Zatrucie cyjankiem jest wysoce niebezpieczne dla zdrowia i często kończy się śmiercią. Cyjanki obejmują dużą grupę związków chemicznych pochodzących z kwasu cyjanowodorowego. Rozróżnia się nieorganiczne cyjanki (kwas cyjanowodorowy, cyjanki sodu i potasu, cyjanek bromu, cyjanek wapnia) i cyjanki organiczne (estry cyjanurowe i cyjanooctowe, nitryle, tiocyjaniany, amigdalina glikozydowa itp.).
Co to jest cyjanek?
Cyjanki nieorganiczne są szeroko stosowane w przemyśle chemicznym, skórzanym, tekstylnym, fotograficznym, rolniczym, wydobywczym złota i galwanicznym. Cyjanki organiczne stosuje się do zwalczania szkodników w rolnictwie, w syntezach organicznych, w przemyśle farmaceutycznym itp. Kwas cyjanowodorowy i jego sole, cyjanki, należą do najbardziej toksycznych substancji i powodują poważne zatrucia.
Kwas cyjanowodorowy to lekka lotna ciecz o charakterystycznym zapachu gorzkiego migdału. Jest to bardzo silna trucizna: w ilości 0,05 grama powoduje śmiertelne zatrucie u ludzi. Cyjanki sodu i potasu są bezbarwnymi kryształami, łatwo rozkładają się w powietrzu w obecności wilgoci z uwolnieniem kwasu cyjanowodorowego. Chlorosiana – bezbarwna ciecz o ostrym zapachu. Cyjan bromu – bezbarwne kryształy o ostrym zapachu. Cyjanamid wapnia – czysty biały, techniczny – szaro-czarny drobny proszek. Jest też mieszanina cyjanków i chlorków wapnia i sodu, jest ciemnoszarym proszkiem (ziarna lub kryształy) o słabym zapachu gorzkich migdałów.
Zatrucie cyjankiem – przyczyny
Cyjanki przedostają się do organizmu przez organy trawienne, narządy oddechowe i rzadko przez skórę. Toksyczne działanie cyjanków polega na tym, że wiążą się one z enzymami tkankowymi odpowiedzialnymi za oddychanie komórkowe, hamują ich aktywność i powodują niedobór tlenu w tkankach. Zatrucie cyjankiem może nastąpić podczas pożaru, ponieważ wiele materiałów podczas spalania wydala tą substancję do atmosfery. Cyjanek jest wykorzystywany w przemyśle i może dojść do zatrucia w przypadku awarii podczas produkcji materiałów a nawet podczas transportu tych substancji. Ataki terrorystyczne są kolejną przyczyną zatruć cyjankiem.
Aniony cyjankowe tworzą kompleksy z jonami żelazowymi, co prowadzi do blokady transferu tlenu do tkanek i powoduje niedotlenienie tkanek (głód tlenowy). W rezultacie funkcje mózgu i ośrodka oddechowego są osłabione. Podczas wstrzykiwania pary kwasu cyjanowodorowego śmierć następuje w ciągu jednej minuty. Cyjanek sodu lub potasu w jamie ustnej może również spowodować śmierć osoby w ciągu kilku minut.
Zatrucie cyjankiem – objawy
Działanie cyjanku potasu i sodu na skórę może powodować powstawanie pęknięć, rozwój egzemy. Obraz kliniczny ostrego zatrucia cyjankami zależy od dawki trucizny lub stężenia kwasu cyjanowodorowego.
Objawy zatrucia cyjanowodorowego
W przypadku łagodnego zatrucia pojawia się:
- zapach gorzkich migdałów z ust
- ból gardła
- ból i zawroty głowy
- ślinienie się
- nudności, wymioty
- pobudzenie
- tachykardia
- zwiększone ciśnienie krwi
- strach, szok, rozszerzone źrenice
- senność, zaburzenie świadomości,
W ciężkim zatruciu następuje:
- utrata przytomności
- drgawki
- przekrwienie skóry (krwawienie z naczyń krwionośnych układu krwionośnego)
- porażenie ośrodka oddechowego
- śpiączka.
