Z metodami wspomaganego rozrodu wiąże się wiele terminów medycznych, z których znaczenia przyszli rodzice nie zawsze zdają sobie do końca sprawę. Jednym z takich zagadnień, które pojawia się między innymi w toku przeprowadzania procesu zapłodnienia pozaustrojowego in vitro, jest witryfikacja zarodków. Jednocześnie, jest to jeden z najważniejszych etapów tej procedury, gdyż decyduje o tym w jakich warunkach będą przechowywanie zapłodnione komórki jajowe, które być może w przyszłości będą miały szansę rozwinąć się w jamie macicy. Czy witryfikacja to to samo, co powolne zamrażanie? Dlaczego obecnie jest to najlepsza metoda krioprezerwacji? Jakie wyzwania się z nią wiążą?
Co to jest witryfikacja zarodków?
Celem udzielenia odpowiedzi na pytanie o definicję witryfikacji zarodków, należy uprzednio skupić się na ogólniejszym zagadnieniu krioprezerwacji. Techniki krioprezerwacji, których jest kilka pozwalają na przechowywanie gamet i zarodków w niskich oraz bardzo niskich temperaturach. Krioprezerwację stosuje się najczęściej w dwóch sytuacjach: w przypadku konieczności zamrożania męskich lub żeńskich gamet (plemników i komórek jajowych) do czasu, w którym będa mogły zostać wykorzystane oraz mrożenia nadliczbowych zarodków powstałych na drodze pozaustrojowego zapłodnienia in vitro. Dlaczego to właśnie metody krioprezerwacji znalazły zastosowanie w powyższych procedurach medycznych? Bowiem dzięki działaniu niskich temperatur struktury i funkcje mrożonych komórek pozwalają im przeżyć i wznowić ich właściwości biologiczne po odwróceniu tego procesu, a więc po rozmrożeniu.
Witryfikacja zarodków jest metodą krioprezerwacji, która polega na natychmiastowym osiąganiu bardzo niskiej temperatury (-196 stopni Celsjusza) w krioprotektancie, a więc roztworze, w którym zanurzone są komórki rozrodcze bądź nadliczbowe zarodki z procedury in vitro. Wspomniana temperatura, to temperatura ciekłego azotu, dzięki czemu podczas witryfikacji dochodzi do tak zwanego zeszklenia. Co ważne, w krioprotektancie, ani w zanurzonych w nim komórkach nie dochodzi do powstawania kryształków lodu. Dzięki witryfikacji, a więc bardzo szybkiemu, znacznemu obniżeniu temperatury uzyskuje się materiał przypominający swoimi właściwościami ciało stałe, ale jednak pozostający w rzeczywistości cieczą o wysokiej gęstości. Dzięki temu zamrożone komórki są bardzo dobrze chronione, a ryzyko ich uszkodzenia podczas stopniowego ochładzania zostaje zminimalizowane.
Dlaczego witryfikacja jest lepsza od innych metod krioprezerwacji?
Aspekt negatywnych konsekwencji, jakie dla mrożonych komórek rozrodczych lub zarodków może mieć ich powolne zamrażanie sprawia, że witryfikacja uznawana jest za zdecydowanie lepszą metodę krioprezerwacji. Okazuje się bowiem, że szeroko stosowana do niedawna metoda powolnego zamrażania gamet i zarodków obarczona była kilkoma czynnikami, które mogły w niekorzystny sposób wpływać na zamrożone komórki. Do tych niedoskonałości należą:
- ryzyko powstawania kryształów lodu wewnątrz mrożonych komórek lub w otaczającym je krioprotektancie, co może doprowadzić do uszkodzenia struktury mrożonych komórek rozrodczych lub zarodków,
- możliwość pojawienia się wad i zaburzeń w funkcjonowaniu zamrożonych komórek, które choć przeżywają całość procesu, to mogą nie podjąć lub podjąć w ograniczonym zakresie swoje funkcje biologiczne.
Witryfikacja, a więc natychmiastowe osiągnięcie bardzo niskiej temperatury pozwala na eliminację powyższych zagrożeń. Obecnie jest to najskuteczniejsza metoda krioprezerwacji, standardowo używana na przykład w trakcie procedury zapłodnienia pozaustrojowego in vitro. Witryfikacja pozwala na uniknięcie wytworzenia się kryształów lodu podczas mrożenia zarodków i tym samym zapewnia im większe bezpieczeństwo przetrwania w nienaruszonej strukturze. Obecnie przeżywalność zarodków zamrożonych na drodze witryfikacji wynosi aż 99 proc.
Witryfikacja zarodków – jakie wyzwania?
Oczywiście należy pamiętać, że różne metody krioprezerwacji komórek wiążą się z całym szeregiem wyzwań. Okazuje się bowiem, że zarówno zarodki, jak i na przykład komórka jajowa posiadają charakterystyczną specyfikację biologiczną, która utrudnia proces ich mrożenia tak, aby po jego odwróceniu komórki podjęły swoje prawidłowe funkcje. Do największych wyzwań dla krioprezerwacji należą:
- ograniczenie działania krioprotektantów przez osłonkę przejrzystą – wspomniana osłonka naturalnie otacza komórkę jajową, a także jej już zapłodnioną formę (zygotę). Struktura osłonki sprawia, że krioprotektanty mają ograniczona mozliwość ochrony zamrożonych komórek;
- specyficzny etap rozwoju komórek – komórka jajowa, jak i zarodki posiadają specyficzne dla siebie prawidłowości metaboliczne oraz zmiany w stadiach rozwoju biologicznego, które nie są w tych aspektach podobne do żadnych innych komórek występujących w ludzkim organizmie;
- wielkość i kulisty kształt komórki jajowej – ochrona komórki jajowej krioprezerwantami jest utrudniona poprzez jej wielkość (komórka jajowa jest największą komórką ludzkiego organizmu) oraz kulisty kształt.
Szerokie zastosowanie witryfikacji (łac. vitrum – szkło) w zapłodnieniu pozaustrojowym in vitro sprawia, że jest to metoda, która podlega ciągłym badaniom i udoskonaleniom. Ważne, aby zabiegowi poddawać swoje komórki w doświadczonych i uznanych klinikach, które z całą pewnością przeprowadzą go z zachowaniem najwyższych standardów. Warto też wybierać takich lekarzy specjalistów, którzy za swój obowiązek uznają wprowadzenie pacjentów w specyfikację procesu witryfikacji i udzielą wszelkich niezbędnych im informacji, takich, jak na przykład tych zawartych na stronie: https://www.klinikainvicta.pl/nieplodnosc-faq/mrozenie-zarodkow-jak-to-dziala/. Mrożenie komórek jajowych lub zarodków, to dla wielu osób delikatna kwestia i upewnienie się, że wszelkie obawy lub wątpliwości pacjentów zostały rozwiane, stanowi niezwykle istotny aspekt przygotowania do zabiegu.
