Brak owulacji jest kłopotem niejednokrotnie spotykanym u kobiet w różnym wieku. Owulacja jest to czas w cyklu menstruacyjnym, gdy dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa oraz zwolnienia komórki jajowej. Ta przedostaje się do jajowodu oraz jest gotowa na zapłodnienie. Jeśli w organizmie kobiety nie nastąpi owulacja – można mówić o cyklu bezowulacyjnym, więc takim, w jakim nie może dojść do zapłodnienia, gdyż poprzez okres jego trwania kobieta jest bezpłodna (nie dochodzi do pęknięcia pęcherzyka oraz wydobycia się komórki jajowej do jajowodu).
Co to jest owulacja?
Do owulacji – w normalnych warunkach – dochodzi podczas każdego cyklu miesiączkowego. W jajnikach już od narodzenia znajduje się nadmiar komórek jajowych oraz po rozpoczęciu miesiączkowania, każdego miesiąca, większość z tychże komórek rośnie w trakcie fazy folikularnej cyklu miesiączkowego. Występującą po niej fazą jest faza owulacyjna, podczas jakiej dojrzała, zdolna do zapłodnienia komórka jajowa, jest wytwarzana z pęcherzyka jajnikowego. To tak nazywane dni płodne. Komórka ta idzie później do jajowodu, gdzie – po złączeniu się jej z plemnikiem – dochodzić może do zapłodnienia.
Cykl bezowulacyjny – czy to powód do strachu?
W cyklach bezowulacyjnych nie dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa, natomiast z jajowodu nie jest uwolniona komórka jajowa. Gdyż nie ma owulacji, nie może dojść do zapłodnienia. Cykle bezowulacyjne przeważnie są u pań po porodzie i u dorastających dziewczynisk, u jakich ze względu na wahania hormonalne miesiączka jest rzadko. Brak jajeczkowania niejednokrotnie pojawia się u pań po 40. roku życia, w czasie przedmenopauzalnym (już po 35. roku życia maleje liczba komórek jajowych zebranych w jajnikach, więc tzw. rezerwa jajnikowa – u kobiety w tymże wieku cykle bezowulacyjne stają się jeszcze liczniejsze). U zdrowych pań w czasie rozrodczym cykl bezowulacyjny może nastąpić 1–2 razy do roku oraz nie jest to powód do strachu.
Co jest podstawą cyklu bezowulacyjnego?
Brak owulacji pojawia się wskutek schorzeń hormonalnych, spowodowanych Zespołem Policystycznych Jajników (PCOS), hiperprolaktynemią (jaka może spowodować dysfunkcję gonad oraz w konsekwencji zanik menstruacji) czy dolegliwościami tarczycy. Podstawowym badaniem będzie zatem badanie poziomu hormonów tarczycy, prolaktyny oraz hormonów płciowych. Gdy jednakże krwawienia z dróg rozrodczych są intensywne, wcześniej należałoby wyeliminować krwawienie spowodowane aberracjami ciąży. Pojawieniem się mięśniaka gładkokomórkowego bądź raka szyki macicy. Cykle bez owulacji pojawiają się również w czasie poprzedzającym menopauzę, więc w okresie perimenopauzy. Bezpłodność jest wówczas normalnym efektem starzenia się organizmu. Perimenopauza znaczy, iż działanie jajników staje się nieregularne, aby w czasie zakończenia mechanizmu menopauzy, całkowicie wygasnąć.
Symptomy cyklu bezowulacyjnego
Brak owulacji wywołany tymże, iż nie dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa oraz tymże samym uwolnienia jajeczka powoduje niemożliwością zajścia w ciążę. Do symptomów cyklu bezowulacyjnego wlicza się nieregularność cykli. A także brak zwiększonej temperatury specyficznej dla jajeczkowania oraz niewystępowanie pozostałych chorób towarzyszących owulacji, więc przykładowo bólu w podbrzuszu. Ważne jest także to, iż podczas cyklu bezowulacyjnego może pojawić się niewłaściwe oraz niezwykle małe krwawienie miesiączkowe w formie plamienia. Ewentualnie miesiączka terminowa (czasami przesunięta) oraz odpowiednia menstruacja.
Menstruacja podczas cyklu bezowulacyjnego jest także niezwykle duża bądź zupełnie zaprzestaje. Dodatkowo zdarza się, iż cykle bezowulacyjne są krótsze bądź dłuższe od cyklu zwykłego sięgającego 28 dni. Śluz jest gęsty, kleisty oraz biały (bądź mętny), nie zmienia się w przejrzysty, mokry ani sprężysty. Stały cykl bezowulacyjnego może doprowadzać także do kłopotów z nadciśnieniem, schorzeń gospodarki tłuszczowej, insulinooporności, hiperinsulinemii i cukrzycy typu II.
Cykle bezowulacyjne – leczenie
Każda pacjentka, u jakiej stwierdzono występowanie cykli bezowulacyjnych winna być traktowana indywidualnie. Leczenie powinno być dopasowane do jej potrzeb i stanu fizycznego oraz emocjonalnego organizmu. Przy wyborze techniki leczenia należy uwzględnić wiek pacjentki, choroby współistniejące i preferencje pacjentki odnośnie posiadania potomstwa. W wypadku zmian nierozerwalnych w obszarze organów należałoby przemyśleć leczenie chirurgiczne oraz usunięcie formy patologicznej. Farmakoterapia winna być dopasowana samodzielnie do pacjentki. Cykle bezowulacyjne uniemożliwiają zajście w ciążę, więc także istotne jest zrozumienie podstawy owego okresu.
Jedną spośród możliwości leczniczych jest leczenie hormonalne wykorzystywane pomiędzy innymi w wypadku zespołu policystycznych jajników. Regulacja gospodarki hormonalnej pozwoli zachować cykliczność miesiączki w analogicznych odstępach czasu. Oddziałuje na dojrzewanie komórek jajowych oraz wydzielanie ich z pęcherzyków w połowie cyklu, w trakcie owulacji. Jeśli farmakologiczne leczenie braku owulacji jest niewystarczające, należałoby wykorzystać leczenie ambulatoryjne w postaci laparoskopowej.
