Chinowiec soczystoczerwony (Cortex Cinchonae) jest sporych rozmiarów drzewem, z którego pozyskuje się surowiec zielarski i wykorzystuje w fitoterapii. Roślina rośnie w Ameryce Południowej, jak też w Indonezji. Kora drzewa nazywana jest również kora jezuitów i to właśnie ona zawiera najwięcej substancji leczniczych. Jest zbierana na plantacjach i ściśle selekcjonowana.
Lecznicze działanie kory chinowca
Kora chinowca i jej właściwości rozpoznane zostały przez Inków. Stosowali oni chinowiec soczystoczerwony w leczeniu febry. Z czasem misjonarze jezuici przywieźli wiedzę Inków do Europy. Od XVII wieku kora chinowca stała się pożądanym surowcem stosowanym na obniżenie gorączki, nie tylko pochodzenia malarycznego.
Cenny surowiec
Z uwagi na wartość chinowca rozpoczęto hodowlę drzewa poza jego rodzimym środowiskiem. Z nasion boliwijskich wyhodowano w ogrodach botanicznych w Paryżu oraz Londynie pierwsze siewki chinowca. Odmianę chinowca peruwiańskiego zaczęto hodować na większą skalę na Jawie. Oficjalna nazwa chinowca Cinchona offcinalis została nadana drzewu przez Linneusza na cześć Any de Cinchon, będącej wówczas zona króla Peru. Drzewo zalicza się do rodziny marzanowatych. Kora ma kolor szarobrunatny o spękanej powierzchni, na której znajdują się plamy w kolorze ciemnego brązu. Jej smak określa się na gorzki.
Chinowiec soczystoczerwony – zawartość kory
W korze chinowca występuje między innymi chinina oraz cynchonina. Rozpoznano także alkaloidy jak cynonidynę i chinidynę. Jednak to chinina jest pożądaną substancją, która hamuje erytrocytarne formy zarodźca malarycznego. Chinina jest szybko wchłaniana przez organizm a przy tym równie szybko wydalana. Niestety chinina wykazuje działanie negatywne w postaci skutków ubocznych (ubytki słuchu, zaburzenia układu nerwowego, ból głowy i jej zawroty).
Najbardziej znane właściwości chinowca
Prócz zbicia gorączki i pomocy w leczeniu malarii, febry chinowiec ma właściwości przeciwarytmiczne oraz przeciwzapalne w infekcjach jamy ustnej. Ponadto pobudza soki trawienne, wspiera wchłanianie pokarmów przez układ pokarmowy i poprawia metabolizm. Chinowiec ceniony jest też za poprawę ukrwienia skóry głowy i efekt porostu włosów.
W fazie porodu substancje z kory chinowca przyspieszają skurcze macicy i ułatwiają akcję porodową. Zewnętrznie kora chinowca stosowana jest na trudno gojące się ranu i zmiany skórne. Co ciekawe chinina wykazuje właściwości ochronne przed promieniami UV.
Chinowiec soczystoczerwony – sposób zażywania
Większość preparatów z kory chinowca to syntetyczne zamienniki naturalnego surowca. Działanie naturalnej chininy nie ma sobie porównania, niemniej w polskich warunkach trudno jest pozyskać świeża korę chinowca, który uprawiany jest w strefie klimatu subtropikalnego. Najczęściej stosuje się nalewkę z 2-4 gramów chinowca na szklankę wody, bądź wino lecznicze. Jeżeli mamy dostęp do kory chinowca można wykonać odwar zalewając szklanką wody 0.5 gram sproszkowanej kory. Po 10 minutach odwar winien być gotowy do spożycia. Odwar można pić jak i przemywać nim rany.
Chininę można kupić w kapsułkach z wyciągu z kory chinowca. Niepożądane działanie chininy w szczególności widoczne jest w zmieszaniu z działaniem leków antydepresyjnych. Ponadto chinina może obniżać krzepliwość krwi, co za tym idzie mogą pojawić się siniaki i podskórne wylewy. Przyjmując duże ilości chininy należy uważać na towarzyszącą chininie chinidynę zawartą w korze, która w nadmiarze prowadzi do kłopotów z sercem.
