Hipotermia jest stanem, w którym temperatura mierzona wewnątrz ciała spada poniżej 35 stopni. W najgorszych przypadkach prowadzi do śmierci. Organizm człowieka, jako istoty stałocieplnej dąży do utrzymania stałej temperatury, ok 37 stopni, za co odpowiada ośrodek termoregulacji znajdujący się w mózgu, a konkretnie w podwzgórzu. Podczas utraty ciepła wysyła bodźce, które prowadzą do obkurczenia naczyń krwionośnych skóry, co powinno ograniczyć straty ciepła.
Hipotermię dzieli się na 3 stadia: łagodna, umiarkowana oraz ciężka.
Przyczyny hipotermii.
Najczęstszą przyczyną hipotermii jest wpadnięcie do zimnej wody, zazwyczaj na skutek załamania się lodu na zbiorniku wodnym. Inne przyczyny to: przysypanie przez lawinę śnieżną, zbyt długie przebywanie na dworze przy mroźnej pogodzie bez odpowiedniego ubrania. Spożywanie alkoholu również sprzyja hipotermii. Alkohol powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co przyspiesza utratę ciepła. Szacuje się, że zimna woda wychładza organizm nawet 20 razy szybciej niż zimny wiatr.
Objawy
Objawy uzależnione są od stadium hipotermii, w którym znajduje się poszkodowany. Wyróżniamy 3:
– hipotermia łagodna: temperatura wewnętrzna ciała utrzymuje się w granicach 35-32 stopni Celsjusza. W tym stadium chory sam jest w stanie sobie pomóc. Główne objawy to z jednej strony uczucie marznięcia, zimne ręce i nogi, przyspieszona akcja serca, wyrzut adrenaliny i noradrenaliny, przyspieszony oddech. A z drugiej dezorientacja, problemy z mową, problemy z koordynacją ruchową, amnezja.
Organizm próbuje się sam bronić przez skurcze naczyń krwionośnych, dreszcze.
– hipotermia umiarkowana: temperatura – 32-28 stopni, to stadium w którym osoba nie jest w stanie sama sobie pomóc. Obok wyżej wymienionych objawów pojawiają się również: skurcze i sztywność mięśni, ból spowodowany zimnem, bradykardia (spadek częstości akcji serca), spowolnienie oddechu, zaburzenia świadomości, nawet jej utrata. Do tego chory może bełkotać i ogólnie sprawiać wrażenie osoby pijanej.
– hipotermia ciężka: temperatura poniżej 28 stopni. Objawy to: utrata świadomości, śpiączka, spowolniony i słabo wyczuwalny puls, zaburzenia oddychania, możliwe bezdechy, niedotlenienie mózgu (brak reakcji źrenic na światło), zimna i sina skóra,
Wg. szwajcarskiej skali wyróżniamy jeszcze czwarte stadium, temperatura spada poniżej 24 stopni, tutaj możliwe jest zatrzymanie krążenia, a w konsekwencji zgon.
Leczenie hipotermii
Przy leczeniu hipotermii ważne jest określenie, w którym stadium jest poszkodowany, ponieważ od tego zależą metody leczenia. Przy hipotermii łagodnej można spróbować tylko wspomóc organizm w ogrzaniu się poprzez przeniesie go do ciepłego pomieszczenia, wymianie ubrań na suche, odizolowanie od źródła zimna, podanie ciepłych, słodkich napojów oraz jedzenia, ogrzewać należy przede wszystkim głowę, szyję i plecy. Jest to jedna z najbezpieczniejszych form pomocy, ponieważ próba szybkiego ogrzania (np. aktywność fizyczna) może spowodować,że krew z zimnych kończyn przemieści się do środka organizmu powodując dalszy spadek temperatury. Należy także uważać, aby nie wykonywać zbędnych, gwałtownych ruchów przy przemieszczaniu poszkodowanego, ponieważ mogą one pobudzić zaburzenia akcji serca.
Poszkodowany powinien być utrzymywany w pozycji poziomej. Przy hipotermii umiarkowanej i ciężkiej konieczna jest pomoc specjalistyczna, czyli przewiezienie do szpitala. Tylko to może zapewnić przeżycie. Poszkodowanego należy ogrzewać, jednak jeśli jest nieprzytomny, nie można podawać żadnych napojów, ani jedzenia. Konieczne jest sprawdzenie funkcji życiowych (min. przez 1 minutę) i w razie potrzeby przystąpienie do reanimacji. Reanimacji, którą należy rozpocząć od samej wentylacji przez minimum 3 minuty. To powinno ogrzać ciało od wewnątrz, a potem znowu sprawdzić tętno i oddech. Wychłodzone komórki potrzebują więcej czasu, aby wrócić do życia. Przy głębokiej hipotermii tętno jest tak spowolnione, że mogą wystąpić problemy z jego wyczuciem. Rozpoczęcie uciskania klatki piersiowej przy takim tętnie może prowadzić do migotania komór, lub częstoskurczu komorowego. Dlatego pełną reanimację należy podjąć, kiedy jest się pewnym, że serce się zatrzymało.
Dla hipotermii w stadium III i IV przewiduje się leczenie ECMO. Pozaustrojowe utlenowanie krwi, które wraz ze wspomaganiem krążenia i ogrzewaniem organizmu pozwala uratować poszkodowanego. Aparat ECMO może w ciągu godziny ogrzać krew o 6-9 stopni w ciągu godziny. Krew ta jest ponownie wprowadzana do organizmu i dzięki temu narządy wewnętrzne powinny podjąć na nowo pracę.
Wykorzystanie hipotermii w medycynie
Pomimo, iż głęboka hipotermia może prowadzić do śmierci, znalazła ona zastosowanie w medycynie. Kontrolowana wykorzystywana jest np. przy przeszczepach serca. Stosowana jest również na szpitalnych oddziałach ratunkowych, czy oddziałach intensywnej terapii w przypadku nagłego zatrzymania akcji serca. Obniża się wtedy temperatuę ciała do 32-34 stopni Celsjusza, co zwiększa przeżywalność pacjentów i zapobiega uszkodzeniom neurologicznym.
