgla we krwi, to właśnie ta reakcja powoduje zawroty głowy, drętwienie kończyn, mrowienie w palcach, a czasami na skórze głowy. Taka reakcja organizmu na niebezpieczeństwo jest całkowicie normalna, a atak paniki to tylko usterka w systemie, dzięki której tryb awaryjny jest aktywowany bez oczywistej potrzeby.

Ataki paniki dzielą się na trzy typy:

• Spontaniczny atak paniki. Pojawia się nagle, bez wyraźnego powodu.
• Sytuacyjny atak paniki. Powstaje na tle konkretnej sytuacji traumatycznej lub w oczekiwaniu na taką sytuację, na przykład podczas egzaminu lub bezpośrednio przed nim, podczas kłótni lub w oczekiwaniu na konflikt.
• Warunkowy atak paniki. Często objawia się w wyniku działania jakiegoś chemicznego lub biologicznego aktywatora układu nerwowego, na przykład podczas spożywania alkoholu, kofeiny lub leków, wraz ze zmianami poziomu hormonów.

Atak paniki – przyczyny

Atak paniki może wystąpić w ramach dystonii naczyniowej. Czasem zaczynają się po zauważalnych zmianach w życiu lub po doświadczeniu stresującej sytuacji. Częściowo przyczyny ataków paniki można również znaleźć w chorobach fizycznych, takich jak wypadanie zastawki mitralnej (patologia serca, która występuje, gdy jedna z zastawek serca nie zamyka się prawidłowo), nadczynności tarczycy, hipoglikemii i innych. Atak paniki może być wywołany przez przyjmowanie pewnych leków lub środków pobudzających, od kofeiny po silne środki pobudzające. Wreszcie, atak paniki może być jednym z przejawów depresji.

Atak paniki – objawy

Paradoksalnie nie wszyscy ludzie narażeni na atak paniki wiedzą, co się z nimi dzieje. Bardzo często atak paniki jest mylony z chorobą serca. Ich objawy są w rzeczywistości podobne. Atak paniki czyli kryzys wegetatywny, może zacząć się od bólów w klatce piersiowej, braku powietrza i szybkiego bicia serca. Chorzy często próbują złagodzić te objawy za pomocą leków jednak w przypadku ataku paniki z reguły środki takie nie pomagają.

Typowe objawy ataku paniki obejmują również:

• Pocenie się
• Dreszcze
• Drżenie rąk i nóg
• Zawroty głowy i uczucie zbliżania się do omdlenia
• Nudności
• Uderzenia gorąca lub zimna
• Dyskomfort i ból w żołądku, biegunka
• Częste oddawanie moczu
• Uczucie derealizacji i depersonalizacji
• Strach, którego nie można wyjaśnić i bardzo trudno kontrolować.

Jednak trzeba wiedzieć, że strach nie zawsze występuje, czasami chorzy podczas ataku nie wpadają w panikę, ale czują się przygnębieni, płaczą lub są agresywni. Czas trwania ataków waha się od kilku minut do kilku godzin, średnio 15-30 minut. Częstotliwość ataków: od kilku razy dziennie do 1-2 razy w miesiącu. Często ataki paniki występują bez żadnego zewnętrznego powodu, ale czasami można prześledzić wzorzec, na przykład ataki pojawiają się tylko na ulicy lub tylko wewnątrz pomieszczenia, podczas jazdy, przed wyjściem z domu.

Same ataki paniki nie są niebezpieczne, ale mogą sprawić, że życie stanie się całkowicie nie do zniesienia i ostatecznie doprowadzi do rozwoju depresji, fobii i poważnych nerwic, co z kolei spowoduje wzrost kryzysów. Ataki paniki zmieniają zachowanie danej osoby zaczyna ona unikać sytuacji, w których to zaburzenie może się manifestować, staje się nerwowa, żyje w strachu przed nowym atakiem.

Pierwsza pomoc w przypadku ataku paniki

Atak paniki jest bardzo przerażający dla samych chorych i świadków, więc warto pamiętać o kilku prostych technikach, które pomagają szybko powstrzymać kryzys.

• Regulacja oddychania. Hiperwentylacja płuc podczas ataku zakłóca równowagę gazową we krwi, co powoduje jeszcze większy niepokój i duszność. W pierwszych sekundach ataku ważne jest znormalizowanie tej równowagi. Aby to zrobić, można oddychać przez papierową torbę mocno przyciśniętą do nosa i ust lub w złożonych dłoniach. Oddychanie powinno być płynne i powolne. Pozwala to utrzymać normalną zawartość dwutlenku węgla.

• Zmiana myślenia. Można sobie poradzić z paniką, jeśli przestanie się o tym myśleć, a najłatwiejszym sposobem na to jest przełączenie uwagi aktywnej. Skoncentrowanie się na tym procesie, nawet, jeśli początkowo będzie to trudne, albo spróbować policzyć od 100 do 1, lub porozmawiać z kimś bliskim o temacie, który nie wywołuje paniki. Jeśli ktoś jest na ulicy lub w autobusie, powinien spróbować zwrócić uwagę na otaczającą rzeczywistość: licząc przejeżdżające samochody, guziki na płaszczu pasażera stojącego obok, itp. Kontrolowane napięcie mięśni pomaga rozproszyć niektóre z nich: intensywnie masować dłonie lub małżowiny uszne to złagodzi objawy ataku paniki.

• Jeśli atak paniki przytrafił się komuś z bliskich, nie należy skupiać na nim uwagi i nie martwić się, trzeba być spokojnym i pewnym siebie, można wziąć osobę za rękę i przekonać ją równomiernym głosem, że sytuacja zostanie rozwiązana bezpiecznie. Zaoferować jedną z powyższych metod pierwszej pomocy i spróbować ukryć swoje podekscytowanie, nawet, jeśli ktoś czuje się nieswojo.

Atak paniki – leczenie

Możliwe jest pozbycie się ataków paniki, ale wymaga to pomocy lekarza, w końcu schemat terapii zależy od przyczyn tego zaburzenia. Na początek należy skonsultować się z lekarzem, aby wyeliminować organiczne przyczyny tego zaburzenia. Endokrynolog, neurolog, kardiolog i psychoterapeuta są specjalistami, którzy udzielą konsultacji. Czasami ludzie próbują rozpocząć leczenie ataków paniki wizytą u psychologa, ale jest to błędny sposób,  psycholog, który nie jest specjalistą medycznym, nie może zidentyfikować przyczyn choroby i nie przepisze leków.

Ataki paniki można wyleczyć za pomocą kombinacji leków i psychoterapii. Z reguły rokowania są korzystne dzięki kompetentnemu podejściu które pomoże szybko wyleczyć ataki paniki. Jednak powodzenie terapii zależy wyłącznie od prawidłowej diagnozy, co nie zawsze jest łatwe, ponieważ dystonia naczyniowa w ogóle i ataki paniki w szczególności skutecznie maskują inne choroby. Podczas leczenia tego typu zaburzeń decydującymi czynnikami jest zwrócenie uwagi na problemy chorego, ilość czasu spędzonego z nim oraz dostępność pełnego zakresu możliwości diagnostycznych.

Konsekwencje braku leczenia ataku paniki

Ataki paniki same nie mijają. Czasami różnica między epizodami może być bardzo duża, do kilku miesięcy. Jednak prędzej czy później wrócą. Pozostawienie ich bez terapii jest bardzo niebezpieczne z reguły po pewnym czasie ataki paniki znacznie obniżają, jakość życia, negatywnie wpływają na kondycję psychiczną i fizyczną, zdolność do pracy i powodują poważne problemy w zakresie adaptacji społecznej.