Zamartwica płodu, więc asfiksja, to niedotlenienie płodu, do jakiego może dojść w trakcie ciąży oraz podczas porodu. To poważny stan, jaki zagraża życiu oraz zdrowiu dziecka. W poniektórych wypadkach nie powoduje żadnych efektów zdrowotnych u malucha. Wszystko zależy od owego, jak długo oraz jak poważnie dziecko było niedotlenione.
Czym jest zamartwica płodu?
Zamartwica płodu to stan grożący życiu dziecka. Pochodzi on wprost z niedotlenienia płodu, do jakiego może dojść w życiu prenatalnym (zamartwica wewnątrzmaciczna) bądź podczas porodu (zamartwica okołoporodowa, zamartwica urodzeniowa). Dotyczy 1–2:1000 żywo oraz o okresie urodzonych noworodków, u wcześniaków zdarza się częściej. Podstawą zamartwicy jest tzw. asfiksja płodu, więc niedotlenienie, zmniejszone natężenie tlenu we krwi płodu.
Przyczyna zamartwicy płodu może mieć charakter matczyny, embrionalny, łożyskowy, pępowinowy bądź maciczny. Od pogłębienia deficytu tlenu w ciąży zależą symptomy oraz zagrożenie naruszenia układów oraz organów wewnętrznych, w tymże przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego. Dziecko narodzone w zamartwicy jest blade bądź sine, nie oddycha, jest wiotkie – osiąga niską punktację w skali Apgar. W leczeniu wykorzystuje się błyskawiczne wspieranie wentylacji noworodka. Natomiast w wysoko profesjonalnych instytutach maluch z zamartwicy kwalifikuje się do tzw. kontrolowanej hipotermii.
Do czego to doprowadza?
Efekty niedotlenienia dziecka mogą być różnorodne. Gdy trwa długo, jego konsekwencje są odczuwane poprzez całe życie. Pokłosiem zamartwicy jest: mózgowe porażenie dziecięce, upośledzenie psychiczne bądź epilepsja. Ciężka zamartwica może spowodować chociażby do śmierci dziecka. Na szczęście nie zawsze jest tak niebezpiecznie. Krótkie niedotlenienie w trakcie porodu zdarza się dość niejednokrotnie. Gdy stan malucha błyskawicznie poprawia się w pierwszych 10 minutach, dziecko zazwyczaj rozwija się dobrze zarówno pod względem psychicznym, oraz fizycznym.
Skąd wiadomo, iż doszło do zamartwicy płodu?
Niedotlenienie dziecka można wyraźnie rozpoznać tuż po porodzie podczas badania noworodka. Ciężka zamartwica „blada” jest u maluchów, jakie otrzymują od 0 do 3 punktów Apgar podczas pierwszej minuty życia, mają tętno poniżej 100 uderzeń na minutę, są blade oraz przedstawiają brak napięcia mięśniowego. Kolejna forma zamartwicy to zamartwica umiarkowana „sina”, jaka rozpoznawana jest u maluchów, jakie otrzymują od 4 do 7 punktów w skali Apgar, mają tętno powyżej (bądź równe) 100 uderzeń na minutę oraz przedstawiają słabą odpowiedź na impulsy. Zwykle niedotlenione maluchy mają problem z odpowiednim oddychaniem.
Przyczyny zamartwicy
Największe zagrożenie zamartwicy jest u pań, u jakich miał miejsce poród przedwczesny. Niestety aż 90% wcześniaków narodzonych przed 25 tygodniem ciąży ma zakłócenia oddychania. Dla porównania u maluchów urodzonych po 36 tygodniu zagrożenie to sięga ok. 0,1%. Więc także tak istotne jest, żeby kobieta donosiła ciążę – wówczas z każdym dniem zagrożenie spada. Podstawy zamartwicy mogą być różnorodne oraz uzależnione nie jedynie od stanu płodu, lecz także od stanu ciężarnej. Należałoby zaznaczyć, iż przyczynami zamartwicy są także: duża liczba przebytych ciąż, podeszły wiek bądź palenie papierosów. Dochodzi do niej również w czasie, kiedy akcja porodowa jest nieodpowiednio wykonywana, i również wówczas, kiedy kobieta rodząca nie robi dobrze poleceń zespołu lekarskiego. Mogą wówczas występować niewłaściwe kurcze mięśni macicy, i również okres akcji porodowej może się przedłużyć. Jednakże podstawy zamartwicy okołoporodowej mogą także leżeć po stronie nienarodzonego jeszcze dziecka.
Symptomy
Asfiksja wyróżnia się przede wszystkim schorzeniami właściwego rytmu oddechowego. Problemy z oddychaniem u płodu mogą spowodować do zachłyśnięcia wodami płodowymi. Owego rodzaju schorzenie jest znacznie widoczne na badaniu kardiotokografii (KTG). Specjalista rozpoznaje wtedy problemy z odpowiednim funkcjonowaniem serca. W takim wypadku pojawia się także specyficzny symptom tzw. zielonych wód embrionalnych. U malucha asfiksja jest zauważalna przez analizę warstw skórnych. Charakterystyczne objawy to bladość bądź chociażby sinica. Ponadto dziecko przejawia niewłaściwe czynności oddechowe – jego oddech jest nieregularny oraz płytki. Efekty asfiksji mogą oddziaływać na dalsze właściwe funkcjonowanie dziecka, jakie może cierpieć na porażenie mózgowe, epilepsję, schorzenia psychoruchowe, niedowłady, spowolnienie psychiczne, dekoncentrację lub kłopoty z nauką.
Postępowanie w zamartwicy urodzeniowej
W wypadku noworodków narodzonych w zamartwicy robi się test Apgar w 1 oraz 3 minucie życia, i następnie co 5 minut do czasu poprawy stanu dziecka. Za pomocą owego testu można zweryfikować stan dziecka i ustępowanie czy zwiększanie symptomów niedotlenienia. Wyprowadzanie małego z asfiksji urodzeniowej potrzebuje od zespołu lekarskiego wiedzy, doświadczenia oraz kwalifikacji. Niezwykle istotne jest unikanie gwałtownych ruchów oraz zachowanie spokoju. Działania rozpoczyna się od udrożnienia dróg oddechowych za pomocą gumowej gruszki czy cewnika. Niezwykle istotne jest, żeby podczas robienia wszelkich zabiegów zagwarantować dziecku ciepło. W tymże celu kładzie się dziecko pod lampą grzewczą i owija się je w ciepłe, ogrzane pieluchy.
