Ból fantomowy – niemal po każdej amputacji wcześniej lub później pojawia się ból fantomowy. Ma on różne nasilenie, co zależy zarówno od jego lokalizacji, jak też progu bólu pacjenta. Warto wiedzieć jak sobie radzić z bolesnością miejsc, których już nie ma. To problem nie tylko fizyczny, neurologiczny ale i psychologiczny.
Ból fantomowy – przyczyny i rozpoznania
Rozpoznanie bólu fantomowego nie należy do trudnych. O wiele trudniejsza jest terapia bólu. Zanim omówimy przyczyny bólu warto wiedzieć czym jest ból fantomowy. Otóż odczuwa się go w miejscu amputacji członka lub całej kończyny. Dotyczy on także wyrwania zęba, amputacji piersi itp. zabiegów jak chociażby amputacja ucha. Pacjenci w lokalizacji części ciała która została usunięta wskazują na ból, uczucie ciepła, zimna, ucisku, czy swędzenia.
Zwykle ból ten występuje tuż po zabiegu i stopniowo zanika, niemniej nie u wszystkich jego natężenie maleje, wówczas jest uciążliwy. Przy utrzymywaniu się bolesności w dłuższym czasie ból przeobraża się w pieczenie i uczucie miażdżenia. Przewlekły ból fantomowy jest odporny na leczenie. Przyczyn jego powstawania upatruje siew przerwanych nerwach, na których zakończeniach powstają tzw. nerwiaki.
Nowoczesna medycyna przyczyn bólu fantomowego upatruje w mózgu i przekaźnikach neuronowych. Nerwiaki natomiast wiąże się z bólami kikuta. Amputacje zwykle dotyczą zmian nowotworowych, co jeszcze bardziej potęguje ból fantomowy. Bóle zębów osuniętych to dość częsty rodzaj bólu fantomowego. Nie rzadko jest to niezwykle silny ból jako kojarzony jest z zapaleniem realnym.
Terapia bólu fantomowego
Leczenie bóli fantomowych jest wysoce złożone. Obejmuje ono pomoc z zakresu psychologii, fizjoterapii jak też farmakoterapii i winno rozpocząć się jeszcze przed zabiegiem. Pacjent powinien mieć świadomość, iż amputacja niesie za sobą daleko idące zmiany w funkcjonowaniu organizmu, to podstawowa profilaktyka bólu fantomowego. Etapem w leczeniu jest również postępowanie chirurgiczne, bowiem od sposobu opracowania kikuta zależy czy ból się pojawi i jakie będzie jego nasilenie. Odpowiednie założenie szwów oraz zapobieganie zakażeniom, podrażnieniom minimalizuje ryzyko wystąpienia zespołu bólowego.
Pomocne jest również dbanie o ranę, stosowanie maści antybiotykowych i przeciwbakteryjnych. Leczenie po zabiegu Tuż po zabiegu wskazana jest również rehabilitacja ruchowa, by zapewnić odpowiednie ukrwienie kikuta. Fizjoterapia bywa kluczowa dla pacjenta, wpływa również na kondycję psychiczną i odczuwanie bólu. W sytuacji kiedy mamy do czynienia z bólem fantomowych wesprzeć się należy farmakoterapią. W skład leków serwowanych pacjentom wchodzą antybiotyki, leki przeciwbólowe, jak również leki wyciszające, przeciwdepresyjne itp. Stosuje się także leki niesterydowe przeciwzapalne. Dodatkowo można zastosować leczenie rozluźniające mięśnie szkieletowe.
Terapia lustrzana – wysoka skuteczność eliminacji bólu
Terapia lustrzana polega na wywoływaniu u pacjenta iluzji istnienia części ciała, której już nie ma. Ten zabieg niweluje dość skutecznie ból fantomowy. Chorego ustawia się przed lustrem, jednak w taki sposób aby widział on kończynę nieamputowaną. Tym sposobem wprowadza on do mózgu błędną informację o istnieniu kończyny, nawet kiedy ona nie istnieje. Niestety terapia ta zdaje egzamin wyłącznie u osób po amputacji jednostronnej.
