Półpasiec w ciąży – na całym świecie wzrasta liczba zachorowań na tą chorobę. Jedna czwarta wszystkich chorych na półpasiec nie ukończyła 40 roku życia. Dzieci chore na półpasiec na ogół zatknęły się z wirusem w życiu płodowym, ale możliwa jest również ekspozycja już po porodzie.
Najliczniejsze grupy ryzyka stanowią osoby będące po przeszczepach narządów, chemioterapii, z wrodzonymi niedoborami odporności oraz zakażeni HIV i chorzy na AIDS. Czynniki ryzyka półpaśca u osób młodszych w dużej mierze zależą od populacji. Półpasiec również nie jest miarodajnym markerem jeśli chodzi o nowotwory lub inne ciężkie choroby dotyczące osób w podeszłym wieku. Nawrotowość półpaśca należy do rzadkości i często jest wynikiem błędnego rozpoznania nawrotowej opryszczki, która przypomina półpasiec.
Przyczyny
Wirus powodujący półpasiec zostaje ukryty w zwojach nerwowych, podczas gdy u pacjenta rozwija się ogólna odporność na zakażenie. Czynniki miejscowe, takie jak urazy, radioterapia, a nawet oparzenia słoneczne mogą sprowokować półpasiec do pojawienia się na ciele. Zakażenie VZV poważnie uszkadza zwoje nerwowe osoby chorej, powodując silną bolesność. Stan zapalny tkanki nerwowej może utrzymywać się przez długi czas, powodując bliznowacenie gleju i utratę komórek satelitarnych, co z kolei powoduje uszkodzenia aksonów nerwowych i wywołuje nerwobóle u osób, które przebyły półpasiec.
Objawy
Półpasiec jest typowa choroba dermatologiczną, która może dawać objawy w dowolnych miejscach, najczęściej jednak występuje w segmentach nerwów piersiowych oraz w obszarach unerwianych w nerwie czaszkowym. Miejsca wystąpienia choroby zależą od płci i wieku. W typowym przebiegu choroby pierwszym objawem jest ból, który pojawia się przed zmianami skórnymi. Jego nasilenie może być może być znaczne, co niestety przyczynia się czasem do błędnej diagnozy. Zajęty może być każdy nerw. W ciągu od 1 do 5 dni od wystąpienia bólu pojawiają się wykwity skórne, którym towarzyszy ból i swędzenie.
Początkowo powstają rumieniowe wykwity o wzmożonej konsystencji, często owalne i układające się w wzdłuż linii skórnych. Czasami lokalizują się one w mieszkach włosowych albo gruczołach potowych. Po kilku dniach w obrębie rumieniowych ognisk tworzy się pęcherzyk, o dobrze napiętej pokrywie, który zwiera na początku przezroczystą treść, a następnie pojawiają się nowe zmiany rumieniowe. Pęcherzyki są dość twarde i przekształcają się w ciągu 2 do 7 dni w krostki, które pękają. Po około 10 dniach tworzy się strup i utrzymuje się prze kolejne 2 do 4 tygodni. Po ustąpieniu choroby praktycznie zawsze powstają blizny.
Rodzaje
Najczęściej występującymi postaciami półpaśca są:
– półpasiec oczny, polega na zajęciu pierwszej gałązki nerwu trójdzielnego, co prowadzi do rozwoju zmian zlokalizowanych w obrębie czoła i powiek. Często obserwuje się obrzęk powiek, a wykwity chorobowe są bardzo bolesne i mają charakter krwotoczny. Nierzadko dochodzi również do powiększenia przedusznych węzłów chłonnych. U niektórych chorych, zwłaszcza w przypadku zajęcia końca nosa, możliwe jest pojawienie się zmian chorobowych gałki ocznej z zapaleniem spojówek, rogówki, naczyniówki oraz porażenia mięśni gałkoruchowych.
