Endometrioza to choroba obejmująca swoim obszarem wewnętrzną budowę organów płciowych kobiety. Charakterystyczne dla tej choroby jest to iż endometrium które powinno znajdować się w błonie śluzowej która wyścieła macicę znajduję się poza jej obszarem.
Choroba została po raz pierwszy opisana w 1690 roku przez Daniela Shroena, a następnie opis ten rozwinął dopiero w 1769 inny genialny uczony – Arthur Duff. Pomimo licznych badań do dziś dnia nikt jeszcze nie określił dokładnych przyczyn endometriozy.
Choroba dotyka średnio od 7 do 15% wszystkich miesiączkujących kobiet.
Endometrium jest niezwykle ważne z punktu widzenia całego cyklu kobiety. Endometrium to nazwa błony śluzowej wyściełającej macicę od środka. Co miesiąc rozrasta się ona, aby przyjąć zapłodnioną komórkę jajową. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, w czasie miesiączki błona ponownie się złuszcza, aby znów rozpocząć kolejny cykl.
Przyczyny endometriozy
Przyczyny powstawania endometriozy nie są do końca poznane. Nie oznacza to iż w medycynie nie istnieją liczne przypuszczenia na temat teorii jej powstania. Na przestrzeni historii wypracowano trzy najbardziej prawdopodobne przyczyny wywołujące endometriozę i są to:
– teoria transplantacji i implantacji,
– teoria metaplazji,
– teoria indukcji.
Pierwsza z teorii tak zwana teoria transplantacji i implantacji (Sampson) wskazuje na to iż podczas miesiączki komórki endometrium przemieszczają się poza jamę macicy poprzez jajowody. Bardzo często iż choroba powstaje w skutek przepływowi wstecznemu endometrium przez jajowody, takie jak zwężenie szyjki macicy czy zabieg wyłyżeczkowania jamy macicy.
Druga teoria (Meyera), tzw. teoria metaplazji, wskazuje na to iż komórki otrzewnej ulegają przekształceniu w komórki endometrium, bez związku z przepływem wstecznym
Teoria indukcji (Halbana) mówi, że nieznane czynniki pochodzące z krwi lub limfy powodują przekształcanie komórek danej tkanki w endometrium.
W medycynie istnieje kilka rodzajów klasyfikacji stopnia zaawansowania endometriozy. Do najbardziej znanej i stosowanej klasyfikacji zaliczamy AFS (American Fertility Society – Amerykańskie Towarzystwo Płodności).
Wprowadza ona podział na 4 stopnie endometriozy, w zależności od wielkości, głębokości naciekania, obecności torbieli i towarzyszących zrostów i zaliczamy do nich:
– stopień I (minimalny) – drobne ogniska endometriozy, poniżej 5mm oraz charakterystyczne zrosty występujące na jajnikach i jajowodach,
– stopień II (łagodny) – liczne ogniska endometriozy występujące m.in. w zatoce Douglasa. Na jajnikach występują torbiele endometrialne (czekoladowe),
– stopień III (umiarkowany) – Liczne ogniska endometriozy, większe niż 5mm charakterystyczne więzadła krzyżowo-maciczne pokryte zrostami,
– stopień IV (ciężki) – zazwyczaj nieruchoma macica, z kilkucentymetrowymi torbielami endometrialnymi, macicą przyrośniętą do pętli jelit lub skierowaną ku tyłowi. Implanty endometriozy wszczepione m. in. na wyrostku robaczkowym, pochwie, szyjce macicy, pęcherzu moczowym.
Objawy endometriozy
Choroba często przebiega bezobjawowo i rozpoznawana jest przypadkowo, w trakcie wykonywanych różnych zabiegów lub kontrolnego badania ginekologicznego.
Do najczęstszych objawów towarzyszących endometriozie zaliczamy:
– zmniejszenie płodności,
– ból w okolicy miednicy małej,
– bolesne miesiączki,
– bardzo bolesne stosunki płciowe,
– dyskomfort przy oddawaniu moczu,
– ból w trakcie wypróżniania,
– bóle brzucha,
– bóle krzyżowe,
– bóle miednicy,
– cykliczny ból kończyny dolnej,
– cykliczne krwawienia z odbytnicy,
– krwawienia z dróg rodnych,
– biegunka,
– wzdęcia,
– zaparcia,
– częstomocz.
Leczenie endometriozy
Bardzo istotną rolę odgrywa odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza i podjęcie jak najwcześniej prób leczenia. Statystycznie przyjmuje się iż u 75% nastolatek z bólem w miednicy postawienie ostatecznego rozpoznania choroby następuje w dużo późniejszym okresie.
Niestety endometrioza jest chorobą nieuleczalną. Jest to w szczególności podyktowane tym iż nadal trwają badania nad przyczyną w skutek której powstaje endometrioza.
W praktyce stosuje się więc jedynie leczenie dążące do złagodzenia lub zniesienia dolegliwości bólowych. W pierwszej fazie próby leczenia dochodzi do operacji i likwidacji jak największej ilości ognisk endometriozy, a następnie włączone zostaje leczenie farmakologiczne. Wybór konkretnej metody zależy od stopnia zaawansowania choroby, dolegliwości towarzyszących i ewentualnych planów macierzyńskich pacjentki.
Medycyna wyróżnia kilka stanów, objawów charakterystycznych endometriozy wskazujących na rozwój choroby. W celu przeprowadzenia jej pełnej interpretacji lekarz zleca wykonanie badania poziomu markera ca-125, który to wykazującego największą czułość w przypadku endometriozy.
Inną metodą diagnozowania są badania obrazowe takie jak:
– USG transwaginalne,
– rezonans magnetyczny,
– laparoskopia wraz z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego.
Późne rozpoznanie i niewłaściwe leczenie endometriozy, może prowadzić do wielu powikłań, znacznie pogarszających komfort życia codziennego. W rzadkich przypadkach istnieje ryzyko bezpośredniego zagrożenia życia. Dlatego bardzo istotną rolę odgrywa obserwacja swojego organizmu i odpowiednia reakcja na sygnały które on nam wysyła. Niekiedy w skutek zaniedbania lub zbyt późnej diagnozy, kobieta może być zmuszona np. do wykonania stomii, a w skrajnych przypadkach do histerektomii.
