Nikiel jest pierwiastkiem chemicznym z grupy metali przejściowych, to błyszczący minerał o odcieniu miedzi trudno korodujący i jednocześnie odporny na ścieranie. Znajduje zastosowanie do tworzenia błyszczących powłok galwanicznych na powierzchni elementów stalowych.
Alergia na nikiel należy do zjawisk dość powszechnych. Szacuje się, że cierpi na nią ok. 17 proc. dorosłych oraz 8 proc. dzieci. Alergia na nikiel może mieć charakter alergii kontaktowej lub pokarmowej.
Alergia kontaktowa staje się powodem wysypki na skórze, w miejscach gdzie styka się ona z niklowanymi przedmiotami.
Z alergią pokarmową mamy do czynienia wtedy, kiedy układ pokarmowy jest zbyt wrażliwy na nikiel obecny w pożywieniu, co staje się powodem typowych objawów alergii, takich jak katar lub alergiczne zapalenie spojówek. Znacznie prościej jest ograniczyć objawy alergii kontaktowej, ale leczenie alergii pokarmowej również jest możliwe.
Przyczyny – alergia na nikiel
Jedną z głównych przyczyn alergii na nikiel jest powszechne używanie przedmiotów zawierających ten metal. Nikiel może wnikać do naszego organizmu przez skórę, drogi oddechowe jak również poprzez przewód pokarmowy. Z powodu swoich unikalnych własności fizykochemicznych jest zdolny do prowokowania silnej reakcji układu odpornościowego organizmu, która z kolei przyczynia się do szybkiego rozwoju alergii.
Ze względu na wielkość cząsteczki uczulającej związki niklu należą do alergenów małocząsteczkowych, których ilość wzrasta szczególnie w środowisku skażonym chemicznie.
Do najbardziej szkodliwych związków niklu należą jego sole, natomiast nikiel metaliczny i tlenek niklu nie uczulają. Uczulenie na ten metal stwierdza się, u 8% dzieci 10% nastolatków oraz u 13% dorosłych. Kobiety uczulają się 4 razy częściej. W Europie 50-60 milionów ludzi jest uczulonych na nikiel(ok. 20% wszystkich kobiet i 6% wszystkich mężczyzn) .
Objawy – alergia na nikiel
W przypadkach klinicznych alergia na nikiel najczęściej objawia się jako alergiczne kontaktowe zapalenie skóry jak również występuje pod postacią alergicznego zapalenia spojówek, nieżytu nosa, astmy oskrzelowej, wyprysku rozproszonego, oraz pokrzywki współistniejącej z objawami brzusznymi.
Alergia kontaktowa na nikiel objawia się przede wszystkim wysypką, którą jest alergiczne kontaktowe zapalenie skóry lub wyprysk kontaktowy. Objawia się ona pod postacią czerwonych, swędzących grudek, które mogą być również sączące. Po pewnym czasie skóra staje się szorstka i łuszcząca, czasem twardnieje i następnie boleśnie pęka. Uczulenie kontaktowe zaczyna ustępować, kiedy usuniemy ze skóry niklowany przedmiot, np. guzik czy sprzączkę od paska. Objawy alergii kontaktowej mogą pojawić się nawet wtedy, kiedy zawartość niklu w przedmiocie jest naprawdę śladowa. Objawy alergii pokarmowej na nikiel mogą mieć charakter podrażnienia oraz zapalenia spojówek, nieżytu nosa, w niektórych przypadkach ataku astmy czy nawet wstrząsu anafilaktycznego. Należy pamiętać, iż w przypadkach gdy wystąpią powyższe objawy i nie będzie reakcji na domowe środki lecznicze oraz lekami bez recepty, należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.
Produkty zawierające nikiel
Lista produktów zawierających nikiel w większej lub mniejszej ilości jest niestety bardzo długa. Należą do nich:
– produkty zbożowe, proszki do pieczenia, grubo mielona mąka,
– ser edamski, sery twarde i półtwarde, sery topione,
– podroby, owoce morza, łosoś, śledzie, konserwy rybne
– mleko sojowe, produkty sojowe, ziarno soi,
– kukurydza, szpinak, czosnek, cebula, zielona kapusta, sałata głowiasta, szparagi, pomidory, rabarbar, marchew, papryka, warzywa konserwowe
– preparaty zawierające dużą ilość błonnika np.: tabletki z otrębami,
– czekolada, kakao
– marcepan, migdały, orzechy laskowe, ziemne, daktyle, siemię lniane, ziarno słonecznika
– gruszki, wiśnie, banany, brzoskwinie, ananasy, figi, maliny, suszone śliwki,
– margaryny polskie, tłuszcze i ciasta produkowane przemysłowo – kwaśne soki owocowe z kartonika
– konserwy w metalowych opakowaniach,
– piwo, wino (zwłaszcza czerwone),
– rośliny strączkowe, np. groch, fasola, soczewica
– koncentrat pomidorowy, ocet, chrzan,
– mocna herbata (szczególnie czarne herbaty i zielone).
– grzyby,
– woda z kranu i ujęć.
Leczenie – alergia na nikiel
Alergię na nikiel można wykryć przy pomocy prób kontaktowych lub doustnego dawkowania roztworu soli niklu. Ta ostatnia metoda może być wykonywana jedynie przez lekarzy w warunkach ambulatoryjnych. Dodatni wynik prowokacji doustnej stanowi wskazanie do stosowania diety.
W przeszłości, osoby nadwrażliwe na nikiel próbowano odczulać doustnie oraz leczyć disulfiramem. Lek ten powoduje obniżenie poziomu niklu we krwi. Obie te metody powinny być jednak stosowane tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach. Chorym silnie uczulonym mogą pomagać specjalnie dobrane diety (m.in. nie należy używać pierwszej porannej porcji wody z kranu, gdyż nocą stężenie metalu w wodzie wodociągowej wzrasta). Jubilerzy, stomatolodzy i przedstawiciele innych zawodów zmuszeni do częstego posługiwania się niklowanymi narzędziami powinni w miejscach dotyku palcami pokrywać je warstwą poliuretanu. U ogromnej większości uczulonych unikanie niklu jest możliwe, choć czasami utrudnione ze względów pozamedycznych.
