Wychłodzenie organizmu powstaje w wyniku działania zimna na nasz organizm. Obrażenia wywołane działaniem zimna można podzielić na dwie grupy: ogólnoustrojowe (hipotermia) oraz miejscowy (odmrożenie, stopa okopowa). Często łączą się one ze sobą. Do wychłodzenia organizmu dochodzi, gdy temperatura naszego ciała spadnie poniżej 36,6 °C, dzieje się tak poprzez szereg odruchów fizjologicznych, głównie przez skurczenie się naczyń krwionośnych, aby skupić się na ogrzaniu najważniejszym organom i nie marnować ciepła, aby ogrzać skórę.
CZYM RÓŻNI SIĘ HIPOTERMIA OD ODMROŻENIA?
Hipotermia (oziębienie, przechłodzenie) – stan organizmu, w którym temperatura narządów wewnętrznych spada poniżej 35°C, powodując uszkodzenia ogólnoustrojowe. Jest skutkiem długotrwałego działania zimna, zwłaszcza chłodu i wilgoci na ludzki organizm.
Odmrożenie – miejscowe uszkodzenie obwodowych części ciała (nos, uszy, stopy, ręce) spowodowane działaniem temperatury poniżej 0°C.
OBJAWY WYCHŁODZENIA CIAŁA
Objawy hipotermii są ogólnie znane. Wyróżnia się objawy łagodne, umiarkowane, ostre i krytyczne . Objawy ostre wychłodzenia organizmu po długotrwałym ich działaniu, mogą prowadzić do zgonu.
OBJAWY ŁAGODNE (34-35°C)
- pogorszenie ogólnej sprawności oraz szybkości reakcji na bodźce
- blada, zimna skóra
- dreszcze (termogeneza drżeniowa)
- przyspieszenie oddechu i tętna
- zawroty głowy
- niepokój
OBJAWY UMIARKOWANE (30-34°C)
- bardziej nasilone objawy łagodne
- ból z zimna
- skurcze mięśni
- osłabienie mechanizmów obronnych – brak wrażliwości na bodźce
- utrata poczucia czasu
- zaburzenia świadomości
OBJAWY OSTRE (27-30°C)
- kurczowe drętwienie mięśni
- brak odczuwania bólu
- zmniejszenie i ustanie drżenia mięśni
- wolny, płytki oddech
- poszkodowany zaczyna przypominać osobę po spożyciu alkoholu – bełkotliwa mowa, niezborność ruchowa
- utrata przytomności
OBJAWY KRYTYCZNE (poniżej 27°C)
- głęboka utrata przytomności
- nieprawidłowe oddychanie (słabe lub niewyczuwalne oddechy)
- wolne i niewyczuwalne tętno
- brak reakcji źrenic na światło – niedotlenienie mózgu
- zimna skóra o sinozielonym zabarwieniu
PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU WYCHŁODZENIA ORGANIZMU
1. Oceń sytuację, bezpieczeństwo i stan ogólny poszkodowanego
2. Zabezpiecz poszkodowanego przed dalszym wychłodzeniem. Bierne ogrzewanie ciała jest podstawowym elementem udzielania pierwszej pomocy
- przenieś poszkodowanego do suchego, przewiewnego i ciepłego pomieszczenia, gdy nie jest to możliwe, w miejsce osłonięte od wiatru, deszczu, śniegu
- jeżeli masz coś ciepłego do picia, rozlej do mniejszych butelek i włóż pod pachy oraz w pachwiny -> krew krążąca tętnicami szybciej rozprowadzi ciepło po całym ciele
- zdejmij z odmrożonych okolic ciała uciskające części garderoby – buty, skarpetki, rękawiczki
- zdejmij mokre ubranie
- ułóż poszkodowanego na plecach i okryj kocami, śpiworem lub izotermiczną
- przykryj szyję i głowę w celu dodatkowego ogrzania
3. Wezwij pomoc
4. Po ocenie stanu poszkodowanego, gdy jest to konieczne
- rozpocznij resustytację krążeniowo-oddechową
- ułóż nieprzytomnego w pozycji bezpiecznej
- opatrz ewentualne obrażenia
5. Podaj coś gorącego do picia – herbatę z cukrem lub sokiem malinowym, NIGDY ALKOHOL
6. Zapewnij dalszą opiekę
SPOSOBY LECZENIA WYCHŁODZENIA ORGANIZMU
W przypadku hipotermii najskuteczniejszą i najbardziej znaną metodą jest wprowadzenie krążenia pozaustrojowego. Do żył i tętnic podłącza się wenflony, dzięki nim krew z organizmu jest doprowadzana do aparatu o nazwie ECMO (z ang. extracorporeal membrane oxygenation – pozaustrojowe utlenowanie krwi), który działa jak sztuczne płuco-serce. Utlenia on krew i podgrzewa ją o 6-9 st. C. na godzinę, a ta następnie wraca do organizmu pacjenta. Dzięki temu temperatura wychłodzonego ciała stopniowo jest podnoszona, a niesprawne narządy wewnętrzne zostają pobudzone.
FUNKCJE HIPOTERMII
Główną funkcją wychłodzenia organizmu jest przekierowanie krążenia z krążenia obwodowego na krążenie centralne. Oznacza to, że naczynia krwionośne w małym stopniu zaopatrują skórę, ręce i nogi w krew i skupiają się bardziej na dostarczaniu utlenowanej krwi do narządów wewnętrznych, co ma za zadanie jak najdłużej utrzymać organizm przy życiu. Odpowiedzią układu oddechowego na oziębienie jest początkowo pogłębienie i przyspieszenie oddechu związane ze wzrostem przemian metabolicznych i zapotrzebowania na tlen.
Obniżenie temperatury wewnętrznej prowadzi do zwolnienia metabolizmu i spadku zużycia tlenu. Hipotermia ochrania mózg przed niekorzystnymi skutkami niedotlenienia. Hipotermia może prowadzić do powikłań takich jak: niedrożność i stresowy wrzód żołądka. W temperaturze 34°C ulegają zwolnieniu ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego, a przy 28°C perystaltyka ulega zahamowaniu. Upośledzeniu może również ulec funkcja wątroby. Prowadzi to wówczas do niebezpiecznego wzrostu mleczanów, leków i toksyn we krwi. Mniejsze jest też wytwarzanie żółci.
Jak widać wychłodzenie organizmu jest bardzo niebezpieczne dla naszego organizmu i musimy starać się tego uniknąć. dlatego w zimę, gdy temperatury spadają bardzo dużo poniżej 0°C ubieramy się na tzw. „cebulkę”, ponieważ powietrze zgromadzone pomiędzy warstwami ciuchów, gdy już osiągnie temperaturę naszego organizmu dodatkowo nas grzeje. Powinniśmy także nosić zawsze ze sobą coś ciepłego do picia oraz chronić kończyny przed wychłodzeniem.
