Ukąszenie przez żmiję może spotkać każdego – węże mogą wylegiwać się na łąkach czy nawet kamieniach w ogrodzie. Żmije zygzakowate coraz częściej można spotkać w miejscach, w których wcale nie spodziewamy się węża. Ukąszenie przez gada może okazać się naprawdę niebezpieczne, dlatego warto poznać sposób postępowania w takim przypadku oraz zasady udzielania pierwszej pomocy.
Żmija zygzakowata
W Polsce występuje kilka gatunków węży, jednak tylko żmija zygzakowata jest jadowita. Gatunek tego węża jest w Polsce chroniony. Żmija może osiągać nawet 85 centymetrów długości, posiada brązowe, szare lub czarne ubarwienie z charakterystycznym, ciemnym zygzakiem na grzbiecie. W przypadku osobników o ciemnym ubarwieniu, zygzak może być niezauważalny. Żmije preferują kryjówki wśród stert kamieni, ziemnych nor, pni strąconych drzew.
W słoneczne, pogodne dni żmije można spotkać na kamieniach, gdzie gady się wygrzewają. Bardzo łatwo na gady można natknąć się na polach czy leśnych polanach. Żmije są dobrym pływakami, dlatego chętnie bytują również w okolicy zbiorników wodnych. Czas aktywności tych węży to okres od wiosny do jesieni, natomiast zimę żmije spędzają śpiąc w bezpiecznym ukryciu.
Ukąszenie przez żmiję
Żmija zygzakowata nie jest agresywnym gatunkiem, dlatego z własnej woli nie atakuje człowieka. Ugryzienie wynika z potrzeby obrony – zwykle żmija atakuje, kiedy człowiek na nią nastąpi lub odetnie jej drogę ucieczki, a także kiedy dochodzi do próby dotknięcia węża. Z tego powodu, kiedy zobaczymy żmiję, najlepiej jest zostawić ją w spokoju – sama z pewnością nie zaatakuje. Na szczęście aż w 60% ukąszeń nie dochodzi do wstrzyknięcia jadu. Jeśli po 10 minutach nie nastąpią objawy charakterystyczne dla ukąszenia żmij, należy się cieszyć, ponieważ jad nie został wstrzyknięty w miejscu ukąszenia.
Jak wygląda miejsce ugryzienia?
Zazwyczaj ukąszenie jest odczuwalne i wiele osób dopiero przy ugryzieniu w ogóle zauważa węża. Ukąszenie przez żmiję pozostawia podwójny ślad, a przestrzeń pomiędzy punktami wynosi od 3 do 9 milimetrów. Z racji przerwania tkanki, przy miejscu ugryzienia pojawia się zaczerwienienie i obrzęk. Jednocześnie może pojawiać się ból oraz silne krwawienie. Jad żmij jest niebezpieczny, ponieważ zawiera mieszaninę substancji porażających układ nerwowy i osłabiających rytm serca. Jednocześnie jad powoduje zmniejszenie krzepliwości krwi oraz miejscową martwicę tkanek. Zwykle wystarczy około 10 minut od ugryzienia, by zauważyć pierwsze objawy. Oczywiście, o ile jad faktycznie został wstrzyknięty w ranę.
Jakie są objawy ukąszenia przez żmiję?
Jeśli osoba ukąszona zaczyna odczuwać zmiany samopoczucia, prawdopodobnie doszło do wstrzyknięcia jadu – nie wiadomo tylko, w jakiej ilości. Lepiej jednak nie czekać na pierwsze objawy, a od razu poszukać sposobu na dotarcie do szpitala. Ukąszenia są w szczególności niebezpieczne dla osób starszych oraz dzieci. Wśród typowych objawów ukąszenia można wymienić:
- Uczucie zmęczenia, któremu może towarzyszyć wzrost temperatury ciała
- Trudności w oddychaniu
- Nierówna praca serca, podwyższony puls
- Zaburzenia świadomości
- Wymioty i biegunka
- Obrzęk węzłów chłonnych
Ukąszenie przez żmiję – pierwsza pomoc
Po ukąszeniu należy sprawdzić, czy faktycznie doszło do uszkodzenia tkanek. Najlepiej jest jak najszybciej zadzwonić po pomoc, korzystając z numeru alarmowego 112. Jeśli jest taka możliwość, poszkodowany powinien jak najszybciej zostać przewieziony do szpitala. Rana musi zostać odpowiednio zabezpieczona, najlepiej przemyta czystą wodą i opatrzona jałowym opatrunkiem. Ukąszona kończyna musi zostać unieruchomiona, by zapobiegać szybkiemu rozprzestrzenianiu się jadu. Biżuteria czy ciasna odzież poszkodowanego powinny zostać zdjęte, ponieważ jad może spowodować szybkie powstawanie obrzęków. Jeśli istnieje taka możliwość, poszkodowany nie powinien się ruszać aż do przyjazdu służb ratunkowych.
Służby ratunkowe muszą dokonać oceny stanu zdrowia poszkodowanego. Zwykle przy ukąszeniach ocenia się pracę serca oraz drożność dróg oddechowych, może również zostać podany tlen. Jeśli stan zdrowia ukąszonego jest zły, w szpitalu bardzo często podaje się antytoksynę.
Czy ukąszeniom przez żmiję można zapobiegać?
Wystarczy zachowanie odpowiednich środków ostrożności, by uniknąć ukąszenia przez żmiję. Podczas spaceru po lesie, ogrodzie czy polanie warto zwyczajnie patrzeć pod nogi. Bardzo dobrym pomysłem jest ubieranie wyższych butów lub kaloszy, szczególnie jeśli mamy zamiar chodzić po wysokiej trawie. Może to skutecznie ochronić kostki przed ewentualnym ukąszeniem. Należy zachować szczególną ostrożność w miejscach, gdzie żmije mogą się pojawiać. Jeśli zobaczymy węża to lepiej jest zostawić go w spokoju. Kategorycznie nie należy szturchać węża nogą czy kijem, ponieważ może on ukąsić w chwili, gdy poczuje zagrożenie. Gdy zobaczymy żmiję, wystarczy nie wykonywać gwałtownych ruchów i powoli się oddalić, ewentualnie pozwolić wężowi na ucieczkę. Powyższe sposoby są bardzo proste, jednak skutecznie chronią przed niebezpiecznym ukąszeniem.
