Badanie cytologiczne (cytologia) jest to powszechnie znane kobietom badanie przesiewowe które ma na celu wykrycie znamion rakowych oraz wszelkich nieprawidłowości zachodzących w narządach rodnych. Zbyt rzadko lub wcale nie wykonywana cytologia może być skutkiem zbyt późno wykrytych wad chorobowych, dlatego wśród kobiet które rozpoczęły inicjację seksualną zaleca się przeprowadzanie tego badania średnio raz do roku.
Profilaktyka w walce w kierunku raka szyjki macicy prowadzonych w wielu krajach świata w celu zmniejszenia umieralności na ten częsty wśród kobiet nowotwór złośliwy wskazuje na konieczność i obowiązek wykonywania badania cytologicznego przez każdą kobietę a w szczególności te które wchodzą w skład grupy podwyższonego ryzyka.
Badania cytologiczne, w jakim celu?
W środowisku lekarskim coraz częściej zaleca się wykonywanie badań cytologicznych. Dlaczego? Otóż w wielu przypadkach badanie te dają szansę wczesnego wykrycia początkowego stadium raka macicy, dzięki temu obrazowi w 80% z powodzeniem udaje się wyeliminować i całkowicie wyleczyć raka. Stąd też z roku na rok zwiększa się świadomość kobiet w powadze i ważności tego badania. Znaczącą role odgrywają także media które odgrywają rolę przekaźnika i wpływają na wzrost świadomości coraz większej liczby kobiet.
Badanie cytologiczne to nie tylko rak ale także możliwość wykrycia takich zmian jak nadżerka, stany zapalne bakteryjne itp. Cytologia wykrywa także minimalne zmiany na szyjce, pozwala na podjęcie leczenia miejscowego.
Badanie cytologiczne daje także możliwość wykrycia innych infekcji, takich jak:
– infekcje wirusem opryszczki,
– brodawczaka ludzkiego,
– chlamydiozę,
– niedobory witaminowe,
– zmiany popromienne,
– obecność koilocytów.
Kiedy badania cytologiczne?
Badanie cytologiczne powinna wykonywać każda kobieta bez względu na stan zdrowia, w szczególności jeśli ukończyła 25 rok życia. 
W szczególności badanie powinny wykonywać co najmniej raz w roku kobiety które współżyją seksualnie, nosicielki wirusa HIV, HPV oraz u których stosowane jest leczenie immunosupresyjne itp. Zdarza się, że badanie należy wykonać w okresie krótszym niż 1 rok. Taka sytuacja ma miejsce wtedy, gdy poprzednie rozmazy były np. mało czytelne a także w przypadku kobiet w ciąży które muszą wykonywać badanie w 9-10 tygodniu.
Badanie cytologiczne zaleca się aby wykonywać co najmniej pięć dni po ostatniej miesiączce i nie później niż na pięć dni przed wystąpieniem kolejnego krwawienia.
Przed wykonaniem badania cytologicznego zaleca się w szczególności:
– rezygnację ze współżycia w okresie 2 dni przed planowanym badaniem,
– rezygnacja ze stosowania globulek dopochwowych,
– zakaz irygacji pochwy w przeciągu 2-3 dni przed badaniem,
– materiał do badania cytologicznego pobieramy przed badaniem ginekologicznym, badaniem ultrasonograficznym z użyciem głowicy dopochwowej, badaniem bakteriologicznym (posiew) lub wirusologicznym z pochwy i/lub kanału szyjki macicy,
– przeciwwskazanie do badania cytologicznego stanowi stan zapalny pochwy,
– na 24 godziny przed badaniem cytologicznym nie należy poddawać się badaniu ginekologicznemu, badaniu ultrasonograficznemu z użyciem głowicy dopochwowej, nie należy pobierać z pochwy i/lub kanału szyjki macicy materiału do badania bakteriologicznego (posiew) lub wirusologicznego.
Przebieg badania cytologicznego
Badanie cytologiczne nie różni się w większym stopniu od standardowego badania ginekologicznego . Z pewności w trakcie wizyty u lekarza poprosi cię on o pozbycie się odzieży od pasa w dół i zajęcie miejsca na fotelu ginekologicznym. W celu wykonania badania cytologicznego ginekolog musi wprowadzić do pochwy niewielki wziernik przy pomocy którego pobierze materiał do badania. Na specjalną szczoteczkę lekarz pobierze próbki złuszczonego nabłonka z co najmniej dwóch miejsc szyjki macicy wraz ze śluzem. Każdą próbkę przenosi się na osobne szkiełko, barwi i ogląda pod mikroskopem.
Wynik badania cytologicznego jest zazwyczaj gotowy po 3-4 dniach.
Leczenie
W zależności od wyniku badania cytologicznego podejmowane są dalsze kroki leczenia. Lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań które dointerpretują chorobę.
Jeśli wyniki cytologii nasuwają podejrzenie zmian rakowych i raka (ASC-H, HSIL, AGC; grupa IIIB, IV i V), wykonuje się kolposkopię.
Kolposkopia to badanie polegające na oglądaniu szyjki macicy w dużym powiększeniu po uprzednim zastosowaniu próby octowej i próby Schillera, czyli przemyciu szyjki macicy rozcieńczonym kwasem octowym i jodyną. W wyniki takiego działania nieprawidłowe komórki zabarwiają się w sposób charakterystyczny, co pozwala precyzyjnie określić podejrzane miejsca i wskazać, które powinny być zbadane histopatologicznie.
Uzyskany wynik umożliwia podjęcie i zastosowanie odpowiedniego leczenia w zależności od charakteru zmiany i stopnia jej zaawansowania.
Dodatkowo lekarz ginekolog może zlecić wykonanie takich badań jak:
– badanie morfologii krwi,
– badanie moczu,
– cystoskopię,
– rektoskopię,
– USG,
– USG jamy brzusznej.
Przy niejasnych wynikach (ASC-US, LSIL; grupa IIIA) stosuje się dwa powtórne badania cytologiczne w odstępach 6-miesięcznych po uprzednim leczeniu przeciwzapalnym.
