Dotychczas powstało wiele nurtów psychoterapii indywidualnej, jednak za 3 główne uważa się podejścia: poznawczo-behawioralne, psychodynamiczne oraz humanistyczno-egzystencjalne. Wybór odpowiedniego dla siebie nurtu ma ogromne znaczenie z punktu widzenia efektywności terapii.
Nurt poznawczo-behawioralny
Nurt poznawczo-behawioralny (ang. cognitive-behavioral therapy, w skrócie CBT) to zdecydowanie jedno z najpopularniejszych podejść do psychoterapii indywidualnej. To właśnie ten nurt ma mocne podstawy empiryczne i wykorzystuje specyficzne metody mające na celu rozwiązanie konkretnych problemów pacjentów. Pierwotnie CBT stosowano do leczenia depresji, natomiast później ten nurt stał się także pomocny w przypadku fobii, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, niezdrowych nawyków oraz uzależnień. Podstawą podejścia poznawczo-behawioralnego jest stwierdzenie, że zmiana dezadaptacyjnego sposobu zachowania, nawyków oraz schematów myślowych jest kluczem do wyzdrowienia i usunięcia zaburzenia. Terapeuta może tutaj wykorzystywać wiele ciekawych metod i technik, na przykład dialog sokratejski, który charakteryzuje się zadawaniem pytań pacjentowi w taki sposób, aby możliwa była samodzielna identyfikacja swoich błędów poznawczych, ustalenie celów działania i zrozumienie, w jaki sposób można osiągnąć sukces. Inną techniką, wykorzystywaną najczęściej w przypadku leczenia fobii, jest systematyczna desensytyzacja, czyli odwrażliwianie. Polega ona na pokazywaniu coraz silniejszych bodźców lękowych aż do momentu, gdy fobia zmniejszy się lub zniknie. Przykładowo w przypadku lęku przed psami można pokazać pacjentowi najpierw zdjęcia psów, potem filmy z nimi, zabawki, a na koniec zaprowadzić go do schroniska. Miejscem, gdzie można zdecydować się na psychoterapię w tym nurcie, jest Strefa Myśli.
Nurt psychodynamiczny
Nurt psychodynamiczny bazuje na osiągnięciach Freuda, który twierdził, że zdecydowana większość przeżyć ludzkich spychana jest do podświadomości na zasadzie mechanizmu wyparcia. Nurt psychodynamiczny opiera się na założeniu, że aby rozwiązać obecne problemy pacjenta, konieczne jest rozwiązanie konfliktów i trudności z przeszłości, a przede wszystkim z okresu dzieciństwa. Terapia psychodynamiczna stawia więc sobie za cel głównie zmianę struktury osobowości, a także nawiązanie długotrwałej, leczniczej relacji z pacjentem. W tym wypadku najczęściej stosowaną techniką jest rozmowa, chociaż niektórzy terapeuci decydują się na hipnozę.
Nurt humanistyczno-egzystencjalny
Nurt humanistyczno-egzystencjalny to bardzo złożone podejście, które czerpie między innymi od Rogersa, znanego psychoterapeuty. Według niego nie można mówić o pacjencie, tylko o kliencie i należy zapewnić mu bezwarunkową akceptację, szacunek oraz empatię; konieczny jest autentyzm. Celem terapii humanistyczno-egzystencjalnej jest stworzenie jak najlepszych warunków do rozwoju i zadbanie o to, aby klient mógł się samorealizować. W ten sposób zmniejszają się zaburzenia psychiczne i zwiększa się poczucie autonomii oraz satysfakcji.
