Zespół McCune-Albrighta – rzekoma niedoczynność przytarczyc

Zespół McCune-Albrighta czyli rzekoma niedoczynność przytarczyc jest bardzo rzadką chorobą, charakteryzującą się brakiem reakcji receptorów tkankowych na działanie parathormonu (PTH), czyli hormonu produkowanego przez przytarczyce, oddziaływającego na kości i nerki. Na wskutek działania tego hormonu, w tkance kostnej następuje proces zwiększonego uwalniania wapnia. Natomiast w nerkach parathormon zwiększa wchłanianie zwrotne jonów wapnia, tym samym hamując zwrotne wchłanianie fosforanów. W przypadku, kiedy wystąpi niedoczynność przytarczyc, dochodzi do zmniejszonej produkcji i wydzielania parathormonu, co wywołuje spadek stężenia wapnia w surowicy krwi.

W postaci podstawowej przejawia się on triadą objawów: zmianami pigmentacyjnymi skóry o typie plam cafe au lait, dysplazją włóknistą kości oraz zaburzeniami endokrynnymi, głównie w postaci przedwczesnego dojrzewania płciowego. W formie głównej występują tylko dwa z ww. wymienionych objawów. W skład zespołu McCune-Albrighta mogą wchodzić również inne zaburzenia wydzielania gruczołów endokrynnych oraz objawy pozaendokrynologiczne, takie jak krzywica hipofosfatemiczna, schorzenia dróg żółciowych i wątroby a także choroby układu krążenia.

W ramach zespołu McCune-Albrighta wyróżniamy trzy jego typy:

– typ Ia – będący najlepiej rozpoznany z typów zespołu, w przypadku którego ma miejsce mutacja receptora dla parathormonu jak również oporność receptorów dla hormonu tyreotropowego TSH (hormon produkowany przez przysadkę mózgową stymulujący tarczycę do produkcji i wydzielania hormonów tarczycy (trójjodotyroniny – T3 oraz tyroksyny – T4). Przysadka mózgowa zwiększa wydzielanie TSH w odpowiedzi na małe stężenie hormonów tarczycy, zimno oraz na działanie adrenaliny i wazopresyny. Zmniejszone wydzielanie TSH obserwuje się w przypadku nadmiaru hormonów tarczycy) glukagonu i gonadotropin na działanie tych hormonów. Charakterystyczne jest występowanie zmian w budowie ciała i oraz wyglądzie.

– typ Ib – typ, dla którego charakterystyczna jest hiperkalcemia (zwiększona zawartość wapnia w osoczu. Norma laboratoryjna to 2,25–2,75 mmol/l. Każdy wynik zawartości tego pierwiastka w osoczu przewyższający normę, nazywa się hiperkalcemią. Objawy podwyższonego stężenia wapnia są: zaburzenia funkcji  nerek oraz przewodu pokarmowego, przyspieszona akcja serca, nadciśnienie),  hiperfosfatemia (Hiperfosfatemia to częste następstwo schyłkowej niewydolności nerek i jednocześnie czynnik zwiększający ryzyko zgonu z powodu powikłań sercowo naczyniowych. Długo utrzymująca się, nie leczona prowadzi do dalszych, związanych z nią zaburzeń funkcji przytarczyc, zmian w uwapnieniu kości a nawet przyspieszonej miażdżycy) i duże stężenie parathormonu w surowicy. Jest on spowodowany opornością receptora dla parathormonu na działanie tego hormonu, z zachowaną prawidłową reakcją na podanie peptydu podobnego do parathormonu (PTHrT). Nie stwierdza się oporności receptorów dla innych hormonów. Budowa ciała i wzrost są prawidłowe,

– typ Ic – to typ który jest dotychczas najmniej poznany, w swoim przebiegu podobny do typu Ia,

Typ II – w przypadku którego przyczyna choroby dotychczas nie została poznana. Wiadomo jest, że po podaniu parathormonu, wydalanie fosforanów z moczem nie przebiega prawidłowo. Reakcja receptorów dla hormonu tyreotropowego (TSH), glukagonu i gonadotropin jest jednak jak najbardziej poprawna. Nie występują tu wady układu kostnego charakterystyczne dla zespołu Albrighta.

Objawy – Zespół McCune-Albrighta – rzekoma niedoczynność przytarczyc

Objawy kliniczne zależą od nasilenia hipokalcemii i hiperfosfatemii oraz współwystępowania zaburzeń hormonalnych w przebiegu niedoczynności tarczycy. Na typowy objawy zespołu Albrighta wpływają głównie: duże wartości parathormonu we krwi, zmniejszony poziom wapnia w surowicy, zwiększone stężenie fosforanów nieorganicznych, okrągła twarz, otyłość, niski wzrost skrócenie kości śródręcza i śródstopia oraz zwapnienia podskórne. Pacjenci z RNP typu Ia i Ic cierpią dodatkowo na niedoczynność tarczycy i gonad.

Mimo większości objawów rzekomej niedoczynność przytarczyc, chorzy nie mają nieprawidłowości hormonalnych charakterystycznych dla typu Ia. To choroba która dziedziczona jest genetycznie, a jej istotą jest mutacja genu. W przypadku kiedy zmutowany gen pochodzi od ojca, wówczas obraz kliniczny odpowiada zespołowi rzekomo rzekomej niedoczynności przytarczyc, natomiast kiedy to gen pochodzi od matki stwierdza się typową rzekomą niedoczynność przytarczyc.

Ponadto, pomimo najbardziej charakterystycznych zmian w wyglądzie, pojawiają się również inne objawy:

– zwiększenie poziomu gonadotropiny,
– nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa,
– plamy o zabarwieniu kawy z mlekiem,
– skurcze podudzi i stóp,
– podwyższony poziom hormonu folikulotropowego oraz luteinizującego,
– spowolnienie rozwoju seksualnego,
– kołatanie serca,
– niski poziom wapnia oraz fosforanów we krwi.

Leczenie – Zespół McCune-Albrighta – rzekoma niedoczynność przytarczyc

Po dokładnym rozpoznaniu i zdiagnozowaniu rzekomej niedoczynność przytarczyc, które możliwe jest na podstawie badań laboratoryjnych, hormonalnych a także objawów klinicznych zależnych od danego typu choroby. Trudność może sprawiać rozpoznanie u chorych typu Ib i II ze względu na prawidłowy wzrost chorych. Odróżnienie rzekomej niedoczynność przytarczyc od pierwotnej lub wtórnej niedoczynności przytarczyc jest możliwe na podstawie testu Ellswortha i Howarda. W trakcie leczenia obserwowano gorączkę, rozlane bóle kostne o niewielkim nasileniu oraz przejściową bezobjawową hipokalcemię. Chorobę leczy się tak jak pierwotną niedoczynność przytarczyc – preparatami wapnia i witaminą D.