Owrzodzenia żylne należą do przewlekłych zmian kończyn dolnych . Są to trudno gojące się rany, które często są wynikiem zaniedbania żylaków na nogach . Jak dochodzi do powstawania owrzodzenia żylnego? Czy można mu zapobiegać? Dowiedz się więcej.
Co to są owrzodzenia żylne? Jak wyglądają?
Owrzodzenie żylne to pierwsza co do częstości przyczyna ran przewlekłych zlokalizowanych w obrębie kończyn dolnych. Aktywne i wygojone owrzodzenie występuje u 0,3–3% ogółu dorosłej populacji. Kobiety chorują dwukrotnie częściej niż mężczyźni (szczególnie ok. 40 roku życia). U panów jej pierwsze objawy dają o sobie znać ok. 50. roku życia. Najwięcej przypadków odnotowuje się u osób w wieku od 50 do 80 lat .
W początkowym stadium owrzodzenia żylne nóg wyglądają jak niewielka ranka, która pojawia się z reguły na łydce, nieco powyżej okolicy kostki. Z czasem zmiana powiększa się, otwiera i coraz większy obszar zostaje pozbawiony naskórka. Rana staje się żywoczerwona, jest płytka i ma nieregularne brzegi. Gdy dojdzie do wtórnego zakażenia bakteryjnego, jej brzegi ulegają silnemu zaczerwienieniu, zmiana jest nadmiernie ocieplona . Pojawia się silny ból z dużą ilością wysięku, który stanowi dla pacjenta poważny problem higieniczny i zdrowotny. Opatrunek szybko nasiąka, ma nieprzyjemny zapach, a wysięk utrudnia gojenie rany i prowadzi do znacznej utraty białka i elektrolitów .
Jak powstają i dlaczego występują owrzodzenia żylne?
Owrzodzenia żylne są wynikiem złożonego procesu, wtórnego, który ma związek z reakcją zapalną wyzwalaną przez siły hemodynamiczne, takie jak nadciśnienie żylne, zastój w krążeniu i zmienne wartości naprężeń ścinających .
Większość owrzodzeń żylnych spowodowana jest podwyższonym ciśnieniem w żyłach, które wynika z refluksu żylnego lub niedrożności . Do tego stanu przyczyniają się :
- dysfunkcja zastawek;
- utrudnienie odpływu krwi;
- malformacje tętniczo-żylne;
- niewydolność pompy mięśniowej łydki.
Owrzodzenia są skutkiem nieleczonej, przewlekłej choroby żył kończyn dolnych. Powoduje ją rozwój żylaków lub przebyta zakrzepica żył głębokich.
Jak dochodzi do pojawiania się otwartych ran podudzi?
W prawidłowych warunkach krew z tkanek płynie do serca naczyniami żylnymi z nóg do góry. W przeciwieństwie do tętnic, żyły mają miękkie ściany, a ciśnienie płynącej w nich krwi jest niskie. Obecne w nich ścianach zastawki zapobiegają cofaniu się krwi. Gdy pacjent choruje na niewydolność naczyń żylnych lub dochodzi do uszkodzenia zastawek, krew zaczyna płynąć nieprawidłowo. W obrębie goleni dochodzi do zastoju krwi w żyłach. Tworzą się obrzęki. W miejscu zastoju skóra staje się napięta, cienka, jest sucha i swędzi. Nawet niewielkie uderzenie lub zadrapanie powoduje powstawanie ranki. Mikrourazy mogą tworzyć się także przez samoistne pęknięcia naskórka. Te niewielkie uszkodzenia skóry często są początkiem owrzodzeń żylnych. Nieleczone zmiany goją się bardzo powoli i mają tendencję do pogłębiania oraz nawracania .
Do innych czynników związanych z rozwojem przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeń należą:
- zapalenie żył ;
- wiek: najwięcej przypadków między 50. a 80. rokiem życia ;
- zaburzenia hormonalne;
- płeć: częściej u kobiet (50%) niż u mężczyzn (40%) ;
- siedzący tryb życia ;
- żylaki w wywiadzie rodzinnym ;
- otyłość ;
- cukrzyca lub miażdżyca ;
- wcześniejszy uraz kończyny dolnej .
Jak wygląda profilaktyka owrzodzenia żylnego?
Leczenie owrzodzenia żylnego wymaga wiele czasu i cierpliwości . Na pewno lepiej mu zapobiegać i dbać o to, by nie doszło do powstania zmian. Trzeba też pamiętać, że im szybszy jest proces gojenia owrzodzenia, tym lepsze są rokowania .
Dlatego osoby, które cierpią na przewlekłą chorobę żył kończyn dolnych, powinny :
- nosić pończochy lub podkolanówki uciskowe;
- pamiętać o regularnej aktywności fizycznej;
- zaprzestać palenia papierosów;
- utrzymywać prawidłową masę ciała;
- dbać o prawidłowy przepływ krwi – odpoczywać z uniesionymi nogami;
- pielęgnować skórę nóg;
- kontrolować przebieg chorób przewlekłych.
Gdy choroba jest zaawansowana, potrzebne będzie skuteczne leczenie ran, a niekiedy także interwencja chirurgiczna, która skoryguje refluks w żyłach powierzchownych .
Płatna promocja marki Diosminex
Bibliografia:
[1] Siga O., Owrzodzenia żylne – rozpoznawanie i leczenie, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/262672,owrzodzenia-zylne-rozpoznawanie-i-leczenie (dostęp: 28.06.2023)).
[2] Grzela T., Owrzodzenia żylne goleni (witryna internetowa: https://klinikaflebologii.pl/choroby-ukladu-zylnego/owrzodzenia-zylne-goleni (dostęp 28.06.2023)).
[3] Mościcka P. i in., Nawrotowy charakter owrzodzeń żylnych kończyn dolnych – wciąż aktualny problem. Opis przypadku, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2015; 4: 187–192.
[4] Ludwikowska K., Owrzodzenia żylne, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zakrzepicazylna/164237,owrzodzenie-zylne (dostęp: 28.06.2023)).
[5] Słowiński P. i in., Współczesne poglądy na powstawanie i leczenie żylnych owrzodzeń podudzi, Borgis – Postępy Nauk Medycznych s3/2012, s. 27-34.