Cyjanowodór jest prawie natychmiast wchłaniany w płucach, cyjanki z przewodu pokarmowego. Jon cyjankowy przenika do wszystkich narządów, jest trucizną, która wiąże się z żelazem i w ten sposób zaburza oddychanie wewnątrzkomórkowe (rozwija się niedotlenienie). W początkowych stadiach zatrucia cyjankami niedotlenieniu tkanek może nie towarzyszyć hipoksemia, w tym przypadku zawartość tlenu w krwi tętniczej pozostaje prawidłowa, a w krwi żylnej wzrasta. Zatrucie podczas wdychania jonów cyjanku, jest częstszą przyczyną śmierci w ogniu niż bezpośrednie uszkodzenie termiczne.
Pierwsza pomoc przy zatruciu cyjankiem
Jeśli podejrzewa się zatrucie cyjankiem, konieczne jest przede wszystkim wywołanie wymiotów u ofiary, następnie wyprowadzenie jej na świeże powietrze, podanie węgla aktywowanego do picia i wezwanie pogotowia. Wzywając pomoc medyczną, trzeba pamiętać, aby zgłosić zatrucie kwasem cyjanowodorowym. Lekarz musi wstrzyknąć dożylnie antidotum kwasu cyjanowodorowego – tiosiarczan sodu, co osłabia działanie trucizny. W przypadku zaburzenia funkcji życiowych lekarz podejmuje środki resuscytacyjne. Po pierwszej pomocy konieczna jest hospitalizuje chorego w celu dalszego leczenia.
Zatrucie cyjankiem – diagnostyka
Metody: stężenie rodanidu w moczu, zatrucie cyjankami, (ale nie cyjanowodór) stężenie cyjanku we krwi (toksyczne> 0,5–1,0 mg / l), stężenie potasu w surowicy, gazometria krwi tętniczej ( wysycenie tlenem krwi żylnej można zwiększyć ze względu na blokadę absorpcji tlenu przez komórki), pulsoksymetria, monitorowanie EKG.
Zatrucie cyjankiem – leczenie
Najpierw należy ewakuować osobę poszkodowaną z zanieczyszczonego miejsca (tylko odpowiednio wyposażeni ratownicy). W przypadku zatrucia przez jamę ustną, może zostać przeprowadzone płukanie żołądka, jeśli od zatrucia minęło ponad godzinę, lekarz jak najszybciej rozpocznie terapię tlenową.
Odtrutki:
- Hydroksykobalamina – w / w infuzji przez 15 minut, u dorosłych dawka początkowa 5 g, u dzieci – 70 mg / kg masy ciała (maks. 5 g), w zależności od ciężkości zatrucia i odpowiedzi na leczenie, lekarz może wprowadzić drugą dawkę leków.
- Zestaw azotyn-tiosiarczan – najpierw lekarz wprowadza azotyn sodu w / w 300 mg przez 5–10 minut (po 30 minutach od wprowadzenia powoduje powstanie methemoglobiny, która wiąże cyjanki), następnie tiosiarczan sodu w / w 12,5 mg (50 ml) w ciągu 15–20 minut (powoduje przemianę cyjanków w rodanidy, wydalane przez nerki). Zamiast azotynu sodu lekarze mogą stosować dimetyloaminofenol 3 mg / kg wraz z tiosiarczanem sodu. Podobnie jak w przypadku azotynu sodu istnieje ryzyko ciężkiej methemoglobinemii (występowaniu znacznych ilości methemoglobiny zamiast hemoglobiny).
- Sól kobaltowa w / w 300–600 mg przez 1 min, następnie w / w 50–100 ml, rzadko stosowany ze względu na ryzyko poważnych działań niepożądanych.
Leczenie objawowe: utrzymanie funkcji ważnych dla życia narządów i korygowanie pojawiających się zaburzeń.
