Dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis) jest zapomnianą w zielarstwie rośliną, która od pewnego czasu znów zaczyna być popularna w mieszankach ziół na wiele dolegliwości. Dawna medycyna ludowa ceniła dziewięćsił za silne działanie lecznicze, wiele osób wierzyło w tajemną, czarodziejską moc tejże rośliny.
Dziewięćsił bezłodygowy – pochodzenie
Roślina pochodzi z okolic Morza Śródziemnego oraz Azji Zachodniej, na terenie Polski występuje pięć odmian dziewięćsiłu głównie w Karpatach i Sudetach. Poza Polską spotkać ziele można w rejonie alpejskim, na południu Europy sięgając do 2800 m. n. p. m. Dziewięćsił bezłodygowy należy do roślin chronionych. Ziele nie ma wysokich wymagań glebowych, porasta suche łąki. Jest roślina dwuletnią i przypomina swym wyglądem kolczastą gwiazdę tuż nad ziemią.
W części podziemnej kryje się długi i gruby korzeń palowy, drewniejący. Łodyga rośliny sięga zaledwie 3cm maksymalnie do 20cm. Rozeta efektownych liści ma zazwyczaj średnice około 40 cm. Liście są kolczaste a pośrodku nich wyrasta kolisty koszyczek kwiatostanowy o średnicy 15cm. Kwiat otwiera się wyłącznie w nasłonecznione dni. Owoce są roznoszone przez wiatr. Dziewięćsił bezłodygowy kwitnie od lipca do września. Jest rośliną zarówno lecznicza jak i dekoracyjną.
Właściwości lecznicze rośliny
Roślina uchodzi za lecznicza już od wieków średnich. Jej korzeń wydziela wyjątkowo nieprzyjemny zapach i charakteryzuje go ostry smak z uwagi na zawartość olejku eterycznego. Zawiera liczne garbniki oraz żywice i wapń, a także 20% insuliny. Taki skład wyróżnia roślinę,a w zasadzie jej korzeń i nadaje jej właściwości antybakteryjnych. Wyciąg z korzenia dziewięćsiłu hamuje wzrost bakterii gram dodatnich między innymi duru jak i gronkowca złocistego.
Wspomaga apetyt i przyspiesza przemianę materii. Stosuje się w trudnościach z trawieniem, schorzeniach pęcherzyka żółciowego jak również przy leczeniu biegunki, zaparć, czy przeziębienia. Wykazuje działanie napotne, przeciwgorączkowe oraz moczopędne. Używa się ziela do stworzenia naparów stosowanych zewnętrznie jako lek na liszaje, grzybicze zmiany skórne oraz świerzb i wypryski rozmaitego pochodzenia.
Obecność w medycynie naturalnej
Dziewięćsił bezłodygowy występuje powszechnie w medycynie naturalnej, zwłaszcza ludowej. Między innymi kadzono nim dzieci, polewano głowy naparem z dziewięćsiłu, czy wkładano ziele do kolebek. Popularny był również w leczeniu epidemii jak zakażeniach tyfusem czy dżuma. Surowcem zielarskim jest korzeń rośliny zbierany jesienią i suszony. Substancją cenną dla zdrowia i medycyny jest związek poliacetylenowy, który jest substancją silnie bakteriobójczą.
Poza wymienionymi działaniami dziewięćsił bezłodygowy działa żółciopędnie, wspomaga gojenie się ran, blizn. Zaletą wyciągu z korzenia ziela jest skuteczność w walce z zakażeniami lekoopornymi, odpornymi na działanie antybiotyków. Również zawarta w roślinie insulina nie jest bez znaczenia, bowiem ma ona funkcję prebiotyczną. Stymuluje ona organizm do wytwarzania odpowiedniej mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego i powoduje spadek poziomu cholesterolu, redukując ilość toksyn we krwi.
Dodatkowo wpływa na poprawę wchłaniania się wapnia, a także działa antynowotworowo. Ponadto używa się dziewięćsiłu bezłodygowego jako preparatu do walki z pasożytami. Wykorzystuje się wywar ziela jako płukankę gardła i górnych dróg oddechowych.
Korzeń dziewięćsiłu w weterynarii
Zastosowanie dziewięćsiłu jest powszechne również w weterynarii. Stosuje się go jako środek wzmagający wydzielanie śliny oraz preparat moczopędny. Podaje się go w zaburzeniach trawienia.