– półpasiec jamy ustnej, jest następstwem zajęcia gałki nerwu trójdzielnego, przez co może dochodzić do rozwoju zmian w obrębie jamy ustnej, zwłaszcza podniebienia twardego, szczęki, języka i żuchwy. Jedyna dolegliwością jest ból zęba bez obecności zmian w skórze i błonach śluzowych.
– półpasiec czaszkowy, jeśli dojdzie do zajęcia nerwów zaopatrujących owłosioną skórę głowy i szyję pacjenci mogą uskarżać się na ból głowy, sztywność karku oraz powiększone węzły chłonne. U takich chorych często podejrzewa się zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, a dodatkowo można stwierdzić niewielkie zmiany w płynie mózgowo- rdzeniowym. Innym powikłaniem jest zapalnie szpiku kostnego z porażeniem ruchowym lub bez niego.
– półpasiec nerwów czaszkowych, może doprowadzić do zajęcia każdego nerwu czaszkowego, najczęściej zajmuje nerw twarzowy, co w bardzo ciężkich przypadkach powoduje jego porażenie.
– półpasiec u osób z obniżoną odpornością, u takich osób półpasiec ma najcięższy przebieg i wywołuje więcej powikłań. Często bywa zajęte wiele miejsc na ciele, a nowe zmiany które się pojawiają zazwyczaj dotyczą miejsc oddalonych od zmian pierwotnych. Do nietypowych objawów zalicza się powstawanie przewlekłych owrzodzeń oraz zmian o charakterze brodawkowatym i wielopostaciowym. Główne ryzyko stwarza jednak rozwój zakażenia rozsianego z zajęciem narządów wewnętrznych.
Półpasiec w ciąży
Ciąża jest stanem podwyższonego ryzyka jeśli chodzi o możliwość zarażenia się wirusem VZV, niestety jest on bardzo niebezpieczny dla płodu. Na szczęście półpasiec występuje częściej u osób po 50 roku życia, czyli kobiety w ciąży są dużo mniej narażone na zachorowanie, oczywiście nie można wykluczyć sporadycznych przypadków zachorowań na półpasiec w ciąży. Ponieważ wirus półpaśca nie znajduje się w krwi, ma bardzo małe szanse na przedostanie się do organizmu dziecka.
Gdy półpasiec rozwija się w trakcie ciąży, prawie nigdy nie dochodzi do wertykalnego zakażenia VZV. Jedynym wyjątkiem jest faza weremii podczas półpaśca rozsianego, jednak zdarza się ona bardzo rzadko. Pomimo tego, że półpasiec w ciąży nie jest szkodliwy dla płodu, należy pamiętać, że ciężarna z półpaścem może zarazić innych ospą. Szczególne niebezpieczeństwo jest tutaj dla innych ciężarnych, ponieważ ospa w ciąży może być bardzo niebezpieczna dla dziecka.
Leczenie
U większości pacjentów dobre efekty osiąga się po zastosowaniu leków zmniejszających tworzenie się wysięku. Leków, takich jak roztwory z tlenku cynku, pasta cynkowa albo zawiesina kliochinolu. Preparatów takich nie powinno się stosować w okolicach oczu. Ponieważ w momencie ich wysychania drobinki tlenku mogą dostać się do oczu, powodując ich podrażnienia. Osuszanie zmian natomiast daje uczucie ściągania skóry, któremu można przeciwdziałać, stosując odpowiednie kremy albo maści, ułatwiające złuszczanie. Zalecane leczenie przeciwwirusowe powoduje skrócenie czasu okresu zaraźliwości oraz natężenia bólu.
Leczenie należy rozpocząć w ciągu 72 godzin od pojawienia się na skórze zmian. Chorym należy tez podawać odpowiednie dawki leków przeciwbólowych. Decyzja o leczeniu kobiet w ciąży chorych na półpasiec musi być skonsultowana z lekarzem, który dobierze odpowiednie leczenie. Bardzo ważne jest jednak dbanie o higienę, natomiast w przypadku wystąpienia gorączki można żarzyć paracetamol.
