Leczenie schizofrenii, która jako choroba zaliczana jest do grupy psychoz i dotyka coraz większą liczbę osób w społeczeństwie, powinno odbywać się na dwóch płaszczyznach: psychicznym i fizycznym. Naczelnym celem jest powrót chorego do społeczeństwa oraz umożliwienie mu satysfakcjonującego życia, pozbawionego lęku i niepewności. Zanim jednak przejdziemy do omówienia, jak właściwie wygląda leczenie schizofrenii, jak przebiega oraz jaka jest jego specyfika, przede wszystkim przyjrzymy się chorobie samej w sobie w celu uniknięcia niedomówień oraz sprecyzowania przybliżanego zagadnienia.
Co to jest schizofrenia?
Na samym początku zostało już wspomniane, że ów choroba zaliczona została do grupy psychoz; charakteryzuje się między innymi zgoła odmiennym postrzeganiem i przeżywaniem rzeczywistości niż zdrowa część społeczeństwa. Dotyczy 1 procent osób oraz, co wydaje się być bardzo interesujące, dotyka szczególnie osób młodych, będących przed trzydziestym rokiem życia. Wśród przyczyn pojawienia się choroby pojawiają się takie argumenty jak uwarunkowania biologiczne, genetyczne, środowiskowe, czy psychologiczne.
Dużą szansę zachorowania mają osoby, których bliska rodzina również cierpiała na schizofrenię – jeśli jedno z rodziców zostało dotknięte przypadłością, to szanse na to, że dziecko również zachoruje, wynoszą niemal 50 procent. W celu rozpoznania, a w następnej kolejności leczenia schizofrenii muszą przede wszystkim zostać zauważone tak zwane objawy podstawowe, czyli: autyzm (osoba wycofuje się do swojego wewnętrznego świata, izoluje się i żyje własnymi wyobrażeniami), zaburzenia asocjacji (związane z zaburzeniami myślenia), zaburzenia afektu (czyli sztywność oraz swojego rodzaju chłód emocjonalny), a także ambiwalencja – przeżywanie, myślenie i odczuwanie jest zróżnicowane i niespójne. Psychiatrzy wyróżniają również takie objawy jak omamy wszelkiego rodzaju, urojenia i halucynacje i zaburzenia pamięci.
Jakie są rodzaje schizofrenii?
Lekarze wyszczególnili przede wszystkim schizofrenię paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, prostą, rezydualną i niezróżnicowaną. Pierwsza z nich charakteryzuje się występowaniem urojeń i omamów. Niekiedy pojawia się mania prześladowcza, lecz nie występuje zdezorganizowanie zachowania, myślenia i emocji. Następna, czyli hebefreniczna, także zwana schizofrenią zdezorganizowaną, posiada cechy typowe dla dezintegracji danych funkcji psychicznych. Otóż zauważano spłycenie afektu, czy zaburzenia myślenia. Mowa chorego bywa niezrozumiała, a jego zachowania bywają nieprzemyślane i nieprzewidywalne. Schizofrenia katatoniczna charakteryzuje się tym, że chory zamiera w bezruchu.
Nierzadko wycofuje się ze społeczeństwa, jest niechętny w kontaktach z innymi ludźmi. Niekiedy, gdy choremu minie stan osłupienia, staje się niezwykle pobudzony. Schizofrenia prosta zaczyna się powoli i wręcz niepozornie; brak epizodów psychotycznych, lecz objawy negatywne (tj. bierność, apatia, abulia) narastają z czasem. Kolejna zaś – schizofrenia rezydualna – posiada małe nasilenie, przewagę posiadają objawy negatywne. Osoba chora nierzadko sprawia wrażenie kogoś ekscentrycznego przez wzgląd na jej zachowanie i sposób wypowiedzi. Ostatnia ze wspomnianych rodzajów schizofrenii to schizofrenia niezróżnicowana, której nie można przypasować do żadnej z wyżej wymienionych typów. Na zakończenie wartym wzmianki jest fakt, że niezależnie od postawionej diagnozy, konieczne jest indywidualne podejście lekarza do swojego pacjenta podczas kuracji.
Leczenie schizofrenii
Bardzo ważnym jest podjęcie terapii choroby, w której skład wchodzą:
- leczenie farmakologiczne (najczęściej podawane są leki przeciwpsychotyczne, mające za zadanie załagodzić przebieg schizofrenii),
- psychoterapia,
- terapia zajęciowa czy psychoedukacja.
W przypadku ostrych napadów choroby koniecznym jest hospitalizacja w placówce o odpowiednich kompetencjach.
Psychoterapia dostosowywana jest indywidualnie do pacjenta; do jego osobowości, trybu życia i wieku. W przypadku młodych osób najczęściej stosuje się terapię rodzinną, a także nierzadko wspierającą. Terapia zajęciowa pomaga zrozumieć schizofrenikowi samego siebie; uczy go radzenia sobie z problemami, jakie zostały nawarstwione wskutek pojawienia się choroby. Pacjent dostaje wsparcie nie tylko od grona najbliższych, ale i organizacji, które oferują społeczno-socjalną pomoc. Natomiast psychoedukacja dotyczy poszerzenia wiedzy bliskich chorego co do rozwoju i objawów schizofrenii. Lekarz prowadzący powinien wskazać na przyczyny ewentualnego nawrotu czy zaostrzenia choroby.
Leczenie farmakologiczne wymaga pewnego czasu oczekiwania, albowiem skuteczność określonego leku zaczyna być zazwyczaj zauważana po miesiącu stosowania, lub dłużej. W przypadku klozapiny. Nie możemy zapomnieć także o efektach ubocznych, które towarzyszą przyjmowaniu leków przeciwpsychotycznych. Takowych istnieją dwa rodzaje: pojawiające się na skutek zwiększenia dawki lub przyjmowania nowego leku oraz takie, które są konsekwencją wieloletniej terapii. Do pierwszej kategorii zalicza się między innymi senność, czy sztywność mięśni, do drugich zaś mimowolne ruchy mięśni – szczególnie na twarzy – charakteryzujące się na przykład wysuwaniem języka, mlaskaniem czy różnego rodzaju grymasami i skrzywieniami.
Podczas leczenia schizofrenii rzadziej pojawia się terapia elektrowstrząsowa, która zalecana jest jedynie w przypadkach katatonicznej odmiany choroby.
