Pierwsza pomoc to zbiór czynności wykonywanych w momencie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia, w celu udzielenia ratunku osobie tego potrzebującej. Takie działanie powinien podjąć świadek będący na miejscu zdarzenia, wykorzystując własną wiedzę oraz dostępną aparaturę medyczną. Według przepisów prawnych, świadkowie zdarzenia mają obowiązek udzielenia pierwszej pomocy oraz wezwania odpowiednich służb medycznych dla ratunku zdrowia lub życia poszkodowanego.
Kolejność działania
- Przed przystąpieniem do udzielenia pomocy należy upewnić się czy miejsce zdarzenia jest bezpieczne dla osób tam przebywających, w tym dla ratownika i poszkodowanego.
- Jeśli zdarzenie nastąpiło na drodze należy, przed udzieleniem pomocy poszkodowanemu, założyć kamizelkę odblaskową, rękawiczki oraz postawić trójkąt ostrzegawczy w odpowiednim miejscu.
- Następnie należy podejść do poszkodowanego.
- Jeśli uraz nastąpił przez porażenie prądem należy niezwłocznie odciąć źródło zasilania.
- Jeśli warunki bezpieczeństwa są utrudnione, należy powiadomić odpowiednie służby, wyszkolone do działania w takich okolicznościach.
Pierwsza pomoc a bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo własne podczas zdarzenia jest priorytetem. Jeśli nie zostanie ono zachowane, możemy nie tylko zaszkodzić sobie, ale także nie udzielić pomocy poszkodowanemu.
Gdy zdarzenie nastąpiło w miejscu szczególnie niebezpiecznym, jak np. wystąpienie pożaru, porażenie prądem lub katastrofa budowlana; należy bezzwłocznie zadzwonić na numer alarmowy 112 oraz zaczekać na pojawienie się służb.
Jeśli jesteś świadkiem wypadku przy drodze należy zabezpieczyć miejsce zdarzenia ustawiając trójkąt ostrzegawczy w odpowiedniej odległości, bądź jeśli nie mamy takiej możliwości powinniśmy zatrzymać pierwszy nadjeżdżający samochód i przekazać kierowcy by włączył światła awaryjne i postawił trójkąt odblaskowy; takie działanie ułatwi widoczność i uchroni nas przed niebezpieczeństwem.
Kolejną kluczową kwestią, jeśli chodzi o bezpieczeństwo własne przy udzielaniu pierwszej pomocy są rękawiczki. Podczas udzielania pierwszej pomocy jesteśmy narażeni na bezpośredni kontakt z krwią ludzką oraz innymi wydzielinami poszkodowanego; należy pamiętać, że jest to materiał potencjalnie zakaźny. Większość chorób zakaźnych jest przenoszona przez kontakt z krwią ludzką właśnie. Dlatego używanie rękawiczek jednorazowych przy czynnościach pierwszej pomocy jest tak bardzo ważne. Po udzieleniu pierwszej pomocy należy dokładnie umyć dłonie przy użyciu mydła i sporej ilości wody.
Jeżeli podczas zdarzenia nastąpił kontakt z krwią lub innymi płynami poszkodowanego, należy koniecznie dokładnie umyć zabrudzone miejsce na skórze oraz niezwłocznie powiadomić zespół ratownictwa, bądź skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Należy też mieć na uwadze, że nie każdy poszkodowany musi być nosicielem chorób lub jest zarażony, dlatego też nadmierna panika nie jest wskazana, ale dla własnego spokoju warto zrobić podstawowe badania krwi.
Również należy być ostrożnym podczas zdejmowania rękawiczek. Trzeba uważać by nie dotknąć gołą ręką zewnętrznej ich powierzchni.
Choroby
Podczas udzielania pierwszej pomocy, można zarazić się od poszkodowanego, poprzez kontakt z jego krwią, bądź podczas jego kaszlu lub kichania, czyli tzw. drogą kropelkową następującymi chorobami:
- wirusem wirusowego zapalenia wątroby typu B lub typu C;
- wirusem ludzkiego niedoboru odporności, znanym jako HIV, który może doprowadzić do upośledzenia odporności organizmu na zakażenia, inaczej AIDS;
- bakteriami gruźlicy.
Około 1,5% populacji jest nosicielami wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a 0,07% populacji jest nosicielami wirusa HIV.
Zachowanie wobec poszkodowanego
Aby dobrze i szybko działać podczas udzielania pierwszej pomocy ułatwieniem dla nas będzie przeprowadzenie badania według schematu ABCD, pozwoli nam on ocenić stan poszkodowanego. Podczas badania poszkodowanego, jeżeli jest on przytomny, przeprowadza się tzw. wywiad SAMPLE.
Na czym polega badanie ABCD?
ABCD to sprawdzenie stanu poszkodowanego.
A – sprawdzenie drożności dróg oddechowych lub, w razie potrzeby, ich udrożnienie.
B – sprawdzenie u poszkodowanego ilości oddechów na minutę, jeżeli nie wyczuwamy oddechu należy przystąpić do resuscytacji.
C – sprawdzenie czy poszkodowany nie krwawi. Jeżeli tak, należy krwawienie zatamować. Sprawdzenie temperatury i koloru skóry poszkodowanego oraz zapewnienie mu odpowiedniej temperatury.
D – ocena przytomności poszkodowanego, poprzez przeprowadzenie wywiadu SAMPLE.
Na czym polega wywiad SAMPLE?
Wywiad SAMPLE to nic innego jak uzyskanie informacji o alergiach, chorobach i przyjmowanych lekach przez poszkodowanego. Oczywiście jeżeli jest on nieprzytomny przeprowadzenie wywiadu jest utrudnione. Należy wtedy popytać bliskich bądź poszukać jakichś szczególnych znaków, identyfikatorów medycznych.
S – symptomy – należy zapytać o dolegliwości i uzyskać informację co się stało.
A – alergie – należy zapytać czy poszkodowany jest uczulony na coś konkretnego.
M – medykamenty – należy dowiedzieć się czy poszkodowany przyjmuje jakieś lekarstwa na stałe.
P – przebyte choroby – trzeba dowiedzieć się czy poszkodowany jest przewlekle na coś chory.
L – lunch – trzeba też zapytać kiedy osoba poszkodowana jadła ostatni posiłek.
E – ewentualnie – należy zapytać czy poszkodowany wie jak doszło do zdarzenia.
Te informacje ułatwią dalsze postępowanie z poszkodowanym. Przeprowadzony wywiad może bardzo ułatwić pracę służbom ratowniczym przy udzielaniu pomocy poszkodowanemu. Warto więc zapamiętać jak najwięcej informacji od poszkodowanego i przekazać je służbom ratowniczym.
Brak oddechu u poszkodowanego
Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha należy natychmiast przystąpić do resuscytacji. Splatając dłonie należy uciskać klatkę piersiową ofiary na wysokości mostka, nie odrywając rąk od klatki piersiowej, na głębokość 5 cm, z częstotliwością 100 uciśnięć na minutę. Należy wykonać 30 uciśnięć i 2 oddechy ratownicze i powtarzać ten schemat do czasu aż poszkodowany nie zacznie oddychać lub do przyjazdu karetki.
Jeżeli poszkodowany zacznie oddychać należy ułożyć go w pozycji bocznej bezpiecznej.
Takie przeprowadzenie pierwszej pomocy może nie tylko pomóc poszkodowanemu zachować zdrowie, ale niejednokrotnie i przede wszystkim może uratować mu życie.
Nie bójmy się pomagać!
