Alergia w pojęciu ogólnym oznacza uczulenie, reakcje immunologiczne na czynnik zewnętrzny lub substancje. Kontakt z alergenem może powodować różne zaburzenia zarówno układu wewnętrznego oraz oznaki zewnętrzne. Wśród najbardziej znanych alergii wziewnych możemy wyróżnić także te rzadziej spotykane alergie na jad owadów czy zwierząt.
Przyczyny alergii na jad owadów
Do najczęściej spotykanej grupy owadów których ukąszenie powoduje reakcje alergiczna zaliczamy:
– osę zwyczajną,
– trzmiel,
– szerszeń,
– pszczoła,
Przyczyny uczulenia czy też powstania objawów chorobowych po ukąszeniu upatruje się w składnikach jadu który został wstrzyknięty do organizmu człowieka. W większości są to białka lub peptydy i to właśnie składniki odpowiedzialne są za wystąpienie u wrażliwych osób, które posiadają alergie na jad, miejscowych i ogólnych objawów alergicznych.
Składniki jadu posiadają alergeny główne które powodują alergie u większości osób z alergią na jad. W skład jadu wchodzą także alergeny mniejsze na które reakcja organizmu jest znacznie słabsza co nie oznacza że jej całkowicie brak.
Jad to także substancje niskocząsteczkowe które odpowiedzialne są za miejscową reakcję zapalną po użądleniu taką jak ból, zaczerwienienie lub obrzęk.
W zależności od tego czy mamy do czynienia z jadem osy czy pszczoły każdy z alergenów różni się od siebie ale część z jego składowych jest zbliżona do siebie. Do tych samych elementów możemy zaliczyć m.in. enzymy hialuronidaza oraz fosfolipaza.
Melatonina występuje jedynie w jadzie pszczół i jest ona odpowiedzialna za uszkadzanie komórek. W odróżnieniu od osowatych w których najbardziej uczula białko tzw. antygen 5.
Należy pamiętać że nie każdy z nas na ugryzienie przez osę, pszczołę lub innego owada reaguje uczuleniem. Uczulenie zależy od tego czy w organizmie człowieka występują przeciwciała do składników jadu czyli alergenów. Przeciwciała biorące udział w reakcjach uczuleniowych czyli IgE, mogą być skierowane przeciwko różnym alergenom.
Gdzie najwięcej znajduje się przeciwciał IgE? Otóż osadzają się one na powierzchni komórek efektorowych reakcji alergicznych w różnych tkankach. Najczęściej są takie miejsca jak:
– skóra,
– przewód pokarmowy,
– układ oddechowy,
– serce.
Dlatego też w momencie wstrzyknięcia jadu osoba uczulona pierwsze objawy w okolicach wyżej wymienionych obszarów.
Objawy alergii na jad owadów
Alergia na jad jest bardzo niebezpieczna, u osób na nią cierpiących wystarczy ukąszenie jednego owada aby nastąpiły niebezpieczne w skutkach konsekwencje. Wprost przeciwnie u osób zdrowych, u których ugryzienie jednego owada nie powoduje w zasadzie żadnych zmian zagrażających życiu. Inaczej jeśli nastąpi ukąszenie wielu owadów wówczas bez względu na alergiczność lub jej brak mogą wystąpić groźne objawy toksyczne zagrażające życiu i zdrowiu człowieka.
Najczęstsze objawy alergii na jad to:
– bolesność,
– zaczerwienienie, obrzęk,
– pokrzywka,
– świąd skóry,
– osłabienie,
– obrzęk naczynioruchowy,
– ucisk w klatce piersiowej,
– nudności,
– biegunka,
– ból brzucha,
– zawroty głowy,
– duszność,
– zaburzenia mowy,
– spadek ciśnienia tętniczego krwi,
– zapaść,
– utrata przytomności,
– sinica.
Typowe dla osób uczulonych jest ostre wystąpienie objawów zawsze mające związek czasowy z użądleniem. Możliwe jest iż rozwój objawów może wystąpić nie od razu lecz od kilki do nawet kilku godzin po ukąszeniu. Zdarza się także że po zaobserwowanej częściowej poprawie niepokojące objawy mogą powrócić. Alergia na jad jest bardzo niebezpieczna ze względu na jej nieprzewidywalność stopnia uczulenia.
Charakterystyczne dla alergii na jad jest wczesne wystąpienie jej objawów, przemawia za tym także ich znaczna gwałtowność i przebieg mogący zagrażać życiu i zdrowiu alergika.
Najbardziej niebezpieczne, zagrażające życiu są uczulenia w okolicy szyi, głowy a także okolic jamy ustnej, języka, przełyku. Do tego typu ukąszeń może dojść w wyniku połknięcia owada. Wówczas może dojść do obrzęku okolicy przełykowej, gardła a w konsekwencji uduszenia.
Leczenie alergii na jad owadów
Bardzo istotną rolę odgrywa wczesne rozpoznanie alergii na jad, pozwala to bowiem na opracowanie konkretnych mechanizmów działania w przypadku ukąszenia.
Diagnoza lekarska opiera się łącznie na badaniu podmiotowym, przedmiotowym i badaniach dodatkowych.
Badanie przedmiotowe obejmują wywiad dotyczący okoliczności i objawów po użądleniu. Jego celem jest ustalenie jakiego gatunku owad wywołał objawy i stanowi przyczynę uczulenia.
Badanie podmiotowe czyli badanie fizykalne. Mają one na celu ustalenie rozległości objawów alergicznych.
Badania dodatkowe w diagnostyce alergii na jad owadów dotyczą tylko chorych z objawami ogólnymi po użądleniu. Ich głównym celem jest wyłonienie osób kwalifikujących się do leczenia metodą swoistej immunoterapii. Dotyczy to chorych z objawami ze strony układu oddechowego i krążenia.
Do rozwoju alergii na jad np. pszczół dochodzi najczęściej przy dużej ekspozycji na użądlenia owadów i powtarzających się użądleniach.
Dlatego też grupę szczególnie narażoną stanowią pszczelarze, ich rodziny i osoby mieszkające w najbliższym sąsiedztwie.
