Oligospermia to odmiennie zmniejszona liczba plemników (mniej aniżeli 20 mln/ml) w nasieniu. Podstawą owej choroby są między innymi żylaki powrózka nasiennego, nieprzepustowe kanały wyprowadzające nasienie lub schorzenia endokrynologiczne. Wedle badań oligospermia to jedna spośród najpowszechniejszych podstaw bezpłodności u panów.
Oligospermia znaczy, iż w ejakulacie jest relatywnie niewiele plemników. Nie jest to jednoznaczne z pełną niepłodnością u mężczyzny jak w wypadku kryptozoospermii lub azoospermii. Ma wiele przyczyn, natomiast wybrane można całkowicie wykluczyć. Bezpłodność winno się rozpoznawać w czasie, kiedy kobieta poprzez chociaż rok systematycznego współżycia bez używania jakichkolwiek form antykoncepcji nie może zajść ze swoim partnerem w ciążę. Przeważnie winą obarcza się właśnie kobietę, natomiast okazuje się, iż 50% kłopotów bezpłodności w związku dotyczy panów. Rozpoznawanie płodności u mężczyzny, więc badanie nasienia, stanowi niezbędny element oceny bezpłodności.
Czym jest oligospermia?
Określeniem oligospermii charakteryzuje się w stan, w jakim ilość plemników na mililitr nasienia jest poniżej normy. Już na starcie należy jednakże zaznaczyć, że to, jaka liczba plemników uważana jest za odpowiednią, zmienia się w czasie. Jeszcze parę lat temu Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podawała, iż o oligospermii można mówić wówczas, gdy w próbce nasienia znajduje się mniej aniżeli 20 milionów plemników/ml. Teraz jednakże kryteria owe uległy zmianie oraz zbyt nieprawidłową uznaje się liczbę plemników mniejszą aniżeli 15 milionów na mililitr nasienia. Zmiany owe spowodowane były m.in. obserwacjami, że jeszcze więcej panów ma relatywnie małe ilości plemników w nasieniu, a i tak bez większych przeszkód udaje się im począć dziecko.
Oligospermia a temperatura jąder
Dosyć interesujący jest związek między temperaturą ciała (a dokładniej jąder) i oligospermią. Mianowicie można natknąć się na informacje o tymże, jakoby zbyt wysoka temperatura jąder – do jakiej dochodzić może na skutek zbyt długich kąpieli, noszenia niezwykle ciasnej bielizny lub intensywnej jazdy na rowerze – także mogłaby stanowić element zmniejszający wytwórczość męskich komórek rozrodczych.
Oligospermia – przyczyny
Oligospermia przeważnie pochodzi z pierwotnego upośledzenia czynności kanalików nasiennych. Nabłonek plemnikotwórczy może wówczas działać źle oraz mechanizm spermatogenezy występuje, lecz jest zakłócony – dlatego niewielka liczba plemników w nasieniu. Nieraz zniszczenie kanalików nasiennych jest wtórne, tzn. może być wywołane stanami zapalnymi jąder, urazami jąder, nowotworami jąder, przebytym w dzieciństwie wnętrostwem, operacjami w obszarze jąder, leczeniem przepukliny pachwinowej. Czasami za zmniejszoną liczbę plemników w nasieniu odpowiadają stosowane środki, np. cytostatyki w leczeniu przeciwnowotworowym, lub radioterapia.
Odmienną podstawą oligozoospermii jest przeszkoda w drogach wyprowadzających nasienie, np. zwężenie nasieniowodu bądź torbiele nasieniowodu. W ocenie różnicowej należy zwrócić uwagę na stosowane poprzez chorego środki, w szczególności androgeny oraz gonadotropiny. Niezwykle sporadycznie za niewielką liczbę plemników w ejakulacie odpowiadają przyczyny odpornościowe, częste odbywanie stosunków seksualnych lub zaburzenia gruczołu krokowego. Oligospermii niejednokrotnie towarzyszą pozostałe niewłaściwe parametry badania nasienia.
Zidentyfikowanie
Ocena liczby plemników ma ważne znaczenie w ocenie bezpłodności męskiej. Badana jest próbka nasienia o pojemności 50 µl połączona z wodą oczyszczaną. Dwudziestokrotne rozcieńczenie oraz unieruchomienie plemników w wodzie oczyszczanej umożliwia policzenie plemników w hemocytometrze. Materiał do badania w formie nasienia otrzymuje się przez masturbację doprowadzającą do wytrysku. Istotne jest, żeby pochodziło ono z jednego oraz pierwszego wytrysku, natomiast cała jego objętość winna zostać umieszczona w zbiorniku. Otrzymane nasienie należy dać do laboratorium w przeciągu 30 minut. W trakcie przewozu winno znajdować się w temperaturze podobnej do zwykłej ciepłoty ciała ludzkiego.
W kolejnym przypadku plemniki mogą zacząć zanikać oraz badanie będzie niemiarodajne. Więc najlepiej, aby nasienie było oddane na miejscu. W ocenie potrzebne może wykazać się badanie endokrynologiczne, np. określenie hormonów – testosteronu, prolaktyny i FSH oraz LH. U poniektórych chorych zachodzi kolejna nieodzowność konsultacji u urologa oraz zrobienie USG bądź biopsji jądra. Poszczególni robią badania genetyczne. W wypadku, kiedy efekty badań nasienia są kiepskie należy je ponowić najwcześniej po blisko trzech tygodniach.
Oligospermia leczenie
Sposób leczenia oligospermii jest precyzyjnie połączony z podstawą zaburzenia oraz może polegać na leczeniu farmakologicznym bądź chirurgicznym. Należałoby również zadbać o odpowiedni tryb życia, by polepszyć kondycję spermy może również systematyczny trening sportowy, systematyczne współżycie, stronienie od palenia papierosów oraz zmniejszenie wypijania alkoholu i przegrzewania jąder. Działania takie nie przyniosą efektów natychmiastowych, ponieważ czasem chociażby rok musi minąć, aby w nasieniu pojawiło się więcej plemników.
