Chaber bławatek – właściwości lecznicze, zastosowanie, sposób użycia

Chaber bławatek (Centaurea cyanus) – to dość  popularna roślina w całej Polsce. Zazwyczaj można ją spotkać rosnącą w zbożach i roślinach okopowych. W większości przypadków szczególnie przez rolników traktowana jako chwast.

Chaber bławatek znany jest pod różnymi nazwami, wśród najbardziej popularnych występuje jako bławat, modrak lub chaber zbożowy. Nazwy ludowe przypisane do rośliny to przede wszystkim białasy, głowacz, jasieniec, kardy, kwiatek wołoszek, macoszka, modrzeńczyk, samosiejka, wasilek, wawer.

Chaber bławatek – -zastosowanie

Chaber bławatek jest rośliną jednoroczną lub dwuletnią z rodziny astrowatych. W lecznictwie wykorzystywane są kwiaty nie w pełni jeszcze rozwinięte. Łodygę ma rozgałęzioną i wysoką dochodzącą do 80 cm wysokości. Liście są zbiegające po podłodze, w kształcie lancetowatym. Są pierzastodzielne, równowąskie oraz posiadają odległe łatki z każdej strony. Kwiaty roślina ma zebrane w koszyczki, które tworzą rozgałęzione pędy. Pojedyncze niebieskie kwiatki należy suszyć w pomieszczeniach przewiewnych, zacienionych, w temperaturze nie przekraczającej 35 C. Wysuszone kwiaty nie powinny zmieniać barwy i tylko takie zachowują lecznicze właściwości.

Rozmnaża się go przez nasiona wysiewane jesienią do gruntu, w marcu do inspektu lub na początku kwietnia do gruntu. Siew jesienny należy zabezpieczyć przed niskimi temperaturami przykrywając nasiona liśćmi i gałęziami świerkowymi. Podczas suszy konieczne jest podlewanie. Rośliny kwitną dłużej, jeśli po kwitnieniu usunie się przekwitające kwiaty, aby rośliny nie zawiązały nasion.

Rośliny wysiane wiosną kwitną od VII do końca VIII, wysiane jesienią – zakwitają w czerwcu następnego roku. Koszyczki średnicy 3 cm, osadzone są pojedynczo na wierzchołkach pędów. W koszyczku składają się wyłącznie z kwiatów rurkowych. Kwiaty osadzone w zewnętrznych okółkach są bardziej wyrośnięte, dłuższe, o koronie lejkowatej, barwy niebieskiej, białej lub różowej. Chaber bławatek wymaga gleb żyznych, przepuszczalnych oraz słonecznego stanowiska. W glebie chaber bławatek zachowuje zdolność kiełkowania przez 5-10 lat.

Chaber bławatek – właściwości lecznicze

Chaber bławatek posiada bardzo szerokie zastosowanie. Wewnętrznie w  schorzeniach układu moczowego, obrzękach na tle nerczycowym oraz niewydolności krążenia, zapaleniu dróg moczowych i chorobach nerek, pomocniczo w zapobieganiu kamicy moczowej, w problemach ze skąpym wydalaniem moczu, w zapaleniu nerek. Dzięki zawartym składnikom aktywnym chaber bławatek znalazł zastosowanie jako okład oczny w zapaleniu spojówek, stosowany jest również do przemywania skóry z łupieżem, grzybicą. Napary z kwiatów chabru stosuje się doustnie w przewlekłych, mało nasilonych chorobach nerek, połączonych ze skąpym wydzielaniem moczu oraz obrzękach spowodowanych zatrzymaniem wody i soli w ustroju. Pomocniczo w stanach zapalnych kłębków i miedniczek nerkowych, a także w kamicy nerkowej. Natomiast wraz z innymi ziołami również w niedostatecznym przepływie żółci do dwunastnicy.

Poza niewątpliwymi walorami dekoracyjnymi, chaber bławatek ma również szereg innych zalet. Stanowi cenną rośliną leczniczą, o właściwościach przeciwzapalnych i moczopędnych, mającą zastosowanie w łagodzeniu objawów wielu chorób skóry (owrzodzeń, grzybic, łupieżu), niektórych chorób oczu oraz chorób nerek i układu moczowego (np. kamicy nerkowej, zapalenia pęcherza). Wyciąg z kwiatów bławatka ceniony jest również w kosmetyce. Wodne wyciągi z kwiatów chabru wywierają dość silne działanie moczopędne. Zwiększają, czasem kilkakrotnie, ilość wydzielanego moczu, tym więcej, im silniejsze było zahamowanie jego wydzielania. Działanie to przypisuje się glikozydom antocyjanowym. Głównie ze względu na działanie zmiękczające, antybakteryjne i przeciwzapalne chaber bławatek zalecany jest w preparatach do cery tłustej i trądzikowej. Wykazuje również właściwości obkurczające oraz wzmacniające naczynka krwionośne, dlatego stanowi częsty składnik aktywny w kosmetykach do cery naczyniowej.

Zewnętrznie stosuje się napar z kwiatów chabru bławatek w postaci przymoczek w zapaleniu brzegów powiek oraz spojówek, a także w nadwrażliwości na intensywne promieniowanie z ekranów telewizyjnych i monitorów komputera. Ponadto stosuje się go do zmywania owłosionej skóry głowy w łupieżu i grzybicy.

Chaber bławatek – sposób użycia

Chaber bławatek – napar

Przepis; należy  1 łyżkę ziela zalać 1 szkl. wrzątku i odstawić pod przykryciem na 15min. Wypijać po 1,2 szkl między posiłkami w wymienionych wyżej chorobach przewodu moczowego i obrzękach.

Chaber bławatek – nalewka z bławatka

Przepis; należy przygotować 5 łyżek świeżych kwiatów bławatka, następnie zalewamy je 500 ml wódki i odstawiamy na tydzień. Po upływie tego okresu, który aby osiągnąć większą intensywność można pozostawić na dłużej odcedzamy nalewkę i przelewamy do butelki.

Chaber bławatek – kąpiel z dodatkiem bławatka

Przepis; należy przygotować około 4 łyżek suszonych kwiatów a następnie  zalać je litrem wrzącej wody. Zaleca się parzenie pod przykryciem 10-15 minut. Przygotowujemy kąpiel i dodajemy do niej przygotowany wywar, kąpiel posiada właściwości antybakteryjne.

Chaber bławatek – sok bławatkowy

Przepis; należy 10 łyżek świeżych kwiatów bławatka zalewamy 500 ml osłodzonej, przegotowanej wody i odstawiamy w nasłonecznione miejsce na tydzień. Po tygodniu sok odcedzamy i przelewamy do butelki.