Leki psychotropowe źle się kojarzą i budzą obawy, głównie o skutki uboczne, mające wpływ na funkcjonowanie w życiu codziennym. Niestety często są one niezbędne, aby uniknąć rozwoju zaburzenia. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, iż leki psychotropowe służą nie tylko leczeniu chorób psychicznych.
Leki psychotropowe i ich działanie
Wiele mitów krąży wokół popularnych psychotropów, tymczasem wiele z nich jest kompletnie nieprawdziwych i odnosi się do dawnych leków występujących w leczeniu psychiatrycznym. Nowe generacje leków psychotropowych coraz rzadziej powodują jakiekolwiek skutki uboczne, zwłaszcza oceniane jako negatywne. Wątpliwości zatem pozostają jeśli chodzi o zastosowanie w ciąży czy też w kompozycji z alkoholem i innymi silnymi lekami. Ponadto wątpliwym jest prowadzenie pojazdów pod wpływem leków psychotropowych, jest to działanie oceniane z dużą dowolnością.
Leki psychotropowe to głównie preparaty ze zdolnością do przekraczania tzw. bariery krew-mózg i wpływania na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Sprawdzają się w rozmaitych stanach chorobowych, poza zaburzeniami psychicznymi powszechnie są stosowane w leczeniu bólu. Dzieli się leki na przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne oraz normotymiczne i przeciwlękowe, a także nasenne i prokognitywne.
Antydepresanty
Leki przeciwdepresyjne są bardzo powszechnie przyjmowane. Ich początki sięgają lat 50tych XX wieku. Wyróżnia się trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD, nieselektywnie hamujące wychwyt zwrotny noradrenaliny i serotoniny, mające też działanie antyhistaminowe i cholinolityczne), oraz selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI, obecnie najpopularniejsza grupa leków przeciwdepresyjnych), i inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), a także inhibitory monoaminooksydazy (enzymu rozkładającego neuroprzekaźniki, m.in. serotoninę – zahamowanie jego czynności skutkuje zwiększeniem ilości neuroprzekaźników w strukturach mózgowia). Niektóre z wymienionych doskonale radzą sobie z pokonywaniem bólu neuropatycznego.
Leki przeciwpsychotyczne i normotymiczne
Ten rodzaj leków stosowany jest głównie w leczeniu różnego rodzaju psychoz (np. schizofrenii). Działanie tychże leków warunkowane jest blokowaniem receptorów dopaminowych. W przypadku normotymicnzych leków chodzi o działanie stabilizujące nastrój. Reprezentantem tej grupy jest węglan litu stosowany w padaczce. Do tej grupy zalicza się również neuroleptyki atypowe. Celem tych preparatów jest normalizacja emocjonalna pacjenta, pożądana głównie w leczeniu choroby dwubiegunowej afektywnej.
Pozostałe elki psychotropowe
Do najpopularniejszych leków przeciwlękowych należą benzodiazepiny. Pobudzają one receptory GABA. Efektem jest redukcja nasilenia lęku, ale i działanie nasenne oraz uspokajające. Podobne działanie wykazuje m. in. hydroksyzyna (preparat łagodniejszy, blokujący receptory histaminowe). Wśród środków nasennych stosowanych w leczeniu zaburzeń snu wymienia się zolpidem, zopiklon, zaleplon.
Natomaist lekami prokognitywnymi określa się preparaty mające zdolność poprawiania funkcji poznawczych, w szczególności pamięci oraz koncentracji. Głównie chodzi o poprawę mózgowego przepływu krwi (np. winpocetyna), oraz inhibitory enzymu rozkładającego acetylocholinę.
Psychotropowe leczenie w ciąży
Ciąża to czas w którym niewskazane jest jakiekolwiek przyjmowanie leków, zwłaszcza psychotropowych. Mogą one mieć negatywny wpływ na rozwój płodu i winno się je stosować tylko w ostateczności, koniecznie po konsultacji lekarskiej, najlepiej wielospecjalistycznej. Preferowana jest w tym okresie psychoterapia.
Skutki ubocze leków psychotropowych
Skutki uboczne leków psychotropowych obejmują szerokie spektrum dolegliwości. Pojawiają się zawroty głowy, nudności, spadki ciśnienia tętniczego czy upośledzenie koncentracji. Skutki te obserwuje się zwykle na początku terapii i uważa za niegroźne dla zdrowia. Pojawiają się też skrajne skutki uboczne o działaniu negatywnym i zagrażającym życiu, takim skutkiem jest złośliwy zespół neuroleptyczny, występujący u około 1% pacjentów stosujących środki przeciwpsychotyczne.
Objawami jest wzmożone napięcie mięśniowe, zaburzenia świadomości, pobudzenie psychoruchowe, gorączka, tachykardia i wzrost ciśnienia tętniczego. Drugim zagrożeniem w wypadku terapii antydepresantami jest złośliwy zespół serotoninowy. Ryzyko wzrasta wraz z aplikowaną dawką. Objawami zespołu jst pobudzenie, wymioty i biegunka a także gorączka i tachykardia, drżenie i potliwość.
