Niedrożność jajowodów może mieć charakter jednostronny lub obustronny. Podstawowym powodem schorzenia są zrosty powstałe po zabiegach operacyjnych, zakażeniu miednicy mniejszej bądź wykorzystywaniu wkładki wewnątrzmacicznej jako techniki antykoncepcyjnej.
Jajowód jest to narząd układu rodnego kobiety. Charakteryzuje się długością około 15 cm. Ma ujście maciczne oraz ujście brzuszne, które styka się z jajnikiem za pośrednictwem końcowych strzępków. Są one odpowiedzialne za wyłapanie komórki jajowej, a także przeniesienie do kolejnego fragmentu, a więc bańki jajowodu. W tym obszarze najczęściej dochodzi do zapłodnienia, a więc połączenia gamety męskiej oraz żeńskiej. Następnie komórka jajowa niezależnie od tego, czy uległa zapłodnieniu, czy też przenoszona jest przez jajowód do jamy macicy. Zapłodnienie może nastąpić również w dalszych częściach, jednakże musi być spełniony warunek polegający na przetransportowaniu komórki jajowej przez całość jajowodu, a więc jego drożność.
Niedrożność jajowodu – przyczyny
Zasadniczym powodem przyczyniającym się do powstania niedrożności jajowodu jest obecność stanów zapalnych, nie tylko w obszarze jajowodu, ale także innych elementów, wśród których wymienia się jajniki oraz macicę. Najczęściej do zapalenia prowadzi chlamydioza bądź rzeżączka. W sytuacji, w której dojdzie do wystąpienia zrostów w miednicy mniejszej, powstaje zamknięcie światła jajowodu i jego niedrożności. Inne przyczyny, które odpowiedzialne są za aktywowanie określonego schorzenia to:
- operacje przeprowadzane w obszarze jamy brzusznej,
- wkładka wewnątrzmaciczna, określana mianem spirali,
- endometrioza (występowanie komórek błony śluzowej jamy macicy w innych lokalizacjach jamy brzusznej).
Niedrożność jajowodu – diagnostyka
Podstawowym symptomem świadczącym o niedrożności jajowodu jest brak możliwości zajścia w ciąże. Niepłodność przy systematycznie (około 4 razy w tygodniu) podejmowanym współżyciu seksualnym przez okres roku jest to częsta przyczyna, z powodu której młode kobiety zgłaszają się do lekarza. Badaniem diagnostycznym przeprowadzanym w określonym przypadku jest histerosalpingografia.
Wskazany test jest tani oraz prosty i trwa kilka minut. Podczas przeprowadzania badania do jajowodu wprowadzany jest preparat kontrastowy, a następnie wykonywane są zdjęcia rentgenowskie. W przypadku, gdy określone badanie nie pozwoli na potwierdzenie czy wykluczenie niedrożności jajowodu, kolejnym krokiem może być przeprowadzenie testu laparoskopowego. Wskazane działanie polega na wprowadzeniu do jamy macicy błękitu metylenowego. W dalszej kolejności dokonuje się obserwacji przechodzenia określonego preparatu przez jajowody. Badanie wykonywane jest z zastosowaniem znieczulenia ogólnego.
Niedrożność jajowodu – leczenie
Wśród działań leczniczych podejmowanych przy niedrożności jajowodów wymienia się ich plastykę. Jajowody udrażnia się przez zastosowanie metody laparoskopii bądź laparotomii (zabieg operacyjny o charakterze otwartym). Pierwsze z wymienionych działań jest mniej inwazyjne i zapewnia dość szybki powrót do zdrowia po zabiegu. Elementami decydującymi o wyborze metody leczenia są uwarunkowania anatomiczne, stan zdrowia określonej kobiety, a także obecność schorzeń.
Udrożnienie jest czynnością pozwalającą na uwolnieniu jajowodów ze zrostów zewnętrznych, nacięciu bądź cząstkowym jego usunięciu.
Wskazany zabieg jest proponowany przez lekarzy, gdy:
- obserwowane są zrosty zlokalizowane wokół jajowodu,
- obecna jest całkowita niedrożność jajowodów w ich końcowym fragmencie, a więc w okolicy jajnika,
- pojawia się częściowa niedrożność dotycząca zewnętrznego końca jajowodu,
- obserwuje się niedrożność we fragmencie jajowodu, który łączy się z macicą,
- pacjentka choruje na endometriozę, która może przyczyniać się do niedrożności bądź bliznowacenie mające charakter rozległy,
- planuje się cofnięcie sterylizacji.
Wskazany zabieg nie przyczynia się do przywrócenia prawidłowej funkcji chorego jajowodu. Dlatego też najczęściej nie jest skuteczny dla kobiet starających się o dziecko. W związku z tym kobietom, które mają niedrożne jajowody (szczególnie po 35 roku życia), zaleca się przeprowadzenie zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro)
W tym przypadku pobiera się z jajnika kilka komórek jajowych (po hiperstymulacji jajnika). Następnie dokonuje się ich połączenia z nasieniem partnera. Czynność przeprowadzana jest w warunkach laboratoryjnych. Gdy minie 24 godziny monitoruje się czy nastąpiło zapłodnienie. W sytuacji, gdy działanie się powiedzie, po upływie następnych 24 godzin embrion umieszczany jest w macicy.
Niedrożność jajowodu – inne metody leczenia
Inne metody polegają na podejmowaniu działań pozwalających na zapobieganie tworzeniu się zrostów. W tym przypadku można wykorzystywać mechaniczny sposób antykoncepcji (wykorzystanie prezerwatyw). To pozwoli na ochronę przed zakażeniami, które mogą być przenoszone za pośrednictwem drogi płciowej, a w konsekwencji też stanami zapalnymi i zrostami. Działania profilaktyczne polegają także na leczeniu endometriozy, z wykorzystaniem preparatów farmakologicznych albo techniki operacyjnej.
