Stłuczenie płuc jest uszkodzeniem tkanki płuc przy jednoczesnym zachowaniu integralności opłucnej wynikające z tępego urazu lub ucisku klatki piersiowej. Towarzyszy temu ból w klatce piersiowej, duszność, w niektórych przypadkach krwioplucie. Diagnoza jest ustalana na podstawie wywiadu, badania, wyników RTG i tomografii komputerowej jamy klatki piersiowej, bronchoskopii. Leczenie uszkodzenia płuc przeprowadzane jest zachowawczo, stosując środki przeciwbólowe, antybiotyki, kortykosteroidy, fizjoterapię, terapię wysiłkową.
Co oznacza stłuczenie płuc?
Stłuczenie płuc odnosi się do zamkniętych urazów klatki piersiowej. Najczęściej spotykane u ofiar wypadków drogowych. Według statystyk medycznych stłuczenie płuc obserwuje się u 30–55% osób z urazami klatki piersiowej. Często połączone ze złamaniami żeber, czasami z pęknięciem płuca. Przy rozległym stłuczeniu miąższu płucnego w 50-60% przypadków rozwija się stan zagrażający życiu zespół ostrej niewydolności oddechowej. U 10–40% osób stłuczenie płuc kończy się śmiercią.
Przyczyny stłuczenia płuc
Urazowe stłuczenie płuc występuje w wyniku działania mechanicznego na klatkę piersiową. Wstrząs jest spowodowany silnym uderzeniem tępym przedmiotem lub falą uderzeniową w klatkę piersiową. Stłuczenie płuc występują zarówno po stronie uderzenia, jak i w przeciwległym płucu. Najczęstszą przyczyną tego rodzaju obrażeń są wypadki samochodowe. Zdecydowana większość ofiar to kierowcy, którzy uderzają piersią w kierownicę. Poważne stłuczenie płuc, aż do zmiażdżenia tkanek, powstaje w wyniku upadku z wysokości na plecy lub brzuch, a także wtedy, gdy klatka piersiowa jest ściskana przez ciężkie przedmioty.
Silny cios w klatkę piersiową powoduje uraz kości. Wewnętrzna powierzchnia uszkodzonych żeber uszkadza płuca, powodując jego stłuczenie. Sieć naczyniowa jest uszkodzona, miąższ płucny jest nasączony krwią. Ciężkiemu stłuczeniu często towarzyszy oddzielenie oskrzeli. Z powodu odruchowego zamknięcia głośni, ciśnienie wewnątrz klatki piersiowej wzrasta, co prowadzi do pęknięcia przegrody międzypęcherzykowej.
W rezultacie powstają torbiele wypełnione powietrzem i krwią. Występuje przemieszczenie narządów klatki piersiowej i stłuczenie płuc na przeciwległej połowie klatki piersiowej. Nasycona krwią tkanka płuc częściowo traci swoją elastyczność, co prowadzi do osłabienia wymiany gazowej i głodu tlenowego.
Objawy lekkiego stłuczenia płuc
Objawy z niewielkim stłuczeniem płuc mogą być nieobecne. Osoby często nie przywiązują wagi do zespołu bólowego z ograniczonym powierzchownym stłuczeniem płuc, przyjmując je za oznakę stłuczenia klatki piersiowej lub złamania żebra. Ból jest umiejscowiony po stronie urazu, pogłębia się, biorąc głęboki oddech, naciskając na ścianę klatki piersiowej i przesuwając tułów. Intensywność zespołu bólowego zależy od obszaru i głębokości urazu.
Krwioplucie wskazuje na umiarkowany lub ciężki charakter traumatycznego procesu. Występuje w pierwszych dniach po urazie, może być jednorazowy lub powtórzony w ciągu 1-7 dni. Brak krwioplucia nie wyklucza stłuczenia płuc. Inne specyficzne objawy poważnego uszkodzenia układu oddechowego są objawami wstrząsu płuc. Osoba obawia się stopniowego zwiększania duszności, tachykardii, obniżania ciśnienia krwi. Skóra staje się blada, pojawia się sinica. Pośrednie oznaki zamkniętego urazu płuc mogą być siniakami w miejscu uderzenia.
Stłuczenie płuc – diagnostyka
Podczas kontroli lekarz zwróci uwagę na kolor skóry, obecność krwiaków, otarć na klatce piersiowej i plecach. Z powodu bólu w przypadku jednostronnego stłuczenia płuc osoba oszczędza uszkodzoną połowę klatki piersiowej, podpiera ją dłonią. Niewydolność oddechowa zmusza do zajmowania pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami.
Aby wyjaśnić diagnozę, lekarz zleca:
- Badania fizyczne. Badanie dotykowe jest określane przez wzrost bólu przy naciskaniu klatki piersiowej lub pleców w miejscu obrażeń. Często możliwe jest zbadanie miejsca złamań żeber. Podczas osłuchiwania w uszkodzonym płucu lekarz słyszy wilgotne drobnoziarniste i średnie pęcherzyki.
- Analizy laboratoryjne. Liczba krwinek nie jest dokładna natychmiast po urazie. Badanie wykonuje się, aby wykluczyć towarzyszące krwawienie wewnętrzne. Na stłuczenie płuc może wskazywać obecność czerwonych krwinek w teście plwociny. Badanie składu gazu we krwi pozwala określić stopień niedotlenienia. W celu szybkiego określenia nasycenia tlenem krwi stosuje się pulsoksymetrię.
- Techniki radiacyjne. Obszary stłuczenia płuc odpowiadające strefie uszkodzenia lekarz określa na radiogramie po 24-48 godzinach od momentu urazu. Radiografia płuc pozwala zidentyfikować, uszkodzenie szkieletu kości. W przypadku poważnych obrażeń narządów oddechowych zalecane jest wykonanie tomografii komputerowej.
- Endoskopia oskrzeli. Bronchoskopia jest metodą pomocniczą. W obecności krwioplucia pomaga zidentyfikować źródło krwawienia. Obrzęk i przekrwienie błon śluzowych oskrzeli jest pośrednim objawem uszkodzenia narządów oddechowych.
Leczenie stłuczenia płuc
Podstawowe zasady terapii lekowej:
- Odpowiednia ulga w bólu. Stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadkach ciężkiego zespołu bólowego, współistniejących złamań żeber i kręgosłupa, wykonywane są terapeutyczne blokady nerwów międzyżebrowych. W przypadku niepowikłanych drobnych stłuczeń płuc wystarczy ograniczyć aktywność fizyczną i przyjmować leki przeciwbólowe.
- Złagodzenie ostrej niewydolności oddechowej. Może być wykonana terapia tlenowa przez cewnik do nosa. W celu poprawy funkcji wymiany gazowej stosowane są hormony kortykosteroidowe. Wraz ze wzrostem zaburzeń oddechowych choremu zostanie wykonane sztuczne oddychanie.
- Zapobieganie zapaleniu płuc. Naruszenie funkcji drenażu dróg oddechowych jest wskazaniem do rehabilitacji dróg oddechowych. Kiedy pojawiają się pierwsze objawy zapalenia płuc, przepisywane są antybiotyki o szerokim spektrum działania.
- Wskazaniami do interwencji chirurgicznej jest uszkodzenie wielkich naczyń. W okresie zdrowienia powszechnie stosuje się zabiegi fizjoterapeutyczne ( laseroterapia magnetyczna, speleoterapia), masaż, ćwiczenia fizjoterapeutyczne i ćwiczenia oddechowe. Zalecane są regularne spacery, pływanie.
