Zawał łożyska to inaczej martwica tkanki łożyska z powodu zaburzenia dopływu krwi. W dużych obszarach uszkodzeń przejawia się zmianą częstotliwości i intensywności ruchów płodu, krwawieniem z pochwy. Podczas diagnozy ginekolog wykorzystuje dane z USG macicy, dopplerowskiego przepływu krwi przez łożysko, CTG i fonokardiografii płodowej, badania laboratoryjne. Schemat leczenia zawału łożyska obejmuje środki etiotropowe do korekcji głównej choroby, leki rozszerzające naczynia, leki przeciw niedotlenieniu, leki przeciwutleniające.
Czym jest zawał łożyska?
Według ekspertów 25% -30% kobiet w ciąży ma zakrzepicę międzypłodową i zawał łożyska, ale tylko niektóre z nich mają niewydolność łożyska. Fizjologiczne funkcjonowanie łożyska jest niezbędnym warunkiem pełnego zaopatrzenia płodu w tlen i składniki odżywcze, wydalanie jego produktów przemiany materii. Teoretycznie martwica łożyska, jak każde inne uszkodzenie, może stanowić zagrożenie dla rozwoju dziecka.
Jednak zdolności kompensacyjne tkanki łożyska zapewniają odpowiednie funkcjonowanie układu matka-płód, nawet przy martwicy narządu do 10%. Prawdopodobieństwo wystąpienia patologicznych zaburzeń w przypadku uszkodzenia łożyska wzrasta wraz z wiekiem kobiety, zwłaszcza w przypadku pierwszej ciąży.
Przyczyny zawału łożyska
Zmiany martwicze w tkance łożyska zwykle stają się wynikiem miejscowych zaburzeń krążenia. Zatem choroby i zaburzenia, które wpływają na stan śródbłonka i kruchość ściany naczyniowej, układ krzepnięcia krwi prowadzą do zawału łożyska. Zgodnie z obserwacjami specjalistów w dziedzinie położnictwa i ginekologii, najczęstszymi przyczynami zawału łożyska są:
- Długi skurcz tętnic spiralnych. Zwiększanie napięcia naczyń krwionośnych w systemie łożyska przepływu krwi u kobiet ciężarnych z chorobą nadciśnieniową, stan przedrzucawkowy, objawy nadciśnienia tętniczego w chorobie nerek (rozlanego zapalenia kłębuszków nerkowych, przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek, amyloidoza, niedorozwój policystycznych jajników), wrodzone lub nabyte wady serca i aorty, guzy mózgu, guz chromochłonny, aldosteronoma, inna endokrynopatia. Z czasem skurcz naczyń pogarsza spadek ich elastyczności i osadzanie się nierozpuszczalnych związków na ścianach.
- Uszkodzenie osłonki śródbłonka. Naruszenie integralności wewnętrznej warstwy ściany naczyniowej zwiększa jej właściwości przylegające, prowokuje początek mikrozakrzepiania i twardnienia. Takie zaburzenia są charakterystyczne dla ciężarnych z cukrzycą zależną od insuliny, niezależną od insuliny i cukrzycą ciążową, uogólnionym zapaleniem naczyń, procesami autoimmunologicznymi, w tym wywołanymi przez przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy. Ciężka toksykoza włośniczkowa rozwija się w wielu chorobach zakaźnych: ostrej dławicy piersiowej, odrze, szkarlatynie, ospie wietrznej, opryszczce, chlamydiach, toksoplazmozie, zakażenie wirusem cytomegalii.
Zawał łożyska
- Nadkrzepliwość krwi występująca w drugim trymestrze ciąży jest wariantem normy, która zapobiega znacznej utracie krwi podczas porodu. Patologiczne wysokie krzepnięcie krwi obserwuje się wraz ze wzrostem zawartości i aktywności prokoagulantów (bierze udział w procesie krzepnięcia krwi) pacjentów z trombocytozą (zwiększenie liczby płytek krwi), hiperprotrombinemią (niedobór protrombiny, czyli II czynnika krzepnięcia krwi). Działanie czynników przeciwzakrzepowych jest zaburzone w przypadku wstrząsu, posocznicy, dużych oparzeń.
- Zator naczyń łożyska. Zawał łożyska rozwija się wraz z nagłym zablokowaniem naczynia przez różne obce substancje, które normalnie nie występują w krwiobiegu. Przyczynami zatorów są oddzielone zakrzepy w przypadku żylaków i zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych, tkanki tłuszczowej w przypadku rozległych złamań kości udowej i innych dużych kości kanalikowych, tkanki uszkodzonych narządów w przypadku masywnych obrażeń lub rozpadu guzów. Pęcherzyki powietrza mogą przedostać się do krwiobiegu, jeśli niektóre inwazyjne zabiegi medyczne zostaną wykonane nieprawidłowo (wstrzyknięcia dożylne, infuzje).
