Ból kręgosłupa w ciąży jest jedną z podstawowych dolegliwości, który jest często bagatelizowany do momentu, gdy objaw jest na tyle silny, że ciężko jest z nim funkcjonować. Bóle kręgosłupa stanowią poważny problem medyczny, ponieważ dotyczą coraz większą ilość naszej populacji, stając się, w dużej mierze, problemem cywilizacyjnym. Bóle w okolicy odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa (dolna część, tzw. „ból w krzyżu”) dotyczą już w granicach 80% osób na całym świecie, przy tym głównie kobiet w przedziale wiekowym 45-60 lat. Badania wykazują, że około połowa kobiet, będąc w okresie ciąży, ma dolegliwości związane z bólem kręgosłupa.
Przyczyny występowania bólu kręgosłupa w ciąży.
Główną przyczyną jest zmiana postawy ciała, polegająca na powiększeniu się kąta miednicy, czyli dochodzi do tzw. przodopochylenia miednicy, a to generuje zwiększoną lordozę, czyli dolna część kręgosłupa jest za mocno odchylona ku tyłowi. Na zmiany obciążające kręgosłup wpływa przyrost masy ciała ciężarnej. Bóle kręgosłupa w ciąży mogą być skutkiem przebytych wcześniej urazów lub operacji, przy których doszło do dysfunkcji stawowych i mięśniowych. Dodatkowo między 20 a 26 tygodniem ciąży, wskutek wydzielania hormonów relaksyny i estrogeny, dochodzi do rozluźnienia spójności miednicy, co ma odzwierciedlenie w braku stabilności miednicy i jej nadmiernej ruchomości.
W kolejnych tygodniach obserwuje się podwyższone napięcie stawów krzyżowo-biodrowych i spojenia łonowego, co może dawać podobne objawy bólowe. Dominujący wektor ruchu w kręgosłupie – wyprostny – powoduje skrócenie mięśnia prostownika grzbietu na danym odcinku (mięsień jest we zmożonym napięciu). Jeżeli któreś mięśnie są przykurczone, to z drugiej strony, któreś muszą być osłabione i tak się dzieję w tym przypadku.
Osłabionymi mięśniami, które mogą wpływać na bóle kręgosłupa w ciąży to mięśnie brzucha i prostowniki stawu biodrowego. Dolegliwości w tym zakresie są przyczyną aktywnych mięśniowo-powięziowych punktów spustowych, co zostało potwierdzone w badaniach klinicznych. Miejsce tych punktów to mięśnie, typu pośladkowy mały i średni, wielodzielny, prosty brzucha, mięsień gruszkowaty czy też biodrowo-lędźwiowy. Rola przepony oddechowej ma kluczowy wpływ podczas dolegliwości w trakcie trwania ciąży. Jej prawidłowa aktywność pozwala utrzymać narządy w jamie brzusznej w poprawnym miejscu, co podczas ciąży nie jest takie oczywiste.
Ból kręgosłupa w ciąży – leczenie.
Istnieje wiele sposobów na radzenie sobie z bólem. Niewielka jednak ilość okazuje się skuteczną metodą lub popartą racjonalnymi badaniami. Dla kobiet w ciąży jest to większy problem, gdyż zakres możliwości się pomniejsza. A więc, w jaki sposób mogą sobie pomóc kobiety ciężarne?
Najczęściej stosowane metody na ból kręgosłupa w ciąży to:
- Leczenie farmakologiczne,
- Kinezyterapia,
- Zabiegi fizykalne.
Do leczenia farmakologicznego w głównej mierze używane oraz polecane jest stosowanie paracetamolu, jako środku przeciwbólowego i przeciwgorączkowego. Spożywany doustnie lub doodbytniczo tylko w II i III trymestrze ciąży. Lek polega na hamowaniu aktywności cyklooksygenazy COX-3 w centralnym i obwodowym układzie nerwowym. Nie zaleca się stosowania leczenie farmakologicznego przeciwbólowego w czasie trwania I trymestru, gdyż może powodować krwawienia śródczaszkowe u płodu, osłabienia czynności skurczowej i wydłużeniu czasu trwania porodu, przy nasilonym krwawieniu.
Zamiennikiem dla leków tego typu jest stosowanie metod fizykalnych. Jest to świetny, nieinwazyjny sposób na bóle kręgosłupa w ciąży. Do tych zabiegów zaliczyć można:
- Techniki manualne,
- Przezskórna stymulacja nerwów,
- Autogenny trening oddechowy,
- Aromatoterapia,
- Masaż i inne techniki.
Wymienione wyżej metody mają na celu rozluźnienie mięśni przykurczonych, które dają objawy bólowe. Zniesienie dolegliwości powoduje aktywacja transmisji nerwowej, czyli następuje blokowanie sygnału bólu. Dodatkowo obserwuje się stymulowanie uwalniania endorfin – grupę hormonów peptydowych, wywołujących dobre samopoczucie i zadowolenie, a co jeszcze istotne – tłumią odczuwanie bólu.
Metody kinezyterapeutyczne skupiają się na treningu i ćwiczeniach. Należy skupić się na ćwiczeniach stabilizacji segmentalnej i wzmacnianiu odpowiednich mięśni. Z początkiem ważne jest wykorzystywanie treningu kontroli segmentalnej w łańcuchu zamkniętym, który działa na mięśnie lokalne (powiązane z daną dolegliwością – w tym wypadku ból kręgosłupa). W tym celu stosuje się ćwiczenia na mięśnie przykręgosłupowe – a także rozluźnianie mięśnia prostownika w odcinku lędźwiowym. Poza tym polecana jest aktywność fizyczna jako przygotowanie do porodu oraz rehabilitacji po okresie ciąży w celu poprawy jakości życia.
Podsumowanie:
- Ból kręgosłupa w ciąży występuję u połowy kobiet.
- Ciąża to test dla organizmu, a także stanowi poważne obciążenie dla kręgosłupa, stąd negatywne konsekwencje objawiające się dolegliwościami bólowymi.
- Leczenie farmakologiczne zaleca się tylko w nasilonych stanach bólowych w II i III trymestrze ciąży, koniecznie z konsultacją z lekarzem.
- Polecaną formą walki z bólem jest stosowanie zabiegów fizykalnych oraz właściwie dobranych ćwiczeń czy też masażu i podobnych technik.
