Rodzicielstwo – większość z nas na jakimś etapie swojego życia zaczyna o nim marzyć. Znajdujemy więc idealnego partnera, z którym planujemy założyć rodzinę. Jesteśmy przekonani, że teraz wszystko powinno iść jak z płatka, a marzenie szybko uda się urzeczywistnić. Droga do rodzicielstwa nie zawsze okazuje się jednak usłana różami. Problemy z zajściem w ciążę i niepłodność dotykają coraz większej liczby osób w Polsce i na świecie. W naszym kraju jest to już ponad 1,5 miliona par, czyli 15-20% populacji! Jakie są najczęstsze przyczyny niepłodności wśród Polaków? Jak radzić sobie z tym problemem i czy istnieją skuteczne metody wspomagające zajście w ciążę?
Przyczyny trudności z zajściem w ciążę – jest ich wiele!
Problemy z zajściem w ciążę mogą mieć bardzo różną przyczynę. Wbrew powszechnemu przekonaniu nie zawsze są jednak spowodowane czynnikiem żeńskim. Statystycznie za niepłodność w 40% odpowiadają nieprawidłowości występujące po stronie kobiety, a w 40% po stronie mężczyzny. W pozostałych 20% przypadków mówimy o niepłodności idiopatycznej, czyli takiej o nieznanym podłożu. Niepłodność jest więc problemem pary, która wspólnie powinna przystąpić do diagnostyki.
Do możliwych przyczyn niepłodności u kobiet zaliczamy m.in.:
- Wady anatomiczne narządów rodnych: chodzi przede wszystkim o wszelkie anomalie w budowie macicy i innych struktur układu rozrodczego kobiety. Co ciekawe, wiele pań nie jest nawet świadomych ich posiadania. O przegrodzie w jamie macicy, macicy dwurożnej czy jednorożnej, pacjentki często dowiadują się dopiero wtedy, gdy zaczynają szukać przyczyny problemów z zajściem w ciążę.
- Zaburzenia hormonalne: u kobiet dotkniętych problemem niepłodności obserwuje się nieregularne cykle miesiączkowe i zaburzenia owulacji, za którymi stoi brak równowagi hormonalnej. Różne hormony pełnia różne zadania w organizmie człowieka. Część z nich odpowiada za jego zdolności prokreacyjne – począwszy od takich procesów, jak wytwarzanie komórek rozrodczych, a skończywszy na zagnieżdżeniu się zarodka w macicy i utrzymaniu samej ciąży.
- Zaburzenia genetyczne: jeżeli u kobiety występuje pierwotny lub wtórny brak miesiączki, jeśli stwierdzono u niej niedorozwój narządów rodnych, jeśli kobieta doświadczyła w przeszłości poronień lub doszło u niej do przedwczesnego wygaśnięcia funkcji jajników, to problemy z zajściem w ciążę mogą mieć właśnie podłoże genetyczne.
- Wiek: szanse na zajście w ciążę maleją wraz z upływem lat, co ma związek z kurczącą się wraz z wiekiem kobiety rezerwą jajnikową. Jej organizm staje się też naturalnie mniej wydolny, pojawiają się choroby, które mogą mieć niekorzystny wpływ nie tylko na płodność, ale i przebieg ciąży.
Do możliwych przyczyn niepłodności u mężczyzn zaliczamy m.in.:
- Niską jakość nasienia: o płodności mężczyzny w dużej mierze decyduje jakość plemników – ich liczba, budowa czy tempo poruszania się. Jakość męskiego nasienia uzależniona jest od bardzo wielu czynników, kluczową rolę odrywa jednak styl życia. Negatywnie na kondycję plemników wpływają również choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, wątroby, tarczycy czy choroby nowotworowe.
- Choroby jąder: jądra odgrywają kluczową rolę w produkcji plemników oraz męskich hormonów płciowych, dlatego jakiekolwiek zaburzenia w ich funkcjonowaniu mogą powodować problemy z zajściem w ciążę. Mowa tu przede wszystkim o takich chorobach, jak zapalenie jądra i najądrza, skręt jądra, żylaki powrózka nasiennego czy najpoważniejszy z nich – rak jądra.
- Zaburzenia genetyczne – w przypadku mężczyzn do niepłodności także mogą prowadzić defekty w materiale genetycznym. Jednak, co oczywiste, będą się one manifestować w inny sposób niż u kobiet. O tym, że niepłodność u mężczyzny może mieć podłoże genetyczne będą świadczyć przede wszystkim nieprawidłowe parametry nasienia, a także powtarzające się poronienia u partnerki. Przykładem choroby genetycznej prowadzącej do niepłodności u mężczyzn może być wywołana mutacją w genie CFTR mukowiscydoza.
Czy stres wpływa na zdolność do zajścia w ciążę?
