Alergia na żyto, która jest nabytą, nadmierną reakcją układu immunologicznego wywołaną poddaniu się działaniu na alergeny, wywołuje objawy chorobowe u osób na nie podatnych. Powszechnie występującymi substancjami, które powodują alergie są pyłki, pleśń, sierść zwierząt, kurz, zanieczyszczenia a także niektóre rodzaje żywności. Alergia może trwać cały rok, a objawy mogą być łagodne lub ciężkie. Istnieje wiele gatunków zbóż, które mogą stać się przyczyną alergii. Do najpopularniejszych należy pochodzące z Azji, występuje w 10 gatunkach jest żyto. W Polsce najpowszechniej uprawiane jest żyto zwyczajne. Należy ono do rodziny Gramineae. Z botanicznego punktu widzenia jest ono bliskie innym rodzajom zbóż, które uczulają głównie w postaci mąki jako alergen wziewny (dotyczy to głównie osób mających z nim styczność w warunkach zawodowych) bądź jako alergen pokarmowy. W środowisku pracy żyto wywołuje czasami nieżyt nosa lub białkowe kontaktowe zapalenie skóry ale przede wszystkim astmę nazywaną czasem „astmą piekarzy”.
Przyczyny alergii na żyto
Głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za powstawanie alergii na zboże w formie wziewnej są różnego rodzaju alergeny takie jak roztocze kurzu domowego, drożdże oraz dodatki pokarmowe, ale do głównych należą białka mąki. Dlatego obejmuje także przypadki astmy powstającej w warunkach pracy cukierników, młynarzy oraz przedstawicieli innych zawodów mających stały kontakt z mąką. Przeprowadzone badania dowiodły, że tego typu alergeny mają cząsteczki wielkości pozwalającej im dotrzeć do pęcherzyków płucnych. Przypuszcza się, że te odczyny krzyżowe nie są związane z jednym określonym alergenem, ale z kilkoma odmiennymi, obecnymi w tym samym ziarnie danego gatunku zboża.
Najczęściej pierwsze objawy alergii na zboża pojawiają się głownie u dzieci, dlatego diagnostyką choroby oraz jej leczeniem zajmują się lekarze pediatrzy. W przypadkach gdy pierwsze objawy alergii wystąpiły u dorosłych – terapią zajmują się lekarze pierwszego kontaktu. W przypadku nasilonej alergii lub gdy jej złożony charakter wymaga specjalistycznych metod diagnostycznych – chorzy kierowani są do lekarzy alergologów.
Objawy alergii na żyto
Objawy występujące na wskutek alergii na zboże, w głównej mierze zależą od sposobu w jaki dochodzi do uczulenia. W przypadku drogi oddechowej – występujące objawy alergii na zboże są w zasadzie takie same jak symptomy w przypadku innych alergii pyłkowych tj. uporczywe kichanie, katar sienny, występujące głownie w okresie silnego pylenia zbóż.
W przypadkach, gdy do wystąpienia nadwrażliwości na zboża doszło drogą pokarmową charakterystyczne jest występowanie objawów alergii w przeciągu kilku minut, sporadycznie kilku godzin po zjedzeniu posiłku, który w swoim składzie zawierał uczulające zboże lub jego pochodne. Do objawów alergii pokarmowej zaliczamy: zatkany nos, duszność, świszczący oddech, problemy z oddychaniem – objawy astmy obrzęk , nudności i wymioty , pokrzywkę, swędząca wysypka, obrzęki na skórze, swędzenie, podrażnienie w okolicy ust i gardła, zapalenie spojówek (przekrwione, swędzące, piekące oczy), biegunka. Sporadycznie, u części osób może również dochodzić do przypadków rozwoju ciężkich objawów reakcji alergicznej na zboże, które mogą doprowadzić do stanu zagrożenia życia. W przypadku ich wystąpienia należy pilnie wezwać pogotowie lub jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Przejawiają się one poprzez: zawroty głowy, zaburzenia lub utratę świadomości, trudności w oddychaniu – spowodowane obrzęknięciem i skurczem dróg oddechowych, szybkie tętno oraz nagły spadek ciśnienia krwi.
Diagnostyka alergii na żyto
W diagnostyce alergii pokarmowych powszechnie stosowaną próbą jest test prowokacji i eliminacji . Polega na wyłączeniu produktu podejrzewanego o sprowokowanie objawów. Ustąpienie objawów sugeruje związek między określoną substancją, a wystąpieniem choroby. Istnieje również test prowokacji. W odpowiednio kontrolowanych warunkach chory poddawany jest działaniu czynnika podejrzewanego o wywoływanie objawów. Kolejny rodzaj testów to testy skórne do przeprowadzenia których używa się wyciągów z najczęściej uczulających zbóż, które są nanoszone na drobne nacięcia lub nakłucia wykonywane na przedramieniu lub plecach pacjenta, ewentualnie są wstrzykiwane pod skórę. w przypadku wątpliwości (nietypowe objawy) wykonuje się również badanie krwi. Stosuje się głownie test RAST – badający poziom immunoglobuliny skierowanej przeciw konkretnemu alergenowi. Przeciwciała są produkowane przez układ odpornościowy w trakcie reakcji alergicznej. Podwyższony poziom IgE skierowanej przeciwko konkretnemu alergenowi zbożowemu może świadczyć o obecności alergii.
Leczenie alergii na żyto
Najlepszym sposobem leczenia alergii wydaje się unikanie narażenia na alergeny zboża. Niestety są one wszechobecne w naszym życiu i często jest to bardzo trudne, wręcz niemożliwe. W sytuacji, w której dojdzie do rozwoju objawów alergii, jej przebieg można łagodzić za pomocą leków. Najczęściej stosowane są leki antyhistaminowe gdyż Histamina jest jedną z substancji wydzielanych w trakcie odpowiedzi układu odpornościowego na alergen, a skutkiem jej działania jest wystąpienie objawów alergii. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają jej wydzielanie, a tym samym łagodzą symptomy uczulenia na zboże. Współczesne preparaty ze względu na złożony mechanizm działania nie mają działań niepożądanych. Występują w postaci kropli, syropów lub tabletek.
