Leki które powodują nadwagę, są problemem trapiącym społeczeństwo od zarania dziejów lecznictwa. Od setek, jeśli nie tysięcy lat ludzie borykają się z dolegliwościami, które stały się powodem wprowadzenia specjalnych terapii. Początkowo były one oparte na ziołolecznictwie, jednakże czasy współczesne opierają się na syntetyzowanych substancjach w laboratoryjnym zaciszu. Pozytywne działanie na ustrój człowieka tych specyfików wiąże się nieuchronnie z możliwymi działaniami niepożądanymi. Jednym z nich jest nadwaga wywołana lekami, która uprzykrza życie wielu pacjentom.
Leki, a nadwaga – przyczyny
Nie jest znana przyczyna wzrostu masy ciała w wyniku kuracji wieloma typami leków. Niektóre leki, które powodują nadwagę, działają zwiększając apetyt. Inne mogą powodować retencję płynów w organizmie lub spadek aktywności fizycznej i stan zmęczenia. W szczególnych przypadkach mogą działać ośrodkowo i wpływać na ośrodek głodu lub sytości zlokalizowany w centralnym systemie nerwowym.
Leki, a nadwaga – przykłady
Leki antydepresyjne
Istnieje wiele typów leków przeciwdepresyjnych. Z tego powodu lekarz ma dosyć szeroki wybór, aby uwzględnić wiele zmiennych, w tym działania niepożądane leków, które powodują nadwagę. Jedną z grup kuracji obarczonych wysokim ryzykiem przyrostu masy ciała jest leczenie trójcyklicznymi antydepresantami (TCAs), które powodują silny wzrost apetytu. Do tej grupy zaliczymy między innymi amitryptilinę.
Kolejną grupą leków są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Wśród nich występuje wiele możliwości leczenia, które są neutralne względem przyrostu masy ciała, jednakże paroksetyna i fluwoksamina są prawdopodobnie najsilniej związane z tym zjawiskiem. W tym miejscu warto wspomnieć jeszcze o dwóch lekach, które często powodują nadwagę. Pierwszym z nich jest mirtazapina, czyli tak zwany lek czteropierścieniowy a ściślej mówiąc noradrenergiczny i specyficznie serotoninergiczny lek przeciwdepresyjny, którego efekt antyhistaminowy powoduje przybieranie na wadze. Drugie lekarstwo to bupropion, czyli wybiórczy inhibitor zwrotnego wychwytu neuronalnego katecholamin.
Leki antyhistaminowe
Bardzo popularna grupa leków, która jest często bagatelizowana jeśli chodzi o działania niepożądane. Głównie wynika to z powodu iż gro z tych leków jest dostępne bez recepty, a także często są one sprzedawane poza miejscami do tego przeznaczonymi (stacje benzynowe, kioski, supermarkety). Pacjenci zażywają je często bezwiednie, bagatelizując ulotki z których wynika, iż są to leki, które powodują nadwagę. Do tej grypy zaliczymy takie lekarstwa jak cetyryzna i feksofenadyna.
Neuroleptyki
Ta ogromna grupa leków może być podzielona w przybliżeniu na dwie duże rodziny: leki przeciwpsychotyczne typowe i atypowe. Obydwie grupy często są odpowiedzialne za niechciany przyrost wagi ciała a w konsekwencji nadwagę. Różnica między nimi polega na tym, iż starszej grupy (leki typowe) stosuje się stosunkowo co raz rzadziej. Należą do niej takie specyfiki jak: haloperidol, chlorpromazyna i flupentyksol. Do nowszej generacji możemy zaliczyć leki: olanzapina, risperidon, klozapina.
Beta-blokery
Pośrednio do rozwoju nadwagi może się przyczynić częste uczucie zmęczenia i braku energii, które pojawia się czasami podczas leczenia nadciśnienia tętniczego wspomnianymi beta-blokerami. Popularnymi lekami tej grupy są między innymi: metoprolol, bisoprolol. Ich ilość jest ogromna, podobnie jak farmakokinetyka poszczególnych subklas tych leków, które mogą powodować nadwagę.
Środki hormonalne
Antykoncepcja hormonalna jest w niektórych przypadkach związana z wzrostem masy ciała. Dotyczyć to może szczególnie preparatów zawierających medroksyprogesteron.
Glikokortykosteroidy (GKS)
Długotrwała terapia sterydami w szczególności związana z chorobami przewlekłymi (choroba Leśniowskiego-Crohna, reumatoidalne zapalenie stawów, niedokrwistość hemolityczna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, toczeń rumieniowaty, sarkoidoza, atopowe zapalenie skóry) jest obarczona ogromnym ryzykiem nadwagi a nawet otyłości. Należy jednak w tym miejscu wspomnieć iż zazwyczaj nie dotyczy to steroidoterapii prowadzonej w lokalnie lub w formie wziewnej.
Leczenie cukrzycy
Leki, które powodują nadwagę w terapii cukrzycy to przede wszystkim te z grupy tiazolidynodionów, czyli na przykład pioglitazon. Pozostałe leki to na przykład pochodne sulfonylomocznika (gliklazyd, glikwidon, glipizyd, glimepiryd).
Leki przeciwdrgawkowe i stabilizatory nastroju
W tej grupie warto wspomnieć o zwiększającym apetyt kwasie walproinowym oraz działającym podobnie w kwestii rozwoju nadwagi, stabilizującym nastrój licie.
Leki, a nadwaga – podsumowanie
Każdy niepokojący, niewytłumaczalny przyrost wagi ciała powinien być powodem szerszej analizy i konsultacji z lekarzem. Na takiej wizycie należy zgłosić swoje obawy a specjalista dokona oceny ryzyka dalszej kuracji. Warto wspomnieć, że działania niepożądane są jedynie zbiorem sytuacji, które mogą, lecz nie muszą wystąpić u wszystkich pacjentów. Ponadto ich stopień nasilenia jak i przebieg zależy od wielu czynników.