Szybkie tempo życia, nadmiar codziennych obowiązków, pogoń za karierą to tylko niektóre z czynników odpowiedzialnych za przewlekły stres, na który bez wątpienia wszyscy jesteśmy narażeni. Niestety nie pozostaje to bez wpływu na organizm. Długo utrzymujące się i niemożliwe do rozładowania napięcie emocjonalne może skutkować zaburzeniami endokrynologicznymi u kobiet i w konsekwencji niepłodnością. Nie inaczej jest w przypadku mężczyzn, którym dla zachowania zdrowia i płodności także niezbędna jest równowaga psychiczna. Przewlekłe zmęczenie i życie w ciągłym stresie prowadzi do zaburzeń gospodarki hormonalnej i upośledza proces spermatogenezy. Ponadto może przyczynić się do zaburzeń w sferze seksualnej.
Rola diety i stylu życia w płodności
Zdrowy styl życia i płodność mają ze sobą wiele wspólnego. Nie bez powodu za główną przyczynę niepłodności w krajach rozwiniętych uznaje się czynniki środowiskowe. Używki (alkohol, papierosy), niska aktywność fizyczna, dieta uboga w witaminy i składniki mineralne mogą w znaczący sposób obniżyć płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, a tym samym spowodować problemy z zajściem w ciążę. Spożywanie dużych ilości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tłuszczów trans sprzyja namnażaniu się wolnych rodników, które uszkadzają DNA męskich komórek rozrodczych, podobnie jak zawarta w papierosach nikotyna, która również będzie działała destrukcyjnie na DNA plemników. Z kolei otyłość, będąca skutkiem niewłaściwej diety i siedzącego trybu życia, może prowadzić do zaburzeń owulacji u kobiet, a u mężczyzn upośledzić spermatogenezę.
Kiedy warto udać się do specjalisty?
Ze statystyk wynika, że tylko 30% kobiet udaje się zajść w ciążę przy pierwszej próbie (w pierwszym cyklu starań). Przeciętnie zajmuje to parom ok. pół roku, czyli aż 6 cykli. Nieudanych prób poczęcia dziecka, trwających 2-3 miesiące, nie można więc nazwać jeszcze niepłodnością. Przyjęło się, że o niepłodności mówimy dopiero wtedy, gdy bezowocne starania o dziecko trwają 12 miesięcy. W tym czasie para musi oczywiście regularnie współżyć, nie stosując żadnej formy antykoncepcji. Gdy jednak upłynie rok, a starania nie kończą się upragnioną ciąża, warto rozważyć wizytę w klinice leczenia niepłodności. Nieco inaczej jest w przypadku par po 35. roku życia, którym taką konsultację zaleca się już po 6. miesiącach nieudanych prób poczęcia dziecka.
Badania i testy diagnostyczne w przypadku problemów z płodnością
Jak już wiemy, niepłodność to problem pary, dlatego diagnostyce w kierunku poznania jej przyczyn powinni poddać się obydwoje partnerzy. Badania diagnostyczne w niepłodności obejmują długą listę różnego typu testów. Para rzadko kiedy dowiaduje się, co jest przyczyną jej problemów z zajściem w ciążę po otrzymaniu wyniku jednego badania. Niemniej jednak warto być cierpliwym, gdyż poznanie przyczyny niepłodności jest furtką do rozpoczęcia skutecznego leczenia. Klinika leczenia niepłodności może skierować niepłodną parę na badania hormonalne, anatomiczne, genetyczne, immunologiczne czy infekcyjne. Mężczyzna obowiązkowo będzie musiał wykonać badanie nasienia, które oceni jego plemniki pod kątem wielu kluczowych parametrów.
Metody wspomagające zajście w ciążę: od naturalnych po medyczne
Problemy z zajściem w ciążę nie zawsze wiążą się z koniecznością podjęcia skomplikowanych działań. Niekiedy wystarczy modyfikacja stylu życia, aby starania o dziecko wreszcie zakończyły się sukcesem. Rzuć palenie, odstaw przetworzoną żywność, włącz więcej aktywności fizycznej do swojego życia i staraj się mniej stresować. Oto najprostsze porady dla par starających się o dziecko. A jeśli mimo wszystkich tych działań, test ciążowy wciąż będzie pokazywał jedną kreskę zamiast dwóch, z pomocą przychodzi klinika leczenia niepłodności, która korzystając z najnowocześniejszych technologii oraz wiedzy i doświadczenia swoich specjalistów przybliży nas do celu – rodzicielstwa. Co może zaproponować klinika? To zależy. Jeśli przyczyną są zaburzenia hormonalne, wdroży odpowiednie leczenie farmakologiczne, które ureguluje gospodarkę hormonalną, jeśli nieprawidłowości w obrębie narządów rodnych, być może wyjdzie z propozycją leczenia chirurgicznego. Oczywiście może również sięgnąć po metody wspomaganego rozrodu, jakie jak in vitro., które dla wielu par okazują się jedyną szansą na posiadanie potomstwa.
Artykuł został przygotowany przy współpracy z Gyncentrum.pl
