Zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem lękowym, które występuje po przeżyciu traumatycznego zdarzenia, w wielu przypadkach powiązanego ze śmiercią lub zagrożeniem życia. Często są to objawy wysoce zakłócające i dezorganizujące życie, a nawet uniemożliwiające normalne funkcjonowanie osoby zmagającej się. Zaburzenie to zostało dokładnie zdefiniowane w klasyfikacjach psychiatrycznych, dopiero w latach osiemdziesiątych XX w. Natomiast według specjalistów obecnie boryka się się z nim aż od 1% do 9% populacji, z czego większość stanowią kobiety!
Przyczyny
PTSD (ang. Posttraumatic Stress Disorder) jest zaburzeniem, które polega na braku umiejętności poradzenia sobie z rzeczywistymi przeżyciami, które spowodowały u danej osoby bezradność i ciężki stres. Do wydarzeń powodujących to zaburzenie zalicza się: gwałt, molestowanie seksualne, przemoc psychiczną i fizyczną, wszelkiego rodzaju katastrofy, wojnę, atak terrorystyczny, wypadek komunikacyjny, obserwowanie czyjejś śmierci, zadawanie komuś krzywdy i inne. Najbardziej narażoną na stres pourazowy grupą są żołnierze, którzy uczestniczyli w misjach wojskowych. W wielu przypadkach po powrocie z frontu wymagają oni długotrwałej opieki psychiatrycznej.
Dlaczego ja?
Wiele osób zadaje sobie pytanie dlaczego zespół stresu pourazowego występuje tylko u części uczestników tego samego traumatycznego wydarzenia. W takich wypadkach psycholodzy podkreślają rolę cech osobowości oraz czynników środowiskowych (związków z rodziną oraz przyjaciółmi). Zauważalny jest również związek z genetycznym uwarunkowaniem chorób psychicznych oraz z przetwarzaniem bodźców stresujących.
Objawy
Jak wiadomo, stres pourazowy wysoce zakłóca codzienne funkcjonowanie. Najbardziej charakterystycznymi objawami towarzyszącymi osobie zmagającej się z zaburzeniem, są:
- doświadczanie powtarzających się odtworzeń traumatycznych zdarzeń (głównie we śnie)
- unikanie sytuacji i rozmów związanych z danymi wydarzeniami
- objawy otępienia (wyparcie wydarzeń traumatycznych i nieświadome odseparowanie od innych ludzi, obojętność emocjonalna i brak zainteresowania)
- wzrost pobudzenia, bezsenność oraz większa nerwowość w codziennych sytuacjach (szybki rytm serca, wysokie ciśnienie, nadmierna potliwość, niepokój, wrażliwość)
- „poczucie winy ocalałego” – uczucie bycia winnym wobec tych, co nie przeżyli (poczucie winy, bezradność)
Dodatkowo zauważalne są również objawy takie jak: wybuchy paniki, strachu i agresji, depresja, a nawet myśli samobójcze.
Co ciekawe, na intensywność oraz rodzaj objawów nie ma wpływu rodzaj wydarzenia, które ten stres wywołało! Najsilniejsze objawy pojawiają się zwykle dopiero po kilku miesiącach od traumatycznego wydarzenia. Często ustępują same, jednak u niewielkiej ilości osób mogą mieć przebieg chroniczny, a nawet wpłynąć na trwałą zmianę osobowości. Bardzo ważny jest fakt, że objawy mogą zostać sklasyfikowane jako zespół stresu pourazowego, dopiero gdy utrzymują się co najmniej przez jeden miesiąc. W przeciwnym przypadku jest to normalny i akceptowalny czas radzenia sobie z traumą i ciężkimi przeżyciami.
Leczenie
Chcąc poradzić sobie z przebytą traumą, warto udać się do specjalisty. Często po traumatycznych wydarzeniach i katastrofach pomoc sama dociera do poszkodowanych, jednak niestety w wielu przypadkach ofiary są pozostawione same sobie. W takich sytuacjach niewiele osób zmagających się z zaburzeniami stresu pourazowego szuka profesjonalnej pomocy.
W psychoterapii zaburzeń stosuje się głównie terapię poznawczo-behawioralną oraz metodę EDMR (desensytyzacja za pomocą ruchu gałek ocznych). Terapia poznawczo-behawioralna polega na nauce odpowiedniej interpretacji zdarzeń, opanowywanie lęku, nauce technik relaksacyjnych oraz wyobrażeniowych, ekspozycji na przeżywaną traumę. Cały proces leczenia ma bardzo wysokie wskaźniki skuteczności! Natomiast w przypadku techniki EDMR, pacjent skupia się na zdarzeniu i emocjach z nim związanymi, a w tym samym czasie poddawany jest obustronnej stymulacji, polegającej na wodzeniu oczyma za poruszającym się palcem terapeuty.
Inne metody terapii – trochę mniej skuteczne, jednak odgrywające równie ważną rolę – to psychoterapia dynamiczna oraz grupowa. Jest to szczególnie dobre rozwiązanie dla pacjentów z przewlekłym zaburzeniem stresu pourazowego. W ciężkich przypadkach stosuje się dodatkowo farmakoterapię. Farmakoterapię, która ma bezpośredni i szybki wpływ na poprawę stanu osoby zmagającej się z zaburzeniami. Jest ona jednak leczeniem wyłącznie objawowym i nie poprawi długotrwale samopoczucia pacjenta!
Zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem, które chociaż często lekceważone, może mieć ogromny wpływ na ogólny dobrostan osoby zmagającej się. Na początku bardzo ważne jest odpowiednie postawienie diagnozy, a następnie skupienie się na leczeniu polegającym na poprawie samopoczucia oraz społecznego funkcjonowania pacjenta. I chociaż leczenie tego typu może potrwać latami, czasami warto poprosić o pomoc specjalistę, zmierzyć się ze swoimi największymi słabościami, a następnie powrócić do normalnego życia.
