Płukanie żołądka jest, obok prowokowania wymiotów, stosowania węgla aktywowanego i pełnego oczyszczania jelit, jedną spośród metod dekontaminacyjnych, przeciwdziałających wchłonięciu substancji trujących z przewodu pokarmowego.
Co to jest płukanie żołądka?
Płukanie żołądka jest zabiegiem medycznym, wykonywanym u chorych, w których żołądku występują groźne substancje, np. środki zjedzone w dużych dawkach lub trucizny. Podczas jego robienia do żołądka wprowadza się miękką rurkę z gumy, o szerokim przekroju (tzw. sondę żołądkową). Można ją wsuwać poprzez nos (przy pomocy zgłębnika nosowo żołądkowego) bądź poprzez usta.
Techniki płukania żołądka
Czyszczenie żołądka zaczyna się od wejścia sondy bezpośrednio do żołądka. Końcówkę zgłębnika zwykle pokrywa się lidokainą, żeby miejscowo znieczulić chorego. Wsuwa się go zazwyczaj poprzez nos, czasem także poprzez usta. Podczas owej czynności choremu poleca się stałe przełykanie w celu uproszczenia procedury. Potem specjalista sprawdza, czy zgłębnik znajduje się bezpośrednio w żołądku .np. przez osłuchanie pacjenta bądź zrobienie RTG klatki piersiowej. Sonda pokarmowa, zewnętrznie umieszczona jest plastrem do ciała chorego, służy do następnych wlewów wody o temp. Jej temperatura to ok. 38 st. C.
Podawana jest porcjami po 200-300 ml. Potem zgłębnik jest opuszczony niżej, aby mieszanka wody oraz treści gastrycznej wypłynęła. Zabieg powtarza się, do czasu kiedy woda nie będzie całkowicie czysta oraz zostaną wypłukane wszelkie pozostałości substancji szkodliwych bądź niebezpiecznych. Ostatni wlew może zostać poszerzony o kolejną, zleconą poprzez lekarza specjalistę ilość węgla aktywowanego. Może to się zdarzyć zarówno u dorosłych, jak również podczas płukania żołądka u dzieci. Węgiel pozwala wyrzucić ze stolcem wszystkie niewypłukane resztki szkodliwych środków.
Wskazania do zrobienia płukania żołądka?
Płukanie żołądka jest potrzebne po zjedzeniu substancji o ogromnej toksyczności, efektywne jest w czasie, kiedy od spożycia upłynęła mniej aniżeli 1 godzina. W wypadku środków, szczególnie tychże o wydłużonym uwalnianiu (substancje oznaczone dépôt bądź retard) płukanie żołądka jest efektywne chociażby do 4 godzin od spożycia. Ograniczenia czasowe nie dotyczą środków tworzących złogi w żołądku, są to np. salicylany, więc polopiryna. W wypadku, kiedy specjalista podejrzewa zatrucie muchomorem sromotnikowym, czas od jedzenia do czyszczenia żołądka może sięgać chociażby kilkanaście godzin.
Płukanie żołądka: przeciwwskazania
Gdy tymczasem idzie o przeciwwskazania do płukanie żołądka, to zupełnie nie wykonuje się owego zabiegu po wypiciu żrących substancji (kwaśnych oraz zasadowych), gdyż przy ich zjedzeniu ściana przewodu pokarmowego została już mocno podrażniona. Powtórne ich przemieszczenie ową samą drogą podczas płukania żołądka mogłoby doprowadzić chociażby do perforacji ściany przewodu pokarmowego.
Płukania żołądka nie można robić po zażyciu węglowodorów lub detergentów, gdyż w okresie płukania substancje owe w zestawieniu z wodą utworzą pianę, jaka może zaaspirować się do dróg oddechowych oraz doprowadzić do zachłyśnięcia. Płukania żołądka nie należy robić u pacjentów ze schorzeniami krzepnięcia krwi (na przykład przy hemofilii, chorobie von Willebranda), gdyż zagraża to krwawieniem z przewodu pokarmowego. Płukanie żołądka u osób nieprzytomnych można zrobić tylko po poprzedniej intubacji, żeby zmniejszyć zagrożenie zachłyśnięcia.
Jak przebiega płukanie żołądka?
Płukanie żołądka przeprowadza się z pomocą sondy nosowo-żołądkowej (zakładanej poprzez nos) bądź ustno-żołądkowej (zakładanej poprzez usta). Potem, specjalista podaje za pomocą strzykawki bądź lejka 0,45% roztwór hydrologiczny NaCl do sondy. Po chwili opuszcza końcówkę sondy poniżej poziomu ciała pacjenta. Zabieg powtarza się do czasu osiągnięcia przejrzystych popłuczyn żołądkowych.
Mniejsze dzieci podczas zabiegu mogą siedzieć na kolanach rodzica. W wypadku starszych dzieci oraz dorosłych zabieg robi się w tzw. pozycji Trendelenburga. Pacjent leży na plecach, natomiast nogi podniesione są pod kątem 30°. Bezwględnym przeciwwskazaniem do zrobienia płukania żołądka jest zjedzenie substancji żrącej. Zarówno kwasowej, jak również zasadowej, gdyż może wywołać zakończenie ciągłości przewodu pokarmowego tzw. perforację. Nie należy robić również owego zabiegu w wypadku schorzeń krzepnięcia (hemofilia lub choroba von Willebranda). W wypadku chorych nieprzytomnych bądź pobudzonych płukanie żołądka można zrobić tylko po wcześniejszej intubacji. Dzięki której obniża się zagrożenie aspiracji popłuczyn do płuc.
Korzyści z płukania żołądka
Dzięki wykorzystaniu płukania żołądka (i również innych form dekontaminacyjnych), można zapobiec wchłonięciu niebezpiecznych substancji z przewodu pokarmowego. Niezwykle niejednokrotnie zabieg ratuje życie dzieciom, jakie połknęły środek trujący. Należy pamiętać, iż u małych chorych jest to technika zwłaszcza skomplikowana, ze względu na ich naturalny sprzeciw oraz brak współpracy. Łagodzący wpływ może wywrzeć sama obecność mamy bądź ojca. Każdą decyzję o płukaniu żołądka specjalista podejmuje po dokonaniu osobistej oceny. A także analizy stopnia zagrożenia połączonego z zatruciem i ewentualnych korzyści z wykonania zabiegu.
