Przetacznik leśny (Veronica officinalis) to przedstawiciel rodziny trędownikowatych, jest powszechny na terenie Europy, a także spotkamy go dziko rosnącego w Afryce i Azji. W Polsce jest to roślina występująca na polach, łąkach i przydrożach, a także w lesie, zwłaszcza na zrębach. Jest byliną lubującą się w kwaśnej glebie, najlepiej piaszczystej lub gliniastej. Ceni sobie wilgotne podłoże, co za tym idzie występuje powszechniej na nizinach niżeli w górach.
Charakterystyka – przetacznik leśny
Roślina nie osiąga pokaźnych rozmiarów, bowiem osiąga 20 cm wysokości. Jest w pełni owłosiona, zaś łodyga należy do płożących i łatwo ukorzeniających się części rośliny. Kwitnie gronami prosto wzniesionymi. Cechuje go eliptyczny i brzegiem karbowany liść z krótkim ogonkiem. Liście są zielone i połyskujące, zaś kwiaty blado niebieskie, czasem fioletowe z ciemną żyłką.
Jedno grono kwiatostanu to aż 15 do 26 kwiatów. Przetacznik owocuje torebką o kształcie trójkątnego serca.
Substancje aktywne w przetaczniku leśnym
Przetacznik leśny to roślina zielna o dość dużym znaczeniu leczniczym. Surowcem zielarskim są górne szczyty pędów rośliny zbierane w porze letniej. Zwrócić uwagę należy, aby zbierać wyłącznie pędy bez przekwitłych kwiatów i nasion, czy łodyg korzeniących. Zebrane ziele należy wysuszyć w ciemnym, ale przewiewnym miejscu.
Na rynku dostępne są najczęściej mieszanki ziołowe z zielem przetacznika, często uwzględniające kilka odmian przetacznika. Ziele zawiera przede wszystkim glikozydy irydoidowe, w tym akubinę, a także garbniki, saponiny i flawonoidy. Nie brakuje mu tez soli mineralnych.
Właściwości lecznicze – przetacznik leśny
Dzięki zawartości saponin przetacznik działa wykrztuśnie, a także stymulująco na żołądek powodując wzmożenie produkcji soku żołądkowego, za co odpowiadają gorycze towarzyszące saponinom. Substancje te doskonale wpływają na trawienie i przyswajanie substancji odżywczych z pożywienia.
Natomiast feneolokwasy oraz garbniki obecne w zielu działają przeciwbakteryjnie oraz wstrzymująco. Zioło to stosuje się w terapiach wymagających zwiększenia ilości moczu oraz potu. Odwar z przetacznika jest używany również do przemywania ran, bowiem wykazuje zdolność przyspieszania regeneracji skóry. Przetacznik delikatnie ściąga, dezynfekuje jak też działa przeciwzapalnie. Jego właściwości są porównywalne z babką lancetowatą. Niestety podobnie jak babka nadmiar przetacznika może szkodzić.
Przetwory z tej rośliny wpływają korzystnie na kaszel suchy, chrypę, a także nasilające się zaburzenia trawienne, w tym brak łaknienia, wzdęcia, bóle brzucha. Stąd też ziele poleca się stosować w schorzeniach nerek, żołądka, zwłaszcza przy chorobie wrzodowej.
Jego skuteczność potwierdzona jest również w zakresie oczyszczenia skóry, jako środek łagodzący świąd i liszaje, pomocniczo stosowany w kuracji oparzeń I i II stopnia. Przetacznik leśny to również ziele kobiet, bowiem jest idealnym środkiem bakteriobójczym przy leczeniu upławów. Poleca się go także do płukania jamy ustnej i kąpieli.
Zastosowanie medyczne
W medycynie naturalnej poza odwarem z ziela można spotkać się z przetworami w formie syropów i wyciągów z przetacznika. Rzadziej można natknąć się na nalewkę z przetacznika leśnego. Jako produkt apteczny występuje w kroplach żołądkowych.
