Rącznik pospolity (Riccinus communis) to przedstawiciel rodziny wilczomieczowatych. Jest to drzewo sięgające 13 metrów, występujące w klimacie umiarkowanym jako jednoroczny krzew. To właśnie ta cecha wyróżnia rącznik, bowiem zmienia się jego pokrój wraz z klimatem, w jakim mu przychodzi wzrastać.
Rącznik pospolity – pokrój
Liście rącznika mogą dorastać do metra średnicy. Mają one długie ogonki, zaś kwiatostany są umiejscowione na końcach pędów. Kwiatostany żeńskie wyróżnia barwa purpurowa, zaś męskie żółta. Rącznik jest rośliną wiatropylną. Owocem rośliny jest torebka pokryta delikatnymi kolcami. Znajdujące się wewnątrz torebki nasiona mają kolor brązowy i pokryte są marmurowym wzorem. Nasiona te zawierają toksyczne substancje trujące a także olej stanowiący od 36 do nawet 70% składu.
Rącznik pospolity – surowiec leczniczy
Surowcem zielnym rącznika pospolitego jest olej. Zastosowanie w medycynie naturalnej rącznika znane było już w starożytnym Egipcie. Wówczas poza użyciem w celach leczniczych stosowano olej z rącznika do lamp oliwnych. Aktualnie rącznik, a w zasadzie olej z niego znajduje zastosowanie poza ziołolecznictwem – wykorzystuje się go jako niewysychający smar silnikowy. Nasiona rośliny zawierają truciznę – glikoproteiny, o czym nie można zapominać włączając rącznik do terapii ziołowej. Nie powinno się zażywać rącznika bez konsultacji lekarskiej. O zatrucie rycyną nie trudno. Objawami zatrucia jest pieczenie w ustach oraz powiększenie źrenic, nudności i wymioty, a także zaburzenia trawienne, biegunka.
Olej rycynowy
Olej rycynowy tłoczony z rącznika jest znanym środkiem przeczyszczającym. Wykorzystuje się go także na zewnątrz w zmianach dermatologicznych. Smarowanie zmian skórnych olejem rycynowym pomaga na oparzenia, czyraki i ropnie. Ponadto olejem rycynowym można przemywać powieki, kiedy ropieją lub puchną. Warto pamiętać, iż nie powinien być poddawany wysokiej temperaturze, gdyż staje się toksyczny.
Wśród właściwości oleju wymienia się skuteczne działanie przeciwpasożytnicze. Swe zastosowanie znajduje również w kosmetologii. Używa się go do wybielania piegów oraz jako jeden ze składników brylantyny do włosów. Lokalnie, na terenie Polski wykorzystuje się olejek rycynowy do produkcji preparatów przeciw kretom. Z uwagi na toksyczność rośliny nie zaleca się pozyskiwania samodzielnie oleju rycynowego. Przemysłowo olej rycynowy tłoczy się na zimno i poddaje wygotowaniu w wodzie, co neutralizuje szkodliwe substancje. Ostatecznie winien on posiadać jasnożółty kolor i oleistą konsystencję a także delikatny zapach.
Rącznik pospolity – zastosowanie rącznika
Olej rycynowy stosuje się na zaparcia, wywołując biegunkę. Podrażnia on błony śluzowe i stymuluje jelita. Przeciwwskazaniem do zastosowania jest miesiączka, ciąża oraz ból brzucha. Poza tym wykorzystuje się olej z rącznika jako środek przeciwzapalny, działa on antygrzybicznie, odkażająco oraz przeciwbakteryjnie. Wykonuje się z niego okłady, usprawniające również prace układu oddechowego. To także doskonały specyfik naturalnego pochodzenia na suchą skórę.
Polecany na problemy z AZS oraz wysypki skórne. Traktuje się olej jako preparat nawilżający i odżywczy. Zaleca się stosowanie olejku na stopę cukrzycową. Dzięki swemu działaniu znalazł zastosowanie w produkcji mydeł i kosmetyków myjących, znajdziemy go także w składzie pomadek ochronnych i kremów chroniących przed mrozem.
