Niewydolność ciałka żółtego – ciałko żółte należy do układu endokrynnego i stanowi pozostałość po pęcherzyku jajnikowym, wprost po uwolnieniu komórki jajowej. Nazwa ciałka żółtego wywodzi się o barwy nadawanej mu przez luteinę gromadzoną w komórkach otaczających komórkę jajowa przed jej uwolnieniem. Niewydolność ciałka żółtego polega na nieodpowiedniej produkcji hormonów – progesteronu.
Zadania ciałka żółtego
Aby mówić o niewydolności ciałka żółtego warto wiedzieć za co odpowiada. Otóż ciałko żółte odpowiedzialne jest za produkcję progesteronu, który przygotowuje błonę śluzową macicy na ewentualną ciążę do czasu przejęcia tej roli przez łożysko. Poza progesteronem ciałko żółte odpowiada za wydzielanie hormonów takich jak estrogeny, relaksyna czy prostaglandyny. W związku z tak złożonym zadaniem wyróżnia się kilka form ciałka żółtego.
Pierwszą jest ciałko żółte menstruacyjne (powstaje po owulacji i występuje przez całą drugą fazę cyklu – 10 do 12 dni) – kiedy nie dochodzi do zapłodnienia ulega ono przeistoczeniu w ciałko białawe, to zaś zanika samoistnie. Drugą z form ciałka żółtego jest ciałko żółte ciążowe – funkcjonuje tak samo jak miesiączkowe jednak rośnie wraz z zapłodnieniem i produkuje progesteron do około 9-10 tygodnia ciąży, po czym funkcję te przejmuje łożysko a ciałko żółte przeistacza się z czasem w ciałko białawe. Trzecią formą ciałka żółtego jest tzw. laktacyjne. Pojawia się w okresie karmienia i przekształca się w ciałko białawe po zakończeniu laktacji.
Niewydolność ciałka żółtego
Zaburzenia pracy ciałka żółtego obejmują nieodpowiednią produkcję hormonów. Objawia się to trudnością w zakresie płodności. Zwykle dochodzi do częstych poronień. Niedostateczna ilość progesteronu sprawia, iż macica nie jest przygotowana na ciążę i ciąża obumiera przedwcześnie lub w ogóle nie dochodzi do zagnieżdżenia zapłodnionego jaja.
Zaburzenia ciałka żółtego mogą wynikać z niestosownego procesu dojrzewania pęcherzyka jajnikowego, jak też z nieodpowiedniego funkcjonowania przysadki mózgowej i podwzgórza. W przypadku zaburzeń ciałko żółte jest niewydolne lub zupełnie nie powstaje. Warto podkreślić, iż ciałko żółte ma bezpośredni związek ze stężeniem hormonu TSH i prolaktyny. Problemy z jego wydolnością mogą wskazywać na PCOS lub też nadczynność, czy niedoczynność tarczycy.
Objawy niewydolności ciałka żółtego
Objawy niewydolności dla kobiety nie są jednoznaczne, jednak dla lekarza ginekologa winny być łatwo rozpoznawalne i kojarzone. Przede wszystkim w wyniku niewydolności ciałka żółtego obserwuje się poronienia nawykowe, trudność zajścia w ciążę oraz zaburzenia cyklu i plamienia niezwiązane z miesiączką. Ponadto objawem jest też mastopatia (ból piersi).
Diagnoza niewydolności
By rozpoznać niewydolność ciałka żółtego wykonuje się pomiar temperatury ciała po odpoczynku zaraz po owulacji. Na niewydolność wskazuje utrzymywanie się przez sześć dni z rzędu podwyższonej temperatury. Poza tym konieczna jest ocena stężenia progesteronu w fazie lutealnej. Bada się je trzy razy w ciągu tej samej fazy cyklu. Określa się ponadto stężenie TSH oraz poziom prolaktyny. Wskazana jest również biopsja endometrium.
Leczenie niewydolności ciałka żółtego
Leczenie zaburzenia zależy od przyczyny wystąpienia zaburzeń. Najczęściej polega na hormonoterapii. Lekiem pierwszego rzutu jest bromokryptyna. Brak skuteczności innych leków jest wskazaniem do podania pacjentce progesteronu, zwłaszcza łącząc leczenie z walką z bezpłodnością.
