Rumień zakaźny w ciąży, jest łagodną chorobą wirusową, przebiegającą bezgorączkowo, atakującą głównie dzieci w wieku przedszkolnym. Rumień zakaźny jest chorobą która zazwyczaj przebiega w postaci małych epidemii, które występują na wiosnę. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową i dość często przebiega w sposób niezauważony. Pacjent jest zakaźny dla otoczenia jeszcze przed wystąpieniem zmian skórnych, ponieważ znaczna część zakażeń przebiega w sposób bezobjawowy, a typowe zmiany skórne występują tylko u 20% chorych.
Przyczyny
Parwowirus B19 jest małym wirusem, który zawiera jednoniciowe DNA i zaliczany jest do najmniejszych drobnoustrojów chorobotwórczych dla człowieka. Jego głównymi komórkami są krwiotwórcze komórki pnia. Jest on przyczyna przełomów aplastycznych u pacjentów z anemią sierpowatą oraz innymi zaburzeniami hematologicznymi. Jeżeli do infekcji dojdzie w pierwszym trymestrze ciąży, wirus może powodować obrzęk płodowy i śmierć płodu. Do zakażenia może dojść również w trakcie transfuzji krwi. Parwowirus B19 może również wywołać niedokrwistość, małopłytkowość oraz atropatię i leukopenię.
Objawy
Po okresie wylęgania, który trwa od 4 do 14 dni na policzkach pacjenta w nagły sposób pojawia się rumień o kształcie girlandowatym lub o charakterze livendo, z tendencją do zlewania się, przypomina on ślad po klepnięciu w policzek. Takie zmiany mogą utrzymywać się bardzo krótko. W następnym okresie pojawia się na ramionach, gdzie zazwyczaj przyjmuje kształt koronek. Po około tygodniu zmiany skórne ustępują samoistne, przy czym dostrzegalne jest złuszczanie naskórka. Nasilenie zmian może być różne, zależne od temperatury ciała w miejscu, w którym występują oraz od innych czynników środowiskowych.
Rzadko spotyka się u dzieci inne objawy chorobowe, takie jak gorączka, złe samopoczucie, czy też zmiany w błonach śluzowych. Pojawiająca się wysypką bardzo rzadko jest spotykana na tułowiu, czy też dłoniach i stopach. U młodzieży i osób starszych może wystąpić ostre zapalenie stawów, które może przypominać zapalenie reumatoidalne. Przewlekłe zakażenie B19 doprowadza do trwałej niedokrwistości i stanowi czynnik ryzyka u wszystkich osób, które maja niedobór odporności.
Rumień zakaźny w ciąży
U kobiet w ciąży rozpoznanie powinno być potwierdzone badaniami serologicznymi. Jest on niestety trudny do zdiagnozowania ponieważ u kobiet w ciąży charakteryzuje się tylko wystąpieniem silnych bólów mięśni, stawów, kolan oraz nadgarstków. Często takie przyczyny występują w grypie i dlatego też są często za nią brane przez pacjentki. Jeśli istnieje podejrzenie zakażenia B19 kobiecie ciężarnej powinny zostać wykonane testy na obecność IgG oraz IGm, jeśli takowe wystąpią należy w dalszym ciągu kontynuować dagnozowanie. Metodą PCR można wykryć obecność wirusa w płynie owodniowym oraz w tkankach.
Największe zagrożenie dla kobiet w ciąży stanowi wirus B19, jeżeli ciężarna jest zakażona tym wirusem, prawdopodobieństwo zakażenia płodu wynosi 30%. Ogólne ryzyko nieprawidłowego przebiegu ciąży po zakażeniu matki szacuje się od 5 do 10%. W krajach bardziej uprzemysłowionych wirus B19 uchodzi za jedną z najczęstszych przyczyn obumarcia płodu. Systematycznie przeprowadzane rejestry zachorowań, pokazują że wirus ten powoduje rocznie od 300 do 500 poronień. Może tez wywołać zapalnie mózgu, mięśnia sercowego i naczyń. Nie jest przyczyna wad wrodzonych.
Parwowirus B19 jest na tyle poważną przyczyną poronień, że każda kobieta ciężarna, u której zachodzi podejrzenie infekcji powinna być regularnie badana przy pomocy testów serologicznych. Jeżeli zakażenie u matki zostało potwierdzone, to dziecko powinno być co tydzień badane ultrasonograficznie pod katem rozwoju wodniaka płodowego. Jeśli w przypadku przeprowadzania cotygodniowych badań lekarz nie stwierdzi nieprawidłowości u dziecka, a tym bardziej jakiś niepokojących objawów, przyszła mama może być spokojna o zdrowie dziecka.
Leczenie
W typowych przypadkach nie ma wskazań do różnicowania leczenia. W powstałym młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniu stawów mogą przejściowo wystąpić zmiany rumieniowe o kształcie obrączkowatym, ale przebieg jest przewlekły, a stan ogólny dużo cięższy. Czasem podobny wygląd mają skórne zmiany polekowe lub inne zmiany w przebiegu innych infekcji wirusowych. W niepowikłanych przypadkach u dzieci leczenie nie jest konieczne, a tym bardziej często nie dostępne. Bóle stawów ustępują po podaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Szczególne środki ostrożności u kobiet ciężarnych polegają na przeprowadzaniu badań serologicznych.
W przypadku wystąpienia zakażenia u kobiety ciężarnej zalecane jest również wykonanie transfuzji krwi wymiennej, w celu zminimalizowania skutków zakażenia. W zakażeniach, do których doszło u osób z obniżoną odpornością pomocne jest zastosowanie leków dożylnych immunogloblin. Osoby z ostrym przełomem aplastycznym wywołanym przez B19 lub przewlekłą infekcja B19 są silnie zakaźne i powinny być izolowane. Niestety do tej pory nie wynaleziono skuteczne szczepionki. Do momentu ustąpienia choroby głównym zaleceniem jest pozostawienie chorego dziecka w domu. Tak aby nie miał kontaktu z innymi osobami, a głównie z kobietami w ciąży.
