Farbownik lekarski (Anchusa officinalis) jest byliną należącą do rodziny ogórecznikowatych i wywodzi się z Europy. Występuje głównie na niżach, także w Polsce. Preferuje klimat umiarkowany i jest roślina ruderalną, ceni sobie suszę, bywa też celowo wysiewany jako roślina ozdobna. Kwitnie rok po zasianiu.
Farbownik lekarski – charakterystyka
Poza tym, iż roślina należy do archeofitów warto wiedzieć że jest rośliną dwuletnią samodzielnie odnawiająca się poprzez wysiew nasion. Uchodzi za roślinę miododajną i obfitującą we właściwości zdrowotne, na co wskazuje sama nazwa gatunku. Posiada prostą łodygę owłosioną na całej długości rozgałęziającą się na wysokości kwiatostanu. Dorasta do 90 cm z liśćmi lancetowatymi również owłosionymi.
Często liście są faliste i spożywane jako sałata. Obfitują one w witaminę C. Kwiat farbownika jest koloru purpurowo fioletowego z czasem wybarwia się od czerwieni po niebieski. Kwiaty farbownika są owadopylne, zaś owocami rośliny są pofałdowane rozłupki. Okres kwitnienia przypada na miesiące od maja aż do października. Niegdyś roślinę wykorzystywano jako barwnik do farbowania tkanin na kolor czerwony, służył temu korzeń rośliny.
Właściwości lecznicze farbownika
Surowcem zielarskim farbownika jest jego korzeń oraz liście zawierające alkaloidy o działaniu przeciwbakteryjnym oraz uśmierzającym ból i pobudzającym układ nerwowy. Ponadto wykazuje również działanie nasenne. W składzie rośliny znajduje się witamina B4 oraz cholina, alantoina i kwas krzemowy oraz liczne śluzy i garbniki. Młode liście rośliny zawierają wiele witaminy C, tym samym spożycie ich jest pozytywne dla zdrowia.
Witamina B4 odpowiada w ludzkim organizmie za struktury komórek oraz funkcje mięśni, jak też wspiera prace serca oraz układu oddechowego, co za tym idzie farbownik jest pożądanym zielem dla suplementacji tej właśnie witaminy w diecie. Co więcej zastosowanie farbownika dotyczy również kosmetologii oraz mikroskopii z uwagi na właściwości barwiące. Ponadto obserwuje się działanie wykrztuśne i zmiękczające ziela w leczeniu chorób układu oddechowego.
Zastosowanie zielarskie
Ziele farbownika najczęściej stosuje się w postaci naparu, który oczyszcza oskrzela i działa wykrztuśnie. Poza tym herbata z farbownikiem działa napotnie i obniża temperaturę ciała. Sprzyja też oczyszczeniu organizmu z toksyn. Prócz wymienionych właściwości warto dodać, iż zioło pomaga na trawienie i jest stosowane w leczeniu nieżytu żołądka. Ziele można stosować nie tylko do wewnątrz ale również poprzez okłady i kompresy na zewnątrz.
Dostępne są również maści z zielem farbownika, które doskonale radzą sobie z ropniami skórnymi, trądzikiem, czy stanami zapalnymi skóry. Maść z farbownika pomaga również po ukąszeniu insektów minimalizując ból i świąd. Niestety z farbownikiem lekarskim należy uważać i nie spożywać go w nadmiernej dawce, gdyż zawiera alkaloidy szkodliwe dla człowieka. Przedawkowanie preparatów z tego ziela może powodować biegunkę oraz wymioty.
Napar i odwar z farbownika
Farbownik lekarski stosuje się samodzielnie jak też w mieszankach ziołowych jako jeden ze składników. Odwar z farbownika stosowany jest jako kuracja doraźna i krótkotrwała do dwóch tygodni. Ziele należy wysuszyć i zmielić, kolejno zalać wodą i zagotować przez około 10 minut. Następnie odstawić i odczekać pół godziny po czym miksturę przefiltrować odcedzając.
Napar z ziela można dodawać do herbaty lub pić podobnie jak odwar. Inna postacią preparatu na bazie farbownika jest maść, jaka wykonać można z utartego świeżego ziela łącząc je z olejem lnianym bądź tranem oraz podgrzanym woskiem pszczelim. Przeciwwskazaniem do zastosowania farbownika w terapii jest ciąża i okres laktacji.
