Borówka czernica to charakterystyczna roślina która występuje w lasach iglastych lub mieszanych środkowej i północnej Europy, Ameryki Północnej i Azji. Nie oznacza to że nie możemy jej spotkać także w Polsce, tu porasta na niżu i w górach, w szczególności w lasach iglastych, gdzie rośnie w dużych skupiskach w poszyciu lasu.
Borówka czernica – zastosowanie
Borówka czernica posiada bardzo szerokie zastosowanie w lecznictwie i jest powszechnie znana. W ziołolecznictwie używa się zarówno jej liści, jak i owoców. Liście zbiera się od wiosny do końca lata, osmykując je z gałązek, a następnie suszy w cieniu i przewiewie.
Lecznicze działanie borówka zawdzięcza swojemu unikalnemu składowi w którego skład wchodzą między innymi; garbniki, flawonoidy, związki trójterpenowe, barwniki antocyjanowe oraz liczne kwasy organiczne, cukry, a także związki mineralne zasobne w mangan. Borówka czernica jest krzewinką wysokości 40-60 cm o prosto wzniesionych gładkich kanciastych łodygach. Liście ma cienkie skórzaste, jasnozielone.
Owoce borówki czernicy opadają jesienią. Kwiaty dzbanuszkowate, różowo -zielone, które wyrastają pojedynczo z kątów liści. Owoce to soczysta, ciemnofioletowa z sinawym nalotem jagoda, znana i powszechnie lubiana. Owoce, czyli czarne jagody zbiera się, kiedy są zupełnie dojrzałe, i suszy w temperaturze nie wyższej niż 60 stopni C. Zawierają one znaczne ilości garbników (więcej niż liście) oraz zespół barwników antocyjanowych nazywanych mirtyliną, liczne kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy, winny, mlekowy, bursztynowy, oksalowy i inne), a także cukry (wśród nich pektyny), karotenoidy oraz witaminy z grupy B i C, PP i liczne związki mineralne, zwłaszcza sporo żelaza i manganu.
Wywary i napary z liści borówki pomagają w stanach zapalnych układu moczowego i pokarmowego. Mają również zastosowanie w leczeniu cukrzycy. Należy jednak pamiętać, że nie można zastąpić nimi leczenia konwencjonalnego.
Owoce jagód są przy tym bardzo smaczne, można jeść je na surowo lub zrobić np. dżem, soki, naleśniki, ciasto drożdżowe nadziewane jagodami, tzw. jagodzianki, itd.
Borówka czernica – właściwości lecznicze
Wykonano wiele badań nad właściwościami jagód. Potwierdzono między innymi teorię o wpływie związków chemicznych zawartych w owocach borówki na zdolność widzenia nocnego. W wyniku badań z owoców borówki czernicy wydzielono luteinę. Jest to związek chemiczny poprawiający mikrokrążenie w gałce ocznej, a tym samym poprawę widzenia min. w nocy – to przechyla szalę na korzyść teorii, o poprawie widzenia nocnego lotników brytyjskich w czasie II wojny światowej. To nie jedyne właściwości lecznicze borówki. Suszone lub gotowane borówki mają właściwości przeciwbiegunkowe, natomiast świeży owoc – powoduje rozwolnienie. Owoce posiadają silne właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne i przeciwkrwotocznie.
Borówka czernica posiada zdolność obniżania poziomu cukru we krwi, a znajdujące się w nich flawonoidy działają lekko moczopędnie, bakteriobójczo, ściągająco i przeciwzapalnie. W związku z tym liście borówki znajdują zastosowanie jako środek pomocniczy początkowych stadiach cukrzycy. Wchodzą w skład gotowych przeciwcukrzycowych mieszanek ziołowych. Łagodzą także zaburzenia trawienne, hamują biegunki i nieżyty jelit, zwłaszcza u dzieci i osób w podeszłym wieku. Hamują przepuszczalność błon śluzowych, zmniejszają wydalanie ze stolcami wody, niszczą w przewodzie pokarmowym wiele rodzajów bakterii chorobotwórczych, nawet te, które są oporne na antybiotyki. Mają także działanie przeciwzapalne i przeciwkrwotoczne. Uszczelniają ściany naczyń włosowatych.
Świeże owoce mają właściwości przeciwrobacze i mogą być pomocne w walce z glistami i owsikami.
Borówka czernica – sposób użycia
Borówka czernica – pasteryzowane jagody
Przepis; należy do półlitrowego słoika nasypać prawie do pełna umytych jagód, następnie zalać je do 2/3 przegotowaną wodą, dodajemy 2 łyżeczki cukru, szczelnie zakręcamy i pasteryzujemy w wodzie przez 15 minut, licząc czas od początku wrzenia. Tak przygotowane można przechowywać nawet przez 2 lata. Podajemy dorosłym 2—5 łyżek 2 razy dziennie, a 1—3 łyżki dzieciom i młodzieży w biegunkach, nieżycie jelit, różnego rodzaju zatruciach pokarmowych (przede wszystkim niedokładnie umytymi owocami).
Borówka czernica – sok z jagód
Przepis; należy na 1 kg świeżych, starannie umytych jagód dodać 0,8 kg cukru i gotujemy w sokowniku. Otrzymany wysoko słodzony sok rozlewamy do butelek i dodajemy do herbaty jako środek dezynfekujący przewód pokarmowy i przewody moczowe, a także jako naturalne źródło witamin i mikroelementów.
Borówka czernica – odwar z liści
Przepis; należy przygotować ok. 1 łyżki suszonych liści. Umieszczamy ją w naczyniu i zalewamy 1 szklanką wody, a następnie gotujemy przez około 5 minut Zostawiamy do ostygnięcia. Odwar z liści stosujemy w przypadkach biegunek. Dorosłym podajemy od 1/3 do 1/2 szklanki, dzieciom 1/2 łyżki, a niemowlętom po 1/2 łyżeczki w mleku. Istotne, by odwary podawać od początku biegunki. Tego typu odwar możemy pić przy zakażeniach układu moczowego po 1/3 do 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie. Możemy też go używać do lewatyw przy walce z owsikami