Grzybienie białe (Nymphaea alba) nazywane potocznie lilią wodną bądź lotosem występują zarówno w Europie, jak i Azji, Bliskim Wschodzie. Dziko rosnące grzybienie dostępne są w Australii, w Polsce na terenach nizinnych, bagnistych, w kanałach rzecznych i nad stawami. Znacznie częściej spotkamy je uprawiane w oczkach wodnych nie głębszych jak 120 cm. Poza odmiana białą dostępne są też kwiaty w kolorze czerwonym.
Grzybienie białe – niezwykłe kwiaty
Kwiaty lilii wodnej unoszą się na wodzie. Osiągają około 15 cm średnicy i wydzielają piękny zapach. Kwitną przez kilka dni i są bardzo delikatne. Liście grzybieni białych są okrągłe lub owalne z sercowatą nasadą. Okres kwitnienia przypada na miesiące od czerwca aż do września włącznie. Grzybienie białe aktualnie są uprawiane jako dekoracja, niemniej ich korzenie, łodygi oraz kwiaty były niegdyś surowcem leczniczym.
Jadalną częścią rośliny są ziarna, które poddaje się gotowaniu. Zawierają one 40% skrobi i 6% białka. Taki skład sprawia iż są bardzo pożywne. Bywają też substytutem kawy po procesie pieczenia. Są one zbierane jesienią po przekwitnięciu i suszone. Zawierają liczne alkaloidy, glikozydy i flawonoidy. Ponadto ziarna są źródłem kwasów organicznych i garbników, związki śluzowe, które znajdują się w kwiatach grzybieni.
Właściwości kwiatów
Grzybienie białe działają uspokajająco a dodatkowo potrafią wywoływać delikatny stan euforii, dzięki czemu uznaje się tą roślinę za afrodyzjak. Mimo wszystko trudno jest jednoznacznie określić z jakiego powodu i w jakim stopniu ten kwiat wpływa na libido. Wiadomo za to, iż roślina zawiera nietoksyczny alkaloid, zaś nasiona obfitują w taninę. Mają one wpływ na procesy trawienne, zwłaszcza efektywność grzybieni widoczna jest w hamowaniu porannych biegunek i przewlekłego rozwolnienia.
Kwiaty grzybieni są jadalne i można je stosować podobnie do innych. Przede wszystkim można je jeść, parzyć z nich herbatę, ale również moczyć w winie, suszyć. W medycynie ludowej niegdyś wykorzystywano wszystkie części rośliny. Kłącza maja działanie antyseptyczne i ściągające jak również wyciszające. Substancje występujące w klaczach wykazują również działanie antynowotworowe. Głównie grzybienie białe znajdują swe zastosowanie jako środek znieczulający. Łącząc działanie antyseptyczne z uspokajającym są idealnym surowcem do wytwarzania kremów i maści znieczulających, w tym opóźniających wytrysk.
Wyciągi z korzeni grzybieni wykorzystuje się jako przyprawę kulinarną z uwagi na dużą zawartość skrobi. Jako zioło grzybienie białe są używane w leczeniu dolegliwości związanych z trawieniem. Stosuje się również ekstrakt z grzybieni przeciw żółtaczce i krwawieniom.
Głównie kwiat grzybieni białej spotkać można w mieszankach ziołowych przeciw biegunkom i bolesności zespołu jelita drażliwego, a także w leczeniu zapalenia oskrzeli, chorób nerek, oraz bólu gardła. Te niecodzienne kwiaty używać można również zewnętrznie do irygacji w leczeniu bolesności pochwy lub podczas upławów. Pod postacią okładów kwiaty stosuje się w leczeniu ropni i wrzodów.
Medytacja z lotosem
Od dawien dawna kwiaty lotosu sączono w winie a potem spożywano celem relaksacji i medytacji. Właściwości narkotyczne rośliny sprzyjają uzyskaniu błogiego nastroju. Między innymi z tego powodu grzybienie są idealnym środkiem znieczuleń miejscowych i tymczasowych. Podczas wojny grzybienie stosowano jako dodatek do opium podczas zabiegów chirurgicznych. Kwiaty grzybieni białej odznaczają się skutecznością w leczeniu bezsenności i wielu zaburzeń psychicznych. Wywar z kwiatów stosowany jest także w terapii nowotworowej raka macicy, przy leczeniu rzeżączki.
Sposoby użycia
Grzybienie białe stosuje się przede wszystkim pod postacią naparu, wywaru lub nalewki. Ekstrakt alkoholowy wymaga rozpuszczenia korzenia, kłącza w mleku. By przygotować wywar należy korzenie gotować przez kwadrans i następnie przecedzić, natomiast przygotowując napar wystarczy zalać kwiaty gorącą woda i parzyć około 20 minut pod przykryciem.
