Termolezja – metoda zwalczania bólu przewlekłego, przebieg zabiegu

Termolezja jest metodą zwalczania bólu przewlekłego, która polega na zastosowaniu prądu o częstotliwości fal radiowych (w zakresie 300-500 kHz). Zabieg ma na celu uszkodzenie struktur nerwowych poprzez kontrolowane działanie temperatury, którą uzyskuje się z pomocą rozchodzących się w tkankach falom radiowym o określonej długości, które z kolei generowane są przez generatory fal wysokiej częstotliwości.

Istotą zabiegu jest wkłucie igły (elektrody), pod kontrolą RTG, w okolice nerwu, który będzie poddany zabiegowi termolezji. Położenie elektrody jest dodatkowo sprawdzane przez stymulację ruchową, polegającą na obserwacji czynności ruchowej występującej po stymulacji prądem o częstotliwości 2-5 Hz, oraz stymulacji czuciowej prądem o częstotliwości 50-100 Hz. Po upewnieniu się co do dokładnej lokalizacji elektrody wykonuje się właściwy zabieg neurodestrukcji. Można to osiągnąć poprzez podanie wzmiankowany wcześniej prądu przez okres od 60 do 120 sekund, co powoduje wzrost temperatury do 60-80 C.

Zabieg termolezji stosuje się w celu zwalczania następujących rodzajów bólu:
– ból nowotworowy: rak trzustki ( zabieg termolezji w obrębie splotu trzewnego), polega na termolezji wybranych nerwów trzewnych;
– ból nie związany z nowotworami: klasterowy ból głowy, nietypowe bóle twarzy, zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego, piersiowego i lędźwiowo-krzyżowego, bóle zależne od układu współczulnego.

Metoda charakteryzuje się skutecznością w zakresie 50-70% i ma raczej niewielką liczbę efektów ubocznych.

Termolezja – kwalifikacja do zabiegu

Nie ma możliwości, aby decyzję o przeprowadzeniu termolezji lekarz mógł podjąć podczas jednej wizyty, konieczne jest ich przynajmniej kilka. W pierwszej kolejności należy zrobić precyzyjne, czasem skomplikowane badania diagnostyczne. Ważne jest też nawiązanie dobrego kontaktu pomiędzy lekarzem a chorym i uzyskania od niego jak najbardziej precyzyjnych informacji o charakterze bólu, jaki ma miejsce w jego przypadku. W tym celu każdy pacjent otrzymuje do wypełnienia specjalną, bardzo szczegółową ankietę, która daje możliwość lekarzowi znacznie lepiej poznać pacjenta i określić jego poziom odczuwania bólu.

Kolejnym etapem procesu przygotowania do termolezji jest badanie ogólne i neurologiczne oraz wykonanie RTG kręgosłupa i podstawowej analizy. W Następnej kolejności wykonuje się blokadę diagnostyczną zwaną tez prognostyczną. Po kolejne cztery tygodnie pacjent musi codziennie notować występowanie bólu oraz jego nasilenie.

Siła bólu podlega ocenie w umownej skali od 1 do 10 – gdzie jedynka oznacza ból słaby, a dziesiątka – trudny do zniesienia. Chory sam deklaruje jakiego poziomu bólu nie wytrzymuje. Jeżeli blokada przyniesie oczekiwane efekty (co nie zawsze ma miejsce) można zastosować zabieg termolezji.

Termolezja – narzędzia zabiegowe oraz przebieg

Igły – ich długość dobiera się w uwzględniając miejsce wkłucia. Najkrótszej używa się do nakłuwania szyi, natomiast najdłuższe są używane aby dostać się do nerwu sympatycznego, który znajduje się w pobliżu kręgosłupa. Tępy koniec jest połączony przewodem z generatorem wysokich fal. Przez całą długość igły przebiega kanalik, który u ujścia zakończony jest pojemniczkiem pozwalającym po jednym wkłuciu igły wykonać kilka różnych czynności. To właśnie tą drogą podaje się leki znieczulające lub w czasie stawiania diagnozy – kontrast oraz środki, które na jakiś czas dokonają wyłączenia nerwów. Głównym jednak zadaniem igły jest wytworzenie leczniczego ciepła.

Za każdym razem, w trakcie zabiegu asystuje anestezjolog, bez przerwy kontrolujący pracę serca chorego. Pacjent leży w tym czasie na stole. Na ekranie monitora można dokładnie zobaczyć miejsce, gdzie została wprowadzona igła. Jest ona podłączona do generatora wytwarzającego prąd stymulujący. Obserwację nerwu dodatkowo ułatwia podany kontrast. Jeżeli chory reaguje na bodźce czuciowe, oznacza to, że igła znalazła się w odpowiednim miejscu. Natomiast, mimowolne ruchy lub drgawki oznaczają, ze igła może znajdować się w pobliżu tzw. strefy nerwów ruchowych i należy ją niezwłocznie wycofać. Dzięki temu zapobiega się uszkodzeniu nerwów, co oznaczałoby ich nieodwracalne zniszczenie, które prowadzi do paraliżu.

Po wprowadzeniu igły we właściwe miejsce lekarz podaje znieczulenie. Następnie igła zostaje podłączona do generatora, który wysyła prąd elektryczny o określonej częstotliwości. Dochodzi do niewielkiej koagulacji (ścięcia się białka) w nerwie, ale jego tkanki nie zostają zniszczone. Mają możliwość regeneracji. Przerwaniu ulega jedynie przewodzenie bodźców bólowych. Jednak tego momentu pacjent nie czuje. Zabieg termolezji przeciętnie trwa około 20 minut.

Termolezja przynosi oczekiwany efekt na mniej więcej pół roku. Można go powtarzać wielokrotnie bez ograniczeń. Należy zaznaczyć, że termolezja nie leczy podstawowej choroby, jedynie usuwa ból. Do zlikwidowania niektórych jego rodzajów nie jest konieczna. Czasem wystarczy jedynie stymulacja nerwów. Podczas niej pobudza się nerwy, próbując przywrócić im pierwotne funkcje, np. przewodzenie odczuwania. W termolezji nerwy się wyłącza.

Bóle które można likwidować przy pomocy zabiegu termolezji: pochodzące z kręgosłupa i z nerwów czaszkowych, z korzonków nerwowych układu współczulnego, wynikające z chorób naczyniowych, nerwu trójdzielnego spowodowane niektórymi chorobami onkologicznymi, zwłaszcza rakiem trzustki, żołądka.