Procesy zapalne w obrębie jamy ustnej są dość częstym problemem zgłaszanym pediatrom . Głównie dlatego, że ta część ciała ma bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, a co za tym idzie z licznymi patogenami . Stany zapalne w jamie ustnej mogą być łagodne lub poważne. W niektórych przypadkach koniecznie trzeba szukać pomocy medycznej. W jakich? Dowiedz się więcej.
Czym jest zapalenie jamy ustnej?
Jama ustna to przestrzeń, którą od tyłu ograniczają łuki podniebienne, od przodu wargi, od góry podniebienie miękkie i twarde, a od dołu dno. Wyścieła ją różnej grubości nabłonek wielowarstwowy płaski, nieulegający rogowaceniu . Jej zapalenie może dotyczyć fragmentów błony śluzowej lub obejmować całą śluzówkę łącznie z dziąsłami i językiem .
O nieprawidłowym stanie organizmu świadczy nieprawidłowy kolor śluzówek :
- ich bladość stwierdza się w niedokrwistości;
- zażółcone są jednym z objawów hiperbilirubinemii;
- sine zabarwienie występuje w stanach chorobowych przebiegających z policytemią (czerwienica prawdziwa, sinicze wady serca, obturacyjne choroby płuc, choroby nerek);
- podsychające śluzówki to charakterystyczny objaw chorób z gorączką. Mogą pojawić się także w cukrzycy, nadczynności tarczycy lub w mocznicy.
Jednak zmiany w jamie ustnej mogą mieć również inny charakter: od wykwitów do owrzodzeń.
Najczęstsze przyczyny zapalenia jamy ustnej u dzieci
Kiedy dochodzi do choroby? Zapalenie jamy ustnej u dziecka może pojawić się w przebiegu infekcji :
- wirusowych: opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, ospa wietrzna, odra, pryszczyca, zakażenie wirusem HIV;
- grzybiczych: w wyniku zakażenia Candida albicans.
Przyczyną toczącego się stanu zapalnego mogą być również :
- czynniki zewnętrzne, takie jak: urazy mechaniczne, termiczne, czy też chemiczne;
- niedobory witamin z grupy B, jak i witaminy C;
- aftozy;
- reakcje alergiczne;
- chemioterapia i radioterapia.
Rozwojowi zapalenia sprzyjają również infekcje bakteryjne, choroby zębów i przyzębia oraz stany obniżonej odporności organizmu .
Stan zapalny jamy ustnej – kiedy do lekarza?
Najczęściej występujące zapalenia jamy ustnej u dzieci, które wymagają pomocy medycznej to zapalenie grzybicze, opryszczkowe oraz wrzodziejące .
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej
Występuje głównie dzieci do wieku 3 lat. Daje o sobie znać nagle, gdy pojawia się wysoka gorączka 39-40°C. Objawy zapalenia jamy ustnej tego typu to :
- zaczerwienienie i opuchnięcie dziąseł;
- ból podczas przyjmowania pokarmów i płynów;
- ślinotok;
- pęcherzyki z czerwoną obwódką na błonach śluzowych przedsionka jamy ustnej, podniebienia, policzków i języka;
- nieprzyjemny zapach z ust.
Pęcherzyki mogą rozprzestrzeniać się na wargi i okoliczną skórę twarzy. Zazwyczaj powiększeniu ulegają węzły chłonne szyjne i podżuchwowe, które bolą pod dotykiem. Stan dzieci poprawia się zazwyczaj w ciągu 5-7 dni, rzadziej dłużej (do 14 dni). Wykwity goją się powoli, samoistnie, ale to niechęć do jedzenia i picia jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji .
Aftowe zapalenie jamy ustnej — objawy i leczenie
Owrzodzenia aftowe, inaczej afty, można podzielić na trzy rodzaje: małe, duże oraz opryszczkowate. Ostatni rodzaj występuje głównie u osób dorosłych .
Afty małe (afty Mikulicza) stanowią 80% wszystkich owrzodzeń aftowych. Występują w postaci pojedynczych lub mnogich zmian, o średnicy poniżej 1 cm. Goją się w ciągu 7-14 dni i sprawiają niewielkie dolegliwości bólowe. Zwykle pojawiają się już w dzieciństwie lub okresie pokwitania i występują okresowo przez całe życie .
Afty duże (Suttona) stanowią około 10% przypadków. Są większe niż 1 cm, bolesne, goją się dłużej (od 2 do 6 tygodni) i pozostawiają blizny. Zazwyczaj po raz pierwszy pojawiają się na początku okresu pokwitania .
Proces usuwania aft skupia się na leczeniu ich przyczyny – choroby oraz uzupełnianiu niedoborów witamin czy minerałów. Niektórzy lekarze zalecają płukanie jamy ustnej dziecka preparatami o działaniu przeciwbakteryjnym .
Kandydoza błony śluzowej jamy ustnej
Występuje często, szczególnie u niemowląt (pleśniawki). Jest zakażeniem drożdżakowym błony śluzowej języka, policzków i przedsionka jamy ustnej. Może przebiegać w kilku postaciach klinicznych: od nadżerek w jamie ustnej po białe naloty. U dzieci może pojawić się w postaci zapalenia kącików ust, które przebiega z zaczerwienieniem, suchością, bolesnością i drobnymi pęknięciami chorej okolicy . Leczenie zapalenia jamy ustnej tego typu obejmuje przyjmowanie leków przeciwgrzybiczych .
W przypadku pojawienia się objawów, które wskazują na poważne zapalenie jamy ustnej u dziecka, należy jak najszybciej zgłosić się do pediatry.
Opracowano na zlecenie partnera Chlorchinaldin
Bibliografia:
Wypych A. i in., Zapalenia jamy ustnej u dzieci, z uwzględnieniem pacjentów w trakcie terapii przeciwnowotworowej, Borgis – Nowa Medycyna 1/2007, s. 13-17.
Zagor M. i in., Ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/106153,ostre-zapalenie-blony-sluzowej-jamy-ustnej (dostęp: 06.07.2023)).
Marczyńska M., Opryszczka u dzieci, Pediatr Dypl. 2012; 16(2): 44-49.
Owrzodzenia aftowe, witryna internetowa: https://przegladpediatryczny.pl/a1353/Owrzodzenia-aftowe.html (dostęp: 06.07.2023)).
Maciejewska J., Kandydoza błony śluzowej jamy ustnej, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/169186,kandydoza-blony-sluzowej-jamy-ustnej (dostęp: 06.07.2023)).
