Przeciwciała toksoplazmozy i ich oznaczenie to bardzo ważny element diagnostyki jeszcze w trakcie planowania ciąży. O ile choroba sama w sobie nie jest groźna i często przebiega bezobjawowo, dla płodu niesie jednak poważne konsekwencje. Warto wiedzieć, w jaki sposób sprawdzić odporność na toksoplazmozę oraz jak można ustrzec się przed tą chorobą.
Czym jest toksoplazmoza?
Toksoplazmoza to pasożytnicza choroba, która jest wywoływana przez pierwotniaka noszącego nazwę Toxoplasma gondii. Może ona zaatakować zarówno ludzi, jak i zwierzęta domowe. Ostatecznym żywicielem pierwotniaka są koty, dlatego w okresie ciąży warto zachować szczególne zasady profilaktyki, jeśli kot przebywa w domu.
Wcale nie jest jednak powiedziane, że chorobą można zarazić się wyłącznie od kotów, a dokładniej poprzez kontakt z ich odchodami lub śliną. Pierwotniaki mogą być także obecne w surowym mięsie czy w glebie.
W większości przypadków toksoplazmoza przebiega bez objawów, a wiele osób które przechodziło chorobę, nawet nie ma o tym pojęcia. W przypadku osłabionej odporności mogą pojawiać się lekkie objawy podobne do grypy – bóle mięśni, osłabienie, stan podgorączkowy, powiększenie węzłów chłonnych.
Toksoplazmoza w ciąży
Toksoplazmoza w ciąży jest szczególnie niebezpieczna dla płodu. W przypadku choroby matki, ryzyko zarażenia dziecka wynosi 15 do 90% – największe prawdopodobieństwo zakażenia występuje w III trymestrze. Przeciwciała toksoplazmozy oznaczane z krwi ciężarnej mogą powiedzieć, czy przechodziła ona chorobę i tym samym jest odporna, czy może jest narażona na zakażenie. Przechodzenie toksoplazmozy w ciąży może wiązać się z poważnymi uszkodzeniami płodu, w zależności od tego, w którym trymestrze nastąpi:
W I trymestrze toksoplazmoza może być przyczyną poronienia, a także wad rozwojowych narządów wewnętrznych dziecka i upośledzenia umysłowego.
Powikłania w II trymestrze obejmują głównie całkowitą lub częściową ślepotę płodu spowodowaną uszkodzeniem siatkówki oka, głuchotę lub zmianami w obrębie układu nerwowego.
W III trymestrze ciąży toksoplazmoza może przyczyniać się do powiększenia wątroby dziecka lub jego anemii.
Przeciwciała toksoplazmozy – wyniki
Przeciwciała toksoplazmozy powinny być oznaczane w każdej ciąży. Z krwi badane są przeciwciała IgG i IgM, które mówią o tym, czy ciężarna jest odporna lub czy właśnie nie jest w fazie choroby. Jeśli oba czynniki są dodatnie, świadczy to o aktualnym zakażeniu chorobą. IgG dodatnie i IgM ujemne oznacza, że kobieta wcześniej przechodziła toksoplazmozę i z dużą dozą prawdopodobieństwa uzyskała na nią całkowitą odporność. Ujemne IgG i IgM oznacza, że kobieta nie przechodziła toksoplazmozy i w ciąży musi na siebie w szczególności uważać. W przypadku takiego wyniku, za jakiś czas należy powtórzyć badanie. Wyniki badań na toksoplazmozę zawsze powinny być skonsultowane przez lekarza prowadzącego ciążę.
Czy toksoplazmozę w ciąży można leczyć?
Zwykle toksoplazmoza jest bezobjawowa, dlatego jej leczenie jest ograniczone. Większość kobiet nawet nie wie, kiedy dochodzi do zakażenia. Bez objawów, mogą to określić jedynie badania laboratoryjne poziomu przeciwciał w krwi. Jeśli ciężarna przechodziła niedawno chorobę lub jest w jej trakcie, lekarz może zalecić leczenie poprzez podawanie spiramycyny. Lek zwykle należy przyjmować już do końca trwania ciąży. Ma on na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa zakażenia się płodu – pierwotniaki z organizmu matki mogą bowiem przenikać do maluszka poprzez łożysko.
Jak można uniknąć zakażenia toksoplazmozą?
Kobiety, które nie przechodziły choroby, powinny w okresie całej ciąży stosować określone środki ostrożności. Dzięki temu mogą uniknąć zakażenia lub znacznie ograniczyć możliwość jego wystąpienia. Wśród zachowań profilaktycznych warto wymienić:
Unikanie kontaktu z kotem – w szczególności zaleca się, by ciężarna ograniczyła kontakt z kotami. Jeśli w ogóle musi sprzątać kuwetę, należy bezwzględnie pamiętać o gumowych rękawiczkach. Nie można pozwalać na to, by kot spał z ciężarną, chodził po stole lub po kuchennych blatach, na których przygotowuje się posiłki. W szczególności dotyczy to kotów wychodzących, które mogą być nosicielami pierwotniaków. W razie potrzeby można zbadać kota na nosicielstwo toksoplazmozy.
Unikanie spożywania surowego mięsa – kobieta ciężarna nie powinna jeść surowego lub niedopieczonego mięsa, a nawet próbować jego smaku. Bardzo ważne jest również dokładne mycie i wyparzanie desek czy noży, wykorzystywanych do krojenia mięsa. Podczas obróbki surowego mięsa ciężarna powinna wykorzystywać rękawice gumowe.
Wykonywanie prac w ogrodzie w rękawiczkach – pierwotniaki toksoplazmozy mogą znajdować się w ziemi, dlatego wszelkie prace w ogrodzie ciężarna powinna wykonywać w rękawiczkach. Po ich zakończeniu obowiązkowo musi umyć ręce.
Mycie warzyw i owoców – przed spożywaniem owoców i warzyw na surowo, należy je dokładnie umyć. Pozwoli to nie tylko spłukać środki ochrony roślin czy resztki nawozów, ale także drobinki ziemi. Drobinki, w których mogą znajdować się chorobotwórcze pierwotniaki.
