Badanie beta hCG w ciąży jest jedną z podstawowych metod diagnozowania, czy doszło do zapłodnienia i czy ciąża rozwija się w sposób prawidłowy. Z pewnością z oznaczeniem hCG spotkała się każda ciężarna, w szczególności w okresie pierwszych tygodni ciąży. Warto wiedzieć czym właściwie jest hormon hCG, co oznaczają poszczególne wartości i w jaki sposób bada się jego poziom.
Hormon beta hCG
Badanie beta hCG w ciąży pozwala określić stężenie hormonu w krwi ciężarnej. Beta hCG to inaczej hormon gonadotropiny kosmówkowej, który powstaje już nawet w 48 godzin po zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej, czyli w 5-8 dni po dacie owulacji. Początkowo hCG wytwarzane jest przez komórkę jajową, a następnie przez rozwijające się łożysko. Hormon ma na celu zapewnienie prawidłowego rozwoju ciąży oraz ochronę delikatnego zarodka, a następnie płodu.
Zwykle komórka jajowa zapłodniona jest przez plemnik jeszcze w jajowodzie, skąd przemieszcza się do macicy, w której następuje prawidłowe zagnieżdżenie. Obecność hormonu jest zwykle pierwszą oznaką ciąży – najwcześniej jest wykrywalny we krwi, natomiast w moczu obecność hormonu pojawia się później. To właśnie gonadotropinę kosmówkową wykrywają tradycyjne testy ciążowe z moczu – zaleca się jednak ich wykonanie nie wcześniej niż w terminie spodziewanej miesiączki.
Poziom gonadotropiny kosmówkowej stale wzrasta przez okres 14-16 tygodni ciąży od daty ostatniej miesiączki, następnie powoli zaczyna spadać i dzieje się tak aż do dnia porodu. Obecność hormonu hCG zanika niedługo po narodzinach dziecka.
Jak wygląda badanie?
Standardowo badanie mające na celu oznaczenie wartości beta hCG w organizmie ciężarnej, wykonuje się z krwi. Wystarczy pobrać niewielką próbkę krwi żylnej, a wyniki są dostępne już w kilka godzin. Nie trzeba na badanie przychodzić na czczo. Druga, nieco rzadziej stosowana przez laboratoria metoda to badanie próbki moczu, przynoszonej w specjalnym pojemniku przez pacjentkę. Z racji późniejszego pojawiania się stężenie bety w moczu, badanie zaleca się wykonywać w terminie spodziewanej miesiączki. Badanie z krwi można wykonać znacznie wcześniej i dodatkowo okazuje się bardziej wiarygodne. Określenie stężenia hormonu beta hCG nie jest badaniem drogim. W zależności od miasta czy wybranego laboratorium, kosztuje średnio od 30 do 45 złotych. Warto dodać, że o ile lekarz uzna zasadność wykonania badania, może wydać pacjentce skierowanie refundowane przez NFZ.
Wyniki badania hormonu beta hCG
Badanie beta hCG w ciąży pozwala nie tylko na określenie czy w ogóle doszło do zapłodnienia, ale także na określenie tygodnia ciąży i jednocześnie tego, czy rozwija się ona w sposób prawidłowy. W danym tygodniu ciąży hormon przybiera określoną wartość, chociaż jej granice wydają się szerokie. Zwykle wyniki oscylują w poniższych granicach, które mogą się jednak nieco różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie:
- 3 tydzień – 5 – 50 mIU/ml;
- 4 tydzień – 5 – 426 mIU/ml;
- 5 tydzień – 18 – 7,340 mIU/ml;
- 6 tydzień – 1,080 – 56,500 mIU/ml;
- 7 – 8 tydzień – 7, 650 – 229,000 mIU/ml;
- 9 – 12 tydzień – 25,700 – 288,000 mIU/ml;
- 3 – 16 tydzień – 13,300 – 254,000 mIU/ml;
- 17 – 24 tydzień – 4,060 – 165,400 mIU/ml;
- 25 – 40 tydzień – 3,640 – 117,000 mIU/ml
Badanie hormonu beta hCG w ciąży określa prawidłowy rozwój zarodka. W I trymestrze w ciągu dwóch dni prawidłowy przyrost hormonu wynosi 66% oraz 114% w ciągu 3 dni. Zbyt niski przyrost hormonu może świadczyć o nieprawidłowościach i powinien być skonsultowany z lekarzem. Wskaźnik poziomu hormonu może być również oznaką tego, kiedy zrobić USG. Ciąża powinna być już widoczna, gdy wartość wyniku przekracza 6000 mIU/ml.
Nieprawidłowości w zakresie przyrostu poziomu beta hCG w ciąży
Beta hCG u każdej kobiety przyrasta nieco inaczej, dlatego zbyt wolny lub szybki wzrost może, ale nie musi świadczyć o nieprawidłowościach. Niepokojące wyniki zawsze powinny być skonsultowane z lekarzem.
Zbyt wysoki przyrost
Jeśli poziom hormonu jest zbyt wysoki w odniesieniu do tygodnia ciąży, może to po prostu oznaczać, że do zapłodnienia doszło nieco wcześniej. Wysokie stężenie beta hCG, które przekracza przyjęte normy może być świadectwem zaśniadu groniastego, ciąży mnogiej czy trisomii chromosomu 21 -potocznie mówiąc, zespołu Downa.
Zbyt niski przyrost
Beta hCG może również przyrastać zbyt wolno i być objawem ciąży pozamacicznej. Niski poziom hormonu pojawia się także przy zagrażającym poronieniu, a zatrzymanie jego wzrostu lub wręcz tendencja spadkowa może świadczyć o obumarciu zarodka.
Beta hCG u kobiet i u mężczyzn
Okazuje się, że poziom hormonu beta hCG może być elementem diagnostyki kobiet nie będących w ciąży oraz mężczyzn. U kobiet, które nie są w ciąży, poziom hormonu nie powinien być wyższy niż 5 mIU/ml. Beta hCG jest jednym z markerów nowotworowych, ponieważ ten hormon jest wytwarzany przez niektóre komórki rakowe. Wykrycie hormonu może świadczyć o:
- raku jajników,
- raku jąder,
- nowotworze żołądka,
- nowotworze trzustki,
- raku jelita grubego,
- raku wątroby lub płuc i zawsze wymaga przeprowadzenia dalszej diagnostyki onkologicznej.
