Na zdrowie jamy ustnej wpływa nie tylko prawidłowa codzienna higiena lub zdrowa dieta, ale także zażywane leki. Okazuje się, że stosowanie antybiotyków jest jednym z głównych czynników predysponujących do zwiększenia częstości występowania zakażeń grzybiczych w jamie ustnej [1]. Zobacz, po czym rozpoznać grzybicę poaantybiotykową i dowiedz się, jak ją leczyć.
Grzybica poantybiotykowa: przyczyny kandydozy jamy ustnej
Grzybicze zapalenie jamy ustnej może pojawić się u osób w każdym wieku. Często dochodzi do niego podczas długotrwałego przyjmowania niektórych leków, np. sterydów, leków immunosupresyjnych lub antybiotyków [2]. Długotrwała antybiotykoterapia oraz związany z nią spadek odporności mogą prowadzić do intensywnej kolonizacji drożdżaków z rodzaju Candida, które są składnikiem mikrobioty błon śluzowych jamy ustnej i gardła ludzi [1]. Najczęściej izolowanym czynnikiem etiologicznym wywołującym grzybicę poantybiotykową jest Candida albicans [2].
Kandydoza w jamie ustnej po przyjmowaniu antybiotyku jest uznawana za infekcję oportunistyczną [2], czyli zakażenie endogenne związane z obniżoną odpornością i zniszczoną lub osłabioną florą fizjologiczną. Predyspozycje do powstawania zmian grzybiczych po przyjmowaniu leków mają także osoby z cukrzycą, niedoczynnością tarczycy, w podeszłym wieku oraz z niskim poziomem żelaza i witamin w organizmie [1].
Główne objawy zmian grzybiczych w jamie ustnej
Początkowe objawy grzybicy w jamie ustnej to zmiany w obrębie błony śluzowej. Pojawia się jej [1, 2]:
- zaczerwienienie;
- suchość;
- bolesność;
- obrzmienie.
Zazwyczaj po 2-3 dniach na błonie śluzowej, zwłaszcza na policzkach i podniebieniu, można zauważyć białe białawe (biało-żółte lub biało-brązowe) naloty, które można łatwo usunąć [1, 2]. Często przy grzybicy w jamie ustnej występuje także zapalenie kącików ust [1], a niekiedy kandydoza dotyczy również obszaru gardła i przełyku [2].
Rozpoznawanie grzybicy poantybiotykowej: charakterystyczne objawy
Szczególną postacią grzybicy jamy ustnej jest grzybica poantybiotykowa, czyli kandydoza ostra zanikowa, inaczej rumieniowa. Do głównych objawów tej postaci grzybicy należą [2]:
- zanikanie prawidłowej błony śluzowej w jamie ustnej i pojawianie się obszarów z czerwonymi plamami;
- pęknięcia i nadżerki w obrębie zaniku błony śluzowej;
- zanik brodawek nitkowatych języka;
- wygładzenie powierzchni języka;
- ból i uczucie suchości w jamie ustnej;
- towarzyszące zapalenie kącików ust.
Osoby, które przewlekle stosują antybiotykoterapię, mogą chorować również na ostrą postać grzybicy – kandydozę rzekomobłoniastą z kożuchowatymi zmianami, które przy próbie usunięcia są czerwone i krwawią. Towarzyszy im uczucie swędzenia i pieczenia oraz czasami bolesność utrudniająca spożywanie pokarmów [2].
Leczenie grzybicy poantybiotykowej: praktyczne porady
Kiedy grzybica poantybiotykowa zaatakuje jamę ustną, wdraża się leczenie miejscowe np. klotrimazol w tabletkach rozpuszczających się w jamie ustnej, lub doustne np. azole – flukonazol, a także polieny np. amfoterycyna B w zawiesinie [1]. Nawracająca lub oporna na leczenie grzybica jamy ustnej po antybiotyku może wymagać także stosowania leków dożylnych [1].
Proces leczenia tej choroby jest długotrwały i często trudny do uzyskania zadowalającej poprawy stanu pacjenta. W walce z grzybicą poantybiotykową jamy ustnej mogą pomóc także działania profilaktyczne, w tym m.in. [1]:
- ograniczenie spożycia węglowodanów, produktów wysoko przetworzonych i z wysokim indeksem glikemicznym;
- włączenie do diety dużych ilości jarzyn i owoców oraz fermentowanego nabiału, który zawiera żywe kultury bakterii np. kefiru, jogurtu, zsiadłego mleka;
- wypijanie minimum dwóch litrów płynów dziennie, by ograniczyć ilość toksyn w organizmie;
- uwzględnienie w codziennych posiłkach produktów będących źródłem kwasów omega-3 np. zimnotłoczonego oleju lnianego lub rzepakowego;
- przyjmowanie preparatów probiotycznych i prebiotycznych.
W przypadku często nawracających zakażeń grzybicznych jamy ustnej należy skonsultować swój stan z lekarzem. Czasami powodem przewlekłej kandydozy jest nie tylko długotrwała antybiotykoterapia, ale także inne czynniki zwiększające ryzyko powstawania takich zmian np. noszenie źle dobranej protezy.
Artykuł na zlecenie marki Chlorchinaldin
Bibliografia:
1. Ossowski M. i in., Wpływ stosowania antybiotykoterapii na mikrobiotę grzybiczą jamy ustnej ludzi – badania wstępne, Teka of Political Science and International Relations – UMCS, 2019, 14/1, 111-117.
2. Lorkowska-Zawicka B., Grzybicze zapalenie jamy ustnej, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/gardlo_i_krtan/107527,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej, dostęp: 16.10.2024).
