Naparstnica wełnista (Digitalis lanata), bardziej jest znana pod nazwą pałecznik wełnisty. Jest rośliną należącą do rodziny babkowatych. Z reguły to roślina dwuletnia, chociaż nie jest to sztywna reguła. W Europie Środkowej i Wschodniej jest roślina wyłącznie hodowlaną, w stanie dzikim porasta tereny Bałkanów i Azji Mniejszej. Uprawia się ją w celach farmaceutycznych z uwagi na jej właściwości, rzadziej w celach dekoracyjnych, bowiem kwiat naparstnicy wełnistej nie jest tak okazały jak naparstnicy purpurowej.
Pokrój rośliny i jej właściwości
Naparstnica wełnista dorasta do 100cm wysokości, a jej kwiaty są koloru brunatnożółtego. Podobnie jak naparstnica purpurowa kwiaty zebrane są w duży kłos wyrastający z rozety liści i jest rośliną trującą w całości, niezwykle niebezpieczną w przypadku jej spożycia. Nie przeszkadza to jednak naparstnicy być surowcem zielarskim o cennym znaczeniu dla wielu osób chorujących na serce i nie tylko. Surowcem zielarskim są liście naparstnicy wełnistej. Zawierają one saponiny, które odpowiadają za tworzenie się piany, flawonoidy nadające roślinie koloru i odstraszające owady a także glikozydy produkujące digoksynę. Digoksyna to główny składnik pozyskiwany z naparstnicy, jaki znajduje zastosowanie w medycynie konwencjonalnej jak i niekonwencjonalnej. Glikozydy pochodzące z naparstnicy zawierają Lanatozyny A, B i C, D. Prócz nich naparstnica obfituje w glikozydy kardenolidowe (zawiera je również konwalia majowa).
Trująca i lecznicza naparstnica wełnista
Naparstnica wełnista jest roślina o działaniu toksycznym, jednak ze względu na to, iż wykazuje ona mniejsza toksyczność od naparstnicy purpurowej jest częściej stosowana w przemyśle farmaceutycznym. Wpływa ona na czynności sercowe pobudzając do pracy mięsień sercowy i przeciwdziałając arytmii. Digoksynę charakteryzują właściwości inotropowe dodatnie, zapewnia ona odpowiednie tempo pracy serca. Dzięki temu składnikowi serce działa wolniej ale rytmiczniej, bardziej stabilnie, przez co jest wydolniejsze. Wydajność układu krwionośnego jest poprawiana poprzez eliminacje zastojów żylnych i wzmocnienie ukrwienia poszczególnych narządów. Dodatkowo glikozydy nasercowe wzmagają napięcie kardiomiocytów w fazie skurczu, pobudliwość serca. Naparstnica poza działaniem chronotropowym dodatnim wykazuje również działanie chronotropowe ujemne zwalniając akcje serca i przewodzenie bodźców w fazie skurczu.
Zastosowanie naparstnicy
Naparstnicę wełnistą stosuje się przede wszystkim w stanach ostrej niewydolności serca, krążenia, a także przy poważnych zaburzeniach rytmu serca i uszkodzeniach mięśnia sercowego. Pomaga ona chorym z migotaniem serca, trzepotaniem przedsionków i nadczynnością komór. Przeciwwskazaniem do zażywania naparstnicy jest niedawno przebyty zawał, jak też amyloidoza serca oraz czestoskurcz komorowy.
Naparstnica w farmakologii
Naparstnicy wełnistej nie poleca się w przyjmowaniu pod postacią surowca zielarskiego, za to jest ona popularnie stosowana jako składników leków. Dzięki przemysłowemu oddzieleniu digoksyny i bezpiecznej neutralizacji toksyczności naparstnicy leki apteczne są o wiele skuteczniejsze w terapii niżeli eksperymenty ziołowe, grożące zgonem. Śmiertelna dawka toksyn jest bardzo niewielka, z tego względu odradza się przyjmowanie naparstnicy bez konsultacji z lekarzem i na własną rękę. Naparstnica działa na ludzki organizm zbyt silnie, zwłaszcza ta występująca dziko. Wyjątkowo liście naparstnicy są stosowane w produkcji nalewek, niemniej wskazana jest szczególna ostrożność przy jej spożywaniu i ustalaniu proporcji.