- Dodatkowymi czynnikami powodującymi wystąpienie procesów martwiczych w łożysku jest palenie tytoniu, stres fizyczny i psycho-emocjonalny, nadwaga. Nikotyna ma szkodliwy wpływ na śródbłonek naczyniowy i zwiększa skurcz naczyń obwodowych. Negatywny wpływ stresu i otyłości jest związany z możliwym wzrostem ciśnienia krwi i poziomu glukozy we krwi.
Objawy zawału łożyska
Obraz kliniczny w przypadku zawału łożyska zależy od wielkości strefy niedokrwienia i liczby uszkodzonych obszarów. Pojedyncze zawały małego rozmiaru są bezobjawowe, często uważane za wariant normy. Jeśli zawał łożyska jest spowodowany pęknięciem dużego naczynia w środkowej części łożyska, zwykle powstaje ograniczony krwiak. Pęknięcie naczyń obwodowych prowadzi do rozwoju krwawienia z macicy. Jednak zazwyczaj z martwicą łożyska nie występują ciężkie objawy, a patologia może być podejrzewana jedynie przez zmiany w aktywności płodu spowodowane niedotlenieniem. Niekorzystnym objawem jest nagły gwałtowny wzrost ruchów dziecka z jego późniejszym zanikaniem przez 6 godzin lub dłużej.
Zawał łożyska – diagnostyka
Gdy u kobiety skłonnej do zaburzeń naczyniowych i zakrzepowych występują oznaki niewydolności łożyska lub krwawienia z pochwy, celem badania diagnostycznego jest ocena procesów morfologicznych w tkankach łożyska i stanu funkcjonalnego dziecka. Diagnostyka obejmuje następujące metody:
- USG macicy i płodu. Badanie umożliwia zidentyfikowanie strefy zawału, która zwykle ma postać wielu małych lub pojedynczych rozległych ognisk o wyraźnych konturach.
- Kardiologia i fonokardiografia płodu. Techniki mają na celu uzyskanie danych na temat aktywności serca dziecka. Możliwą niewydolność łożyska w wyniku zawału łożyska wskazuje zmiana rytmu i częstości akcji serca: tachykardia, bradykardia, arytmia.
- Dopplerografia przepływu maciczno-łożyskowego krwi. Badanie dopplerowskie zapewnia obiektywną ocenę cech krążenia krwi w łożysku i ujawnia brak pulsacji w naczyniach podczas martwicy tkanki. Metoda ma wartość diagnostyczną w drugiej połowie ciąży.
- Laboratoryjne badania krwi. W ogólnej analizie, biorąc pod uwagę główną patologię, można zauważyć zmniejszoną lub zwiększoną liczbę płytek krwi, i spadek poziomu hemoglobiny. W badaniu systemu hemostazy zmienia się czas trombiny, APTT i szereg innych wskaźników.
Leczenie zawału łożyska
Jeśli występują oznaki niedotlenienia i opóźnienia wzrostu płodu, środki terapeutyczne mają na celu wyeliminowanie przyczyn, które doprowadziły do martwicy łożyska i wyrównanie zaburzeń w układzie płodowym. Jeśli nie ma zagrożenia dla życia płodu i kobiety w ciąży, zaleca się kompleksowe leczenie zachowawcze. Poród w nagłych wypadkach w postaci stymulacji porodu przedwczesnego lub cięcia cesarskiego odbywa się tylko ze względów zdrowotnych. Standardowy schemat zarządzania kobietami w ciąży obejmuje następujące zadania:
- Wpływ na czynnik etiologiczny. Stosuje się leki hipotensyjne, hipoglikemiczne, przeciwbakteryjne, hormonalne, immunomodulatory. W przypadku zaburzeń układu hemostatycznego zaleca się stosowanie leków przeciwzakrzepowych, przeciwpłytkowych i innych leków wpływających na krzepnięcie krwi.
- Stabilizacja układu maciczno-łożyskowego. Aby poprawić perfuzję składników odżywczych i tlenu w nienaruszonej części łożyska, stosując środki rozszerzające naczynia, niskie dawki leków tokolitycznych (substancje hamujące czynność skurczową macicy). Aby zwiększyć odporność płodu na wynikające z tego niedotlenienie, należy stosować leki, przeciwutleniacze, których celem jest zmniejszenie prawdopodobieństwa uszkodzenia mózgu.
