Anemia w ciąży jest to postać niedokrwistości pojawiający się w tym szczególnym czasie. Diagnozowana jest w momencie, gdy wartość hemoglobiny (nośnik tlenu w czerwonych krwinkach – erytrocytach) spada poniżej 11 g/dl lub hematokrytu poniżej 33%. Niedobór tego związku stanowi duże zagrożenie dla prawidłowego rozwoju płodu. Może również powodować niedotlenienie organizmu.
Pojawiająca się w pierwszym trymestrze anemia w ciąży w ciężkiej postaci sprawia, że może dojść do nieprawidłowej implantacji zarodka lub – w skrajnych przypadkach – do poronienia. W drugim trymestrze często zaburza lub hamuje wzrost rozwijającego się w macicy płodu. Inną konsekwencją mogą być rozmaite wady wrodzone. Anemia w ciąży, która następuje w trzecim trymestrze może wywołać wcześniaczy poród. Z tego względu tak bardzo istotne jest dbanie kobiety o prawidłową dietę oraz regularne wykonywanie zleconych przez lekarza badań, jak również informowanie i konsultowanie wszelkich niepokojących symptomów.
Jakie są przyczyny anemii w ciąży?
Do głównych przyczyn anemii w ciąży zaliczany jest jest niedobór żelaza. Jest to konsekwencja niedostateczną ilością tego pierwiastka w przyjmowanych pokarmach w stosunku do znacznie większego w tym czasie zapotrzebowania ze strony organizmów. Żelazo w tym okresie ma na celu zaspokajanie potrzeb nie tylko przyszłej mamy, ale także rozwijającego się pod sercem dziecka.
Inną przyczyną wystąpienia anemii w ciąży mogą być zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego (np. długotrwałe i intensywne biegunki czy wymioty) oraz znacząco zmniejszone wchłanianie żelaza z jelit.
Anemia w ciąży bywa też skutkiem zbyt małej ilości takich substancji jak kwas foliowy czy witamina B 12. Szczególnie w trzecim trymestrze anemia bywa spowodowana krwawieniami z odbytu (jako skutek pękania hemoroidów, czyli żylaków odbytu). Jest to przyczyna zaliczana do wtórnych powodów zmniejszenia ilości żelaza w organizmie.
Anemia w ciąży – objawy
Objawy anemii w ciąży dzieli się zasadniczo na dwie grupy – wczesne oraz występujące w zaawansowanej postaci choroby. W przypadku wczesnej postaci anemii pojawiają się najczęściej:
- nieustanne uczucie zmęczenia;
- znaczne osłabienie organizmu;
- zawroty oraz bóle głowy;
- bardzo szybka męczliwość;
- nasilona problemy z koncentracją oraz pamiecią;
- osłabienie paznokci (łamliwość) oraz włosów (cienkie, matowe, wypadające);
- objawy w jamie ustnej – gładszy język oraz pieczenie;
- utrudnione połykanie.
Natomiast w przypadku zaawansowanej postaci anemii pojawiają się takie symptomy jak:
- częste napady duszności;
- występowanie bladości skóry oraz błon śluzowych;
- przyspieszone bicie serca;
- szybka męczliwość;
- zaburzenia widzenia;
- zaburzenia czucia oraz drętwienie kończyn górnych i dolnych;
- wystąpienie niskiego ciśnienia tętniczego;
- objawy ze strony układu pokarmowego w postaci bólów brzucha;
- żółtaczka ciążowa.
Co może powodować zwiększenie ryzyka pojawienia się anemii w ciąży?
Anemia w ciąży nie należy do grupy zaburzeń, które muszą pojawić się u każdej kobiety w tym stanie. Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko. Należą do nich między innymi: ciąża bliźniacza, niedobory witamin oraz składników mineralnych w przyjmowanych pokarmach, używki (tytoń, alkohol), zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (w tych choroby przewlekłe, jak również dolegliwości w postaci biegunek czy wymiotów), leki przecipadaczkowe czy też różnego rodzaju choroby krwi matki o charakterze wrodzonym.
Anemia w ciąży – diagnostyka
Anemia w ciąży jest diagnozowana podobnie jak w czasie poza tym stanem. Wykonuje się badanie z krwi. Jest to podstawa, by morfologia była wykonywania u kobiet w ciąży przynajmniej co 4 do 6 tygodni. Jeżeli wyniki hemoglobiny lub hematokrytu są niskie trzeba również sprawdzić inne parametry (w tym MCV, czyli objętość erytrocytów). Dzięki temu można wyróżnić dwa rodzaje anemii w ciąży mikrocytarna (oznaczające niedobory żelaza) lub makrocytarna (oznacza prawdopodobne niedobory kwasu foliowego lub witaminy B 12). Wówczas należy przeprowadzić bardziej szczegółową diagnostykę krwi oraz wdrożyć właściwe dla danej formy anemii leczenie.
W jaki sposób leczy się anemię w ciąży?
Anemia w ciąży jest leczona w zależności od przyczyn ją wywołujących oraz stopnia zaawansowania. Konieczne jest zwykle działanie kompleksowe. Wskazana zmiana nawyków żywieniowych i ustalenia właściwie zbilansowanej diety z dużą zawartością żelaza. Do produktów obfitujących w ten pierwiastek w łatwo przyswajalnej formie należą: mięso czerwone (wołowe, cielęce), wątróbka, szpinak, tuńczyk, nabiał (mleko, sery) oraz jajka. Ponadto trzeba wdrożyć farmakoterapię i suplementację właściwą dla danej formy.
W mikrocytarnej anemii w ciąży powodowanej niedoborem żelaza przyjmuje się doustnie preparaty żelaza (dawka od 120 mg na dobę). Najlepsza wchłanialność pierwiastka jest, gdy przyjmowane jest przed posiłkiem (minimum pół godziny do godziny). Jedzenie powoduje zmniejszoną wchłanialność żelaza z jelit. W przypadku makrocytarnej postaci anemii w ciąży suplementacja obejmuje przyjmowanie preparatów z kwasem foliowym lub witaminą B 12 (najrzadsza postać, wymaga przyjmowania leków doustnie lub w iniekcji domięśniowej).
W postaci umiarkowanej anemii w ciąży droga podania żelaza zależy od stanu kobiety. Lekarz wybiera sposób doustny lub poprzez iniekcję dożylną (jest to znacznie szybszy i skuteczniejszy sposób).
Jedynie w przypadku skrajnej postaci anemii w ciąży, lekooporności lub obfitych krwawień (m.in. z powodu odklejonego łożyska, zaawansowanych hemoroidów) może dojść do konieczności transfuzji krwi.
